Franciska, Ivo, Bart, ik mis jullie! Waar zijn jullie gebleven? Tot twee jaar geleden hadden we regelmatig contact. We waren met veel. Het voelde als een gezellig feest met allemaal interessante mensen. Er waren ook veel internationale gasten die originele gespreksonderwerpen aandroegen. Sommigen van jullie zag ik nog nooit in het echt, maar we hadden toch dagelijks contact. Ik las jullie nieuwtjes, volgde jullie commentaren, leerde nieuwe dingen, las onverwachte artikelen, en voelde me verbonden. We hadden een manier gevonden om elkaar op de hoogte te houden, en aan de samenleving duidelijk te maken wat feiten zijn en wat fictie. We lieten zien dat wetenschappers ook mensen zijn, met hobby’s, een gezin, twijfels. En we hadden veel contact met die samenleving. Rechtstreeks, of via de journalisten die er ook waren. Naar buiten toe waren we best eensgezind. Over de noodzaak van een ingrijpende verandering van de manier waarop we grondstoffen verkwisten en met onze planeet omgaan. We praatten met elkaar, maar ook met media en samenleving.
Tot Elon.
Toen hij Twitter overnam heeft een groot deel van actieve wetenschappers het platform verlaten. Het ging namelijk vrij snel van kwaad tot erger. Op Twitter had je altijd al wel last van anonieme pesterij, haat, bedreiging en getrol. Maar vanaf de overname door Elon kende het anti-wetenschappelijke sentiment, de misogynie, het racisme, de haat, de homofobie geen grenzen meer. Sinds Elon is de hoeveelheid haatreacties verdubbeld, vermoedelijk doordat het platform nauwelijks nog modereert. Het aantal nepaccounts en trollen is sterk gegroeid.
Het ging niet langer
Binnen de academische wereld was al heel snel duidelijk dat het met Elon aan het roer niet langer zou gaan. Niet alleen omdat Twitter antisociale media werd, maar ook omdat veel wetenschappers principieel niet meer wilden meewerken aan een verdienmodel dat indruist tegen alles waar de wetenschap voor staat. En dus verlieten veel wetenschappers het platform, werden inactief of sloten hun account.
De meeste onderzoekers lijken te zijn terechtgekomen op Mastodon, een open, gedecentraliseerd sociaal medium dat door gebruikers zelf wordt gebouwd en onderhouden. Mastodon voelt een beetje als het Twitter van tien jaar geleden. Beschaafd, interessant, ongedwongen, het maakt nieuwsgierig. Het is nog wat onwennig, maar we weten elkaar langzaam weer te vinden.
Toch is het Mastodon van nu nog lang niet wat Twitter ooit was. En dat komt doordat er weinig buitenstaanders zijn. Geen toehoorders, geen maatschappij. Wetenschappers praten op Mastodon wel met elkáár, maar nauwelijks met anderen. En dat is een probleem.
Want Maarten, Heleen, Rolf. Waar zijn jullie? En de redacteuren van AD, De Telegraaf, de Volkskrant, NRC, Nu.nl, NOS, RTL, Linda, Op1, Jeroen en Sophie? Waarom luisteren jullie niet meer mee? Op Mastodon hebben we genoeg te vertellen, maar geen toehoorders. Dat is kwalijker dan het op het eerste gezicht lijkt.
Een van de grootste voordelen van Twitter was dat je gemakkelijk je eigen onderzoek de wereld in kon slingeren. Met een beetje geluk werd het opgepikt door de krant, de radio of zelfs tv. Journalisten en schrijvers zaten namelijk ook allemaal op Twitter. Veel wetenschappers hebben Twitter vaarwel gezegd, maar de journalisten zitten er allemaal nog. En dat komt, denk ik, doordat politici er ook nog zitten. Media en politiek houden elkaar gevangen op een platform waar feiten verdwijnen en alleen meningen overblijven.
Wetenschapper in een talkshow
Veel wetenschappers hebben hoe dan ook een krachtig communicatiekanaal met de samenleving verloren. Die communicatie verliep rechtstreeks, of via de journalistiek. Er is nog niets voor teruggekomen. Het verlies van Twitter zorgt ervoor, in mijn beleving, dat er minder resultaten en analyses uit de wetenschap het nieuws bereiken. Wanneer heeft u voor het laatst een geëngageerde, interessante wetenschapper in een talkshow gezien? Ik bedoel maar. De stem van de wetenschap wordt nu minder versterkt. Er gaat nauwelijks nog wetenschappelijk nieuws viraal. Door de implosie van Twitter heeft de wetenschapscommunicatie een knauw gekregen waar die nog niet van hersteld is.
Ik hoop dat het wel weer goedkomt. Het kan bijna niet anders of er ontstaat een alternatief voor Twitter. Als het aan mij ligt is dat Mastodon. Daar zitten de meeste wetenschappers namelijk al. En het is een behoorlijk democratisch, redelijk goed gemodereerd platform. Maar wetenschappers zijn niet degenen die bepalen, dat moeten we erkennen. Dat zijn journalisten, opiniemakers, politici. Komen jullie naar Mastodon? Of wordt het nog iets anders? Het zou fijn zijn om weer met elkaar in contact te komen. Ik zie ernaar uit om elkaar weer te zien. Want wat meer feiten tussen de meningen, dat kan zeker geen kwaad.
Peter Kuipers Munneke is glacioloog bij de Universiteit Utrecht en weerman bij de NOS
