Werkt meerlaags toiletpapier beter dan eenlaags?

Keukenpapier en tissues zijn meestal eenlaags, toiletpapier is vaak twee-, drie- of zelfs vierlaags. Hoe meer lagen, hoe meer comfort, sterkte en hygiëne, zou je denken. Maar klopt dat wel?

Wie online zoekt naar ‘toilet paper effectiveness’, vindt 7 miljoen hits met blogs, discussies en artikelen – en ook wetenschappelijke studies. Om met die laatste te beginnen: die gaan vrijwel uitsluitend over… het hamstergedrag tijdens de covidpandemie.

De Amerikaanse arts Robert Kravetz schreef in 2004 een review over toiletpapier in het American Journal of Gasteroenterology. Het stuk begint met de geschiedenis van veeggewoonten, van de Romeinse spons-op-een-stok, bolletjes wol, stro en scheepstouw tot de eerste toiletrol in 1880. „Tegenwoordig koop je toiletpapier met allerlei gelaagdheid, geuren en texturen”, schrijft Kravetz. „Maar no matter how good the wipe, het eindresultaat is voor allemaal hetzelfde.”

Warme lucht

We bellen met Kimberly-Clark (KC), een van ’s werelds grootste producenten van hygiënepapier, met een vestiging in Nederland. Op de vraag welke gelaagdheid beter is, bestaat volgens dit bedrijf geen eenduidig antwoord. „Die hangt af van het procedé”, vertelt de woordvoerder. „Bijvoorbeeld hoeveel warme lucht er tijdens het drogen door de papiermassa wordt geblazen.”

Met andere woorden: eenlaags toiletpapier van het ene merk kan beter zijn dan twee- of drielaags van het andere. Van belang is bijvoorbeeld de luchtigheid. „Die hangt af van het procedé”, vertelt de woordvoerder. „Bijvoorbeeld hoeveel warme lucht er tijdens het drogen door de papiermassa wordt geblazen.”

Toiletpapier met luchtpockets is volgens KC „zacht voor de huid en zorgt voor een ultiem schoon en comfortabel resultaat”. Dat comfort was bevestigd door een onafhankelijk testpanel en een „tissue softness analyzer, een apparaat dat de zachtheid van de vellen objectief meet”. Voor het veegresultaat geeft KC geen testresultaten. Ook elders zijn die niet vindbaar.

Schurend vermogen

Reinheid kun je overigens op twee manieren definiëren: hoeveel ontlasting het papier verwijdert, en hoeveel bacteriën er doorheen dringen. Dat laatste is onthutsend – namelijk véél. „Toiletpapier, hoe dik ook, vormt geen barrière voor bacteriën”, schrijft een docent die dit met zijn studenten onderzocht. Wat dat betreft kun je toiletpapier beter proppen dan vouwen, volgens de Amerikaanse theoretisch natuurkundige Sam Novario in het publiekstijdschrift MEL. Want dan zit er veel ruimte tussen je vingers en de ontlasting. Bovendien geven de kreukels meer schurend vermogen. Hij geeft er een reeks formules en schematische tekeningen bij. Zijn uiteindelijke aanbeveling is echter: vouw eerst een paar velletjes en kreukel dan het bovenste. Dan heb je het beste van twee werelden.

Veel toiletpapier heeft van zichzelf ook reliëf. Dat wordt erin geperst. KC gebruikt voor een van zijn merken bijvoorbeeld een gepatenteerde golfstructuur. Andere merken hebben rondjes of ribbels. Voor de absorptie maakt die geometrie niet uit, concludeert een Portugese studie uit 2022.

Andere Portugese wetenschappers publiceerden in 2022 een wiskundig model om de sterkte, absorptie en zachtheid van tissues te kunnen berekenen op basis van de vezeleigenschappen en procesparameters. Het levert twaalf pagina’s aan formules op en een bruikbaar computermodel, aldus de Portugezen. Maar niemand heeft er nog gangbare merken mee doorgemeten.

En ook dit model laat zien: de gelaagdheid an sich is geen factor.