De voetbalsters van Excelsior hebben een eigenzinnige trainer, las ik bij de NOS. Hij laat de vrouwen niet alleen trainen, maar praat ook met ze. Heel veel. Richard Mank wil telkens horen hoe ze in hun vel steken. Heb je stress? Voel je je slecht? Ben je ongesteld, of zit je in een fase van je cyclus die je slap doet voelen? Dan train je minder. Voel je je goed? Dan ben je belastbaar en train je meer. Met resultaat: zijn ploeg heeft gemiddeld maar twee blessures per seizoen – waar de topclubs in het vrouwenvoetbal gemiddeld 35 blessures hebben, becijferde de UEFA.
Het is loffelijk wat Mank doet, maar eigenzinnig of uniek is te veel eer. In de topsport wordt langzaam maar zeker meer gekeken naar „het totale vrouw-principe”. Vrouwen laten trainen als kleine mannen, zoals altijd is gedaan, op schema’s die voor mannen zijn geschreven, met voedingsplannen die voor mannen zijn gemaakt: het werkt niet goed genoeg. Geleidelijk dringt door dat een vrouw toch echt een andere topsporter is dan een man. Door de wisseling van hormonen zijn vrouwen soms meer belastbaar, en soms juist minder. Tijdens die hormoonwisseling is het link: dan worden gewrichten en banden weker, en neemt de kans op blessures flink toe.
Steeds meer individuele sporters zijn hiermee bezig. Schaatsster Jutta Leerdam, tennisster Zheng Qinwen, wielrenster Demi Vollering; zomaar wat namen die zich het afgelopen jaar uitspraken over de invloed van de cyclus op hun prestaties. Waar de menstruatie voorheen als ballast of gezeur werd afgedaan, passen steeds meer sporters hun schema’s erop aan, op basis van uitproberen – het wetenschappelijk onderzoek naar dit onderwerp is nog summier.
Maar ook dat verandert. Sinds vorig jaar kent Nederland een vakgroep van gynaecologen die zich verdiept in sport: Netwerk Sport & Gyn. Er lopen nieuwe, internationale onderzoeken, bijvoorbeeld naar de invloed van anticonceptie op prestatie. Vaak wordt gezegd: gebruik gewoon de pil, dan ben je overal vanaf. Geen bloed meer als je de pil doorslikt. Minder blessures. Lang werd gedacht dat pilgebruik beschermt tegen voorstekruisbandletsel. Maar dat is niet zo, blijkt nu.
Dat weet voetbalcoach Vera Pauw al lang. Zij pioniert al 25 jaar met de nationale selecties onder haar hoede. Door de cyclus in te zetten, haalt ze prestaties die voor die teams onmogelijk leken. Ze leidde Ierland in 2023 naar hun debuut op het WK, ze bracht Zuid-Afrika in 2016 naar de Olympische Spelen, en haalde in 2009 met de Oranje Leeuwinnen voor het eerst in de geschiedenis een eindtoernooi. En dat zonder noemenswaardige blessures. Haar geheim? Goed kijken en luisteren naar de vrouwen. Monitoren hoe de cyclus van elke speelster loopt. Met hartslagmeters vermoeidheid eerder constateren dan voetbalsters zelf voelen, en daar direct op handelen. En: altijd eerlijk zijn over je gevoel.
Wat eigenzinnig is aan Richard Mank, is dat hij zich hier als man zo in verdiept. Dat komt nog weinig voor, blijkt ook uit onderzoek van Netwerk Sport & Gyn. Met mannelijke trainers is de cyclus bespreken nog een taboe. Mannen hebben er vaak ook weinig interesse in. Menstruatie is vooral gedoe. Gelukkig dringt bij vrouwen zelf steeds meer door dat je van je gedoe ook je kracht kunt maken. Ik weet zeker dat de komende decennia de menstruatiecyclus goed inzetten de gamechanger in de vrouwensport gaat zijn.
Marijn de Vries is oud-profwielrenner en journalist.
