Huis van Afgevaardigden wil dat TikTok in Amerikaanse handen komt – of sluit

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft deze woensdag met grote meerderheid een wetsvoorstel aangenomen dat het Chinese moederbedrijf van TikTok moet dwingen de populaire video-app te verkopen aan een Amerikaans bedrijf. Gebeurt dat niet binnen een half jaar, zo stelt het wetsvoorstel, dan zal appstores verboden worden de app nog langer aan te bieden. Dat zou neerkomen op een verbod van TikTok in de VS.

President Biden heeft eerder al laten weten dat hij de wet zal tekenen. Maar eerst moet het wetsvoorstel nog goedgekeurd worden door de Senaat, waar er meer weerstand tegen lijkt te zijn dan in het Huis.

Critici van de wet zien in het aanpakken van TikTok een bedreiging van de vrijheid van meningsuiting, zoals vastgelegd in het belangrijke Eerste Amendement bij de Grondwet. In een zeldzaam voorbeeld van samenwerking hebben Republikeinse en Democratische Afgevaardigden het nu aangenomen wetsvoorstel afgelopen weken in relatieve stilte voorbereid, met hulp van het Witte Huis.

Al vorige week liet TikTok weten dat het doel van de wet duidelijk is: „Een totaalverbod van TikTok in de Verenigde Staten. De overheid probeert 170 miljoen Amerikanen hun grondwettelijk recht op vrije meningsuiting af te nemen. Dit zal schade toebrengen aan miljoenen bedrijven, kunstenaars een publiek ontnemen en de middelen van bestaan kapotmaken van talloze makers door het hele land.”

Op het eigen platform spoorde TikTok zijn Amerikaanse gebruikers aan om hun Afgevaardigden in het Congres te bezweren dat ze tegen moeten stemmen. Dat leidde volgens Amerikaanse media tot zo’n grote stroom telefoontjes naar individuele Congresleden, dat sommigen zich genoodzaakt zagen de telefoon tijdelijk uit te schakelen.

Risico nationale veiligheid

In de Amerikaanse politiek bestaat al jaren de vrees dat China via de app invloed kan uitoefenen op Amerikaanse gebruikers, en zich persoonsgegevens over Amerikanen kan toe-eigenen. In dit verkiezingsjaar zou China TikTok kunnen gebruiken om de uitkomst te beïnvloeden.

Volgens voorstanders van de wet is het een risico voor de nationale veiligheid dat het sociale medium, waar 170 miljoen Amerikanen gebruik van maken, in handen is van een Chinees bedrijf, ByteDance. Zij wijzen erop dat bedrijven volgens de Chinese wet gedwongen kunnen worden informatie aan de overheid te verstrekken. ByteDance zou onder het Amerikaanse wetsvoorstel nog twintig procent van de aandelen van TikTok mogen behouden.

De Amerikaanse regering heeft tot nu toe geen voorbeelden kunnen vinden van gevallen waarbij de Chinese staat via TikTok persoonsgegevens van Amerikanen heeft bemachtigd of een beïnvloedingsoperatie heeft uitgevoerd. Maar volgens FBI-directeur Christopher Wray zou een wijziging in het algoritme van TikTok de veiligheidsdiensten niet meteen opvallen, „wat het tot een extra gevaarlijke dreiging maakt”.


Lees ook
Wie is er bang voor TikTok? Hoe een dansjes-app een geopolitieke machtsfactor werd

Wie is er bang voor TikTok? Hoe een dansjes-app een geopolitieke machtsfactor werd

TikTok heeft steeds ontkend dat de Chinese overheid inzage in de data van Amerikaanse TikTokkers kan eisen, of TikTok kan gebruiken voor beïnvloeding van Amerikaanse gebruikers. Het wijst erop dat meer dan de helft van de aandelen van moederbedrijf ByteDance in handen is van grote Amerikaanse beleggers. Data van Amerikaanse gebruikers zouden bovendien opgeslagen worden op servers in de VS (en die van Europese gebruikers op servers in Europa) – maar dat bleek niet voldoende om de zorgen van het Huis van Afgevaardigden weg te nemen.

Vorige week al werd het wetsvoorstel met vijftig tegen nul stemmen aangenomen in de Congres-commissie voor handel en energie. Met een versnelde procedure kwam het vandaag door het voltallige Huis: 352 stemmen voor, 65 tegen.

Een bijzondere rol in de kwestie speelt oud-president Trump. Toen hij president was probeerde hij TikTok te verbieden, maar die poging strandde in de rechtszaal, onder meer vanwege de vrijheid van meningsuiting. Maar nu blijkt Trump van mening te zijn veranderd.

TikTok ziet hij weliswaar nog steeds als een bedreiging van de nationale veiligheid. Maar een verbod van TikTok, zo schreef hij op zijn eigen sociale medium Truth Social, zou alleen maar ten goede zou komen aan Meta, „de echte vijand van het volk”. Meta, moederbedrijf van Facebook, Instagram en WhatsApp, zou Biden in 2020 bij zijn verkiezingscampagne geholpen hebben, volgens Trump.

Trumps afkeer van Meta en topman Mark Zuckerberg nam vooral sterk toe, nadat hij vanwege zijn rol bij de bestorming van het Capitool in 2021 van Facebook en Instagram was verbannen – aanvankelijk voorgoed, maar uiteindelijk slechts voor twee jaar.

Belangrijke donor

Dat steun voor een verbod op TikTok hem bij veel kiezers zou kunnen schaden, zou er ook toe hebben bijgedragen dat hij van mening veranderde. Volgens The Washington Post heeft de draai van Trump verder te maken met het feit dat het investeringsbedrijf van een belangrijke donor van de Republikeinse partij, de miljardair Jeff Yass, een belang van 15 procent bezit van ByteDance, het moederbedrijf van TikTok. Gevraagd naar een recent gesprek met Yass, zei Trump dat ze niet over TikTok hadden gesproken. Trumps voormalige adviseur Kellyanne Conway lobbyt op Capitol Hill voor TikTok.

In de VS is het ambtenaren al verboden TikTok op hun officiële telefoons en andere apparaten te hebben, net als in de Europese Unie en ook in Nederland. In India geldt sinds 2020 een totaalverbod op TikTok. De Amerikaanse deelstaat Montana besloot in november tot een algeheel verbod op TikTok, maar dat hield niet stand voor de rechter, die bepaalde dat het op meerdere gronden in strijd was met de Grondwet.