PVV-leider Geert Wilders neemt „nergens afstand van” en biedt ook „nergens excuses voor aan”. Wilders, de grote winnaar van de verkiezingen in november, is bereid veel te doen nu zijn PVV de grootste partij in de Tweede Kamer is. In het debat woensdag over de verkiezingsuitslag en het verslag van verkenner Ronald Plasterk toonde Wilders zich zoals vaker de afgelopen weken bereid tot compromissen. „Voor al die maatregelen die wij voorstellen, geldt: of ze kunnen, of we passen ze aan als ze in strijd zijn met de Grondwet. Heel redelijk.” De Grondwet, zei Wilders, „zal wat de PVV betreft het probleem niet zijn.”
Maar terugkijken op de uitspraken die hij de afgelopen decennia deed als Kamerlid? Andere partijen in de Tweede Kamer vroegen de PVV-leider er meermaals naar. Zijn bezoek aan het Russische parlement in 2018, zijn belofte om „minder Marokkanen” te „regelen”. Wilders wil daar niet op reflecteren. „Opmerkingen uit het verleden hebben allemaal hun context”.
Lees ook
Plasterk: PVV, NSC, VVD en BBB kunnen verder praten over mogelijk coalitieakkoord
Wilders werd in een stekelige eerste termijn van het debat door zijn progressieve collega’s vooral aangesproken op uitspraken die hij in een (ver) verleden deed. Sommigen vonden dat hij excuses moest aanbieden voor die uitspraken om inderdaad de „premier voor alle Nederlanders” te worden die hij belooft. Om dat premierschap mogelijk te maken, stelt Wilders voor dat de formatie van een rechtse coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB verder gaat, met Plasterk als informateur.
In het eindverslag dat Plasterk maandag presenteerde, adviseert hij dat PVV, NSC, VVD en BBB samen verder praten over „het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat”. Pas als daar overeenstemming over wordt gevonden, kan de onderhandeling verdergaan.
Wilders maakte duidelijk dat hij weliswaar bereid is concessies te doen, maar dat hij dat hij ook mag pleiten voor wijziging van wetten en Europese verdragen. Zo wil hij dat zware criminelen met een dubbele nationaliteit het Nederlanderschap wordt afgenomen. Daarvoor zou hij het Europees Verdrag inzake nationaliteit willen aanpassen. En dat mag gewoon, zei Wilders. Hij wees erop dat denaturalisatie van Nederlanders met een dubbele nationaliteit al gebeurt bij mensen die voor terrorisme zijn veroordeeld.
Niet ‘langs alle tweets gaan’
De fractievoorzitters van GroenLinks-PvdA, D66, CDA, PvdD, Denk en Volt waarschuwden voor een erosie van grondrechten en burgerrechten. CDA-leider Henri Bontenbal had het over het „democratisch ethos” van Wilders. Door zich negatief uit te laten over instituties als de Tweede Kamer en de rechtspraak doet Wilders volgens Bontenbal afbreuk aan de rechtsstaat.
Ook de fractievoorzitters Dilan Yesilgöz (VVD) en Pieter Omtzigt (NSC) kregen kritiek, in hun geval vanwege de verdergaande samenwerking met Wilders. Yesilgöz toonde geen behoefte om terug te kijken en „langs alle tweets te gaan” van Wilders. De VVD wil een coalitie met de PVV als grootste partij mogelijk maken, maar alleen als gedoogpartner, dus zonder leden voor het kabinet te leveren.
Pieter Omtzigt, die met zijn nieuwe partij NSC juist een groot punt maakt van bescherming van grondrechten, zei dat hij er in de komende gespreksrondes op zal toezien dat die gegarandeerd worden. Bovendien: „Voor een Grondwetswijziging is een tweederde meerderheid nodig in de Eerste en Tweede Kamer. Het idee dat je zomaar dingen kan veranderen, verwerp ik met grote kracht.” Tegelijk stelde Omtzigt de vraag of „alles maar moet blijven zoals het is”, met andere woorden: praten over de rechtsstaat en Grondwet is geoorloofd.
Lees ook
dit interview met Frans Timmermans: ‘We moeten voorkomen dat de politieke normvervaging doorzet’
Leeslijst
