De gemeente Rotterdam heeft miljoenen euro’s te veel betaald voor de asbestsanering van museum Boijmans Van Beuningen. Signalen van onder meer de eigen adviseur hierover, werden door de gemeente genegeerd. Dat blijkt uit onderzoek van NRC, op basis van gesprekken met bronnen en tientallen documenten.
De asbestsanering van het Boijmans is onderwerp van een extern forensisch onderzoek dat de gemeente laat doen naar aanleiding van eerdere berichtgeving in NRC. De krant meldde in december vorig jaar dat bij de honderden miljoenen euro kostende renovaties van museum Boijmans en concertgebouw De Doelen in Rotterdam mogelijk sprake is van fraude en corruptie.
Zo ontving de gemeenteambtenaar die de sloop en asbestsanering van de instellingen leidde, via zijn privébedrijven een kwart miljoen euro van een installatiebedrijf aan wie hij als ambtenaar opdrachten gaf. Hij is geschorst. De geschorste ambtenaar was volgens de gemeente „zowel indirect als direct” betrokken bij de aanbesteding en de uitvoering van de asbestsanering van het Boijmans.
Adviesbureau Koenders en Partners, door de gemeente ingehuurd om het asbest in het museum in kaart te brengen en toezicht te houden op het werk, berekende vooraf de kosten van de sanering van Boijmans op „hooguit 4 tot 5 miljoen euro”, zegt eigenaar Alexander Koenders. „Dat was op basis van een worst case-scenario, als het allemaal tegen zou vallen. Het kan zijn dat er kosten bijkwamen omdat het een rijksmonument is.”
Lees ook
‘De tekenen van corruptie waren duidelijk. Toch keek Rotterdam weg’
‘Riant bedrag’
Maar in de aanbestedingsdocumenten verscheen een richtbedrag van 7,8 miljoen euro. Bedrijven die het voor minder wilden doen, maakten niet meer kans om te winnen. Kees van Es van Beelen Sloopwerken bevestigt dat 7,8 miljoen euro „een riant bedrag” was. „We vonden het raar dat je niet beloond werd door lager in te schrijven.”
Sloopbedrijf A. van Liempd uit het Brabantse Sint Oedenrode won de openbare aanbesteding met een bedrag van 8,6 miljoen euro. Het had op dat moment vier medewerkers in dienst, van wie er slechts één gecertificeerd was als deskundig toezichthouder asbestverwijdering.
Van Liempd had de saneerklus in het Boijmans dus nooit zelf kunnen uitvoeren. Het heeft het voor minder dan de helft laten doen door een ander Brabants bedrijf. De eigenaar van dat bedrijf bevestigt dat hij het museum in opdracht van Van Liempd voor „zéker niet meer dan vier miljoen” heeft gesaneerd.
Uit de documenten blijkt dat Van Liempd een van de duurdere offertes had ingeleverd. De Brabantse sloper won toch omdat hij schermde met een innovatieve methode waardoor geen kankerverwekkende asbestdeeltjes in de lucht zouden komen. Uiteindelijk gebruikte Van Liempd de bewuste methode van het bedrijf Foamshield niet en saneerde Van Liempd het gros van de asbest via de standaardmethode.
Directeur Foppe de Haan van Foamshield waarschuwde de gemeente voor misstanden, maar die werden genegeerd. De Haan: „Alles wees op een vooropgezet plan. Wij zijn misbruikt om Van Liempd die opdracht toe te schuiven en daarna hebben ze afscheid van ons genomen.” Volgens operationeel directeur Sjors van Gorp van Van Liempd was er geen sprake van een vooropgezet plan. „Wij hebben nooit gezegd dat we Foamshield zouden toepassen. In ons plan van aanpak stond alleen dat wij zouden onderzóéken of we Foamshield konden gebruiken.”
Tweede waarschuwing
Ook adviseur Koenders waarschuwde de gemeente. „Je komt met een plan van aanpak om dingen innovatief te doen en dan doe je dat niet. Daar heb ik mijn zorgen over geuit bij de gemeente. Daar is niets mee gedaan.”
Tijdens de sanering bleek een groot deel van de luchtkanalen overigens helemaal geen asbest te bevatten. Van Liempd hoefde in plaats van 5,7 kilometer aan asbest slechts circa 2,5 kilometer te saneren. „We hebben de opdracht positief afgesloten”, beaamt directeur Van Gorp van Van Liempd. Hoeveel zijn bedrijf eraan verdiende, zegt hij niet.
De gemeente Rotterdam laat via een woordvoerder weten: „De aanbesteding is onderdeel van het lopende onderzoek. Goed dat het wordt onderzocht.”
Rondom de aanbesteding zijn meerdere rechtszaken gevoerd. Één door twee verliezers van de aanbesteding. Zij klaagden dat Van Liempd eerst in opdracht van de gemeente in een voorstadium mocht meewerken aan de asbestinventarisatie bij het Boijmans, en daarna ook aan de aanbesteding mocht deelnemen. Dat is ongebruikelijk, maar de rechter oordeelde dat het mocht.
Ook ontstonden spanningen tussen Koenders en Partners en Van Liempd. Alexander Koenders: „Er zijn behoorlijk wat zware woorden gevallen over de manier van saneren.” Hij deed zijn beklag bij de gemeente over Van Liempd omdat dat bedrijf „niet volgens plan” werkte. Daarna stopte Koenders en Partners met het toezicht. Dat was op verzoek van de nu geschorste ambtenaar, bevestigt Koenders.
De verbouwing van het Boijmans is een hoofdpijndossier voor de gemeente. De kosten liepen op tot 223 miljoen euro en de renovatie duurt langer dan gepland. De deuren van het museum zijn tot zeker 2029 gesloten.
