Het klinkt tegenintuïtief. Vaccinaties tegen corona zouden in zeldzame gevallen long covid kunnen veroorzaken, de ernstige en langdurige klachten na een corona-infectie. Bewezen is er nog niets, maar een overheid die vaccinatie met succes als belangrijkste wapen tegen de coronapandemie heeft ingezet mag dit niet negeren.
Vorige week riep bijwerkingencentrum Lareb op meer onderzoek te doen naar long covid als bijwerking van de vaccinatie tegen corona. Tot half augustus 2023 ontving het centrum ruim 2.200 meldingen van klachten die langer duurden dan zes maanden en die binnen 28 dagen na vaccinatie ontstonden. Bij 78 meldingen lijkt de combinatie van klachten op long covid.
Het is bijzonder dat Lareb hier zo nadrukkelijk de aandacht voor vraagt, maar heel nieuw is het niet. Internationaal wordt de discussie hierover al veel langer gevoerd – overigens zonder dat er al meer duidelijk is geworden over vaccinatie als oorzaak. In de Verenigde Staten spreken artsen en wetenschappers van ‘Long Vax’. De Duitse minister van volksgezondheid Karl Lauterbach erkende in maart 2023 al dat de berichten over long covid na vaccinatie reëel waren en het verdienden om nader onderzocht te worden.
Minister Ernst Kuipers (D66, volksgezondheid), die inmiddels zijn post heeft verlaten, reageerde veel trager. Kuipers zegde na lang aandringen van de Tweede Kamer namens het demissionaire kabinet eerst 10 miljoen en later nog eens 32 miljoen euro toe voor onderzoek naar long covid. Maar tegelijkertijd wilde hij geen geld beschikbaar stellen voor de behandeling van long covid. Evenmin wilde hij een landelijke registratie opzetten voor deze nieuwe patiëntengroep.
De oproep van Lareb kan gezien worden als extra aandacht voor een nog meer vergeten groep, de mensen die schijnbaar zonder voorafgaande corona-infectie maar wel na vaccinatie langdurige klachten hebben die sterk doen denken aan long covid.
Het gaat om kleine aantallen, maar de mensen die het betreft zijn dubbel slachtoffer. Ten eerste natuurlijk omdat zij ziek zijn geworden, zo ziek soms dat ze niet meer normaal kunnen functioneren. In tweede instantie ook omdat zij in het sterk gepolitiseerde klimaat rond corona en vaccinatie tussen wal en schip vallen. Antivaxers zullen deze groep zien als levend bewijs dat vaccinatie meer kwaad doet dan goed.
Maar feit is dat vaccinatie heel wat kwetsbare mensen heeft beschermd tegen ernstige ziekte en overlijden door een corona-infectie. Daar komt bij dat gedegen wetenschappelijk onderzoek al meermalen heeft aangetoond dat coronavaccinatie juist ook beschermt tegen long covid. Gevaccineerden lopen 30 tot 50 procent minder risico op langdurig aanhoudende ziekteverschijnselen.
Uit ander wetenschappelijk onderzoek blijkt ook dat patiënten die al te kampen hebben met long covid alsnog kunnen opknappen als zij zich (opnieuw) laten vaccineren. De klachten werden bij het grootste deel minder, maar er was ook een kleine groep bij wie de klachten juist verergerden. De invloed van vaccinatie is complex, en dat verdient beter onderzocht te worden.
Als long covid daadwerkelijk een bijwerking mocht blijken van coronavaccinatie dan is het een uiterst zeldzame bijwerking die voorkomt bij minder dan een op de tienduizend gevaccineerden. Zolang het coronavirus nog rondwaart en in kwetsbare groepen levensbedreigende infecties kan veroorzaken, zal dat hele kleine risico op ‘long vax’ geen rol mogen spelen in de afweging wel of niet te vaccineren.
