Asterix en de inktvisvaas: levendige octopuskunst van 1.300 jaar voor Christus

Posted on November 26, 2023 by admin

Goede Asterix-stripverhalen zitten vol terzijdegrapjes en verwijzingen, en in het nieuwe album De Witte Iris zit een opvallende visuele terzijde. Als Bellefleur, vrouw van het dorpshoofd, door de slechterik Viceversus meegelokt wordt naar Lutetia (Parijs), de hoofdstad van Gallië, bezoekt ze een museum, Kebranlix (verwijzing naar musée le quai Branly). Daarin lopen ze pratend langs een mooie Griekse vaas, eigenlijk een mengvat, een zogeheten ‘krater’, om water en wijn in te mengen. Er staat een prachtig gestileerde octopus op, die met verbaasde blik zijn tentakels zwierig over de vaas spreidt. Tekenaar Didier Conrad heeft de octopusvaas, die in het verhaal verder geen rol speelt, nadrukkelijk op de voorgrond geplaatst. Alsof hij zeggen wil: kijk eens wat een mooi inktvisdesign, geniet met mij mee.

Bij toeval stuitte ik op een plaatje van de originele Griekse vaas, waar Didier zijn tekening op heeft gebaseerd. Het is een octopus-krater, 41 cm hoog, uit het British Museum, daterend rond 1.300 voor Christus, gevonden op Rhodos. Met zijn beweeglijke tentakels past de octopusvaas in de keramiektraditie van Kreta, waar al eeuwen eerder de Minoïsche beschaving bloeide. Hun levendige kunst werd door de Grieken overgenomen en gestileerd. In 2019 werd de octopuskrater die Didier tekende geëxposeerd in het Brits Museum.

Cartooneske stijl

In de rest van het Kebranlix-museum in het Asterix-album worden bestaande kunstwerken (en snobistische kunstkenners) op de hak genomen: zo hangt er een witte marmeren variant van het beroemde witte vierkant op witte ondergrond schilderij van Malevitsj – Malevix in Asterix. Maar de octopusvaas is geen parodie. Dat is ook niet nodig, want de octopus heeft – ook op de originele vaas – vrolijke cartoonachtige ogen. Veel van die versieringen op vooral Minoïsche keramiek zijn erg losjes en levendig geschilderd, cartoonesk haast. Keramiek, pottenbakken, was hoge kunst op Kreta in het tweede millennium voor Christus, schreef de Amerikaanse kunsthistorica Senta German over zulke octopuskunst uit Knossos. Het aardewerk op Kreta was iets voor de rijken, zoals porselein aan achttiende-eeuwse hoven. En de Minoïsche decoratieve kunst was zeer levendig en speels van vormgeving. Die ruim drieduizend jaar oude grafische speelsheid lijkt tekenaar Conrad Didier te eren in dit octopusvaas-citaat in de veertigste Asterix De Witte Iris.

Voormalig staatssecretaris Idsinga keert terug als Tweede Kamerlid

admin
November 19, 2024
0

Voormalig staatssecretaris Folkert Idsinga komt terug als Tweede Kamerlid voor Nieuw Sociaal Contract. Dat bevestigt hij telefonisch, op de dag dat twee andere Kamerleden van NSC vertrekken. Idsinga zegt dat partijleider Pieter Omtzigt en interim fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven hem hebben gevraagd om terug te komen.

Folkert Idsinga was staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst in het huidige kabinet, maar vertrok na vragen over zijn aandelenportefeuille. De Tweede Kamer wilde, met steun van coalitiepartij PVV, dat hij die openbaar maakte. Dat de PVV dat van hem vroeg, terwijl hij zich aan de transparantieregels hield, vond hij onverteerbaar. Waarna Idsinga vertrok.

Wilders vermoedde dat de steun van de PVV niet de échte reden was dat Idsinga vertrok. Als hij „ballen” had gehad, dan was hij met de Kamer in debat gegaan, vond Wilders. Idsinga reageerde daarop met een inmiddels verdwenen bericht op X: „Als je een beetje ballen hebt, zeg je sorry dat ik je voor de bus hebt gegooid.” Hij vervolgde: „You picked the wrong guy, Geert.”

Portefeuille

Wat kan Geert Wilders nu verwachten? Daar wil Idsinga niet op ingaan. Hij wil „vooruitkijken” en „gewoon” zijn „werk doen als Kamerlid”. Het is nog niet besloten welke portefeuille Idsinga krijgt in de fractie. In ieder geval wordt het geen fiscaliteit, zegt hij. „Ik wil mijn opvolger niet voor de voeten lopen.”

Dat deze dinsdag twee Kamerleden van NSC vertrokken en dat NSC-staatssecretaris Toeslagen en Douane Nora Achahbar vrijdag ook uit het kabinet stapte, maakt het „niet gemakkelijker” om terug te keren naar de Tweede Kamer, zegt Idsinga. Wat hij daarmee bedoelt, wil hij „voor nu” niet verder toelichten.

Pleidooi om de leeftijd te verlagen van de screening op darmkanker

admin
November 19, 2024
0

De startleeftijd voor het bevolkingsonderzoek naar darmkanker moet worden vervroegd van 55 naar 50 jaar, vindt de Maag Lever Darmstichting. Dat is ook de Europese aanbeveling; in andere Europese landen en ook internationaal is dit al gebruikelijk. De stichting overhandigt daarvoor dinsdag een petitie aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Meer dan 50.000 mensen hebben die ondertekend.

Nu krijgt iedereen tussen 55 jaar en 75 jaar om de twee jaar een paarse envelop in de brievenbus, met de oproep om wat ontlasting op te sturen. Als daar bloedspoortjes in zitten, volgt een coloscopie: een maag-darm-leverarts onderzoekt de binnenkant van de darm met een camera op een flexibele slang. Ieder jaar krijgen 12.000 mensen de diagnose darmkanker. In 2022 stierven 4.500 mensen aan de ziekte. Drie vragen over een verlaging van de beginleeftijd voor de darmkankerscreening.

1
Waarom wijkt Nederland af van de Europese aanbeveling?

Het bevolkingsonderzoek darmkanker is in Nederland in 2014 geïntroduceerd voor mensen tussen 55 jaar en 75 jaar. Daarbij is afgeweken van de aanbeveling van de Europese Gezondheidsraad om te beginnen vanaf 50 jaar. De belangrijkste reden was dat er te weinig capaciteit was om coloscopieën uit te voeren. Daarom is de invoering ook in fases gegaan: jaarlijks werden nieuwe leeftijdsgroepen toegevoegd, pas sinds 2019 wordt de volledige leeftijdsgroep opgeroepen.

„Die coloscopiecapaciteit is nu voldoende”, zegt Manon Spaander, maag-lever-darmarts in het ErasmusMC. Toch adviseerde de Gezondheidsraad in 2022 opnieuw om de beginleeftijd op 55 jaar te houden, maar met een proef uit te zoeken of screening vanaf 50 jaar zinvol is.

2
Hoeveel levens zou screening vanaf 50 jaar redden?

In 2022 overleden 161 mensen tussen 50 en 54 jaar aan darmkanker, Bijna 700 mensen tussen 50 en 54 jaar kregen de diagnose darmkanker. Bij 65 procent van hen, zo’n 455 personen, was de kanker al uitgezaaid – je merkt vaak pas in een later stadium dat je ziek bent. Uitzaaiingen bij darmkanker kunnen zich beperken tot de lymfeklieren in de buurt van de tumor, maar ze kunnen ook in de lever zitten, het buikvlies, de longen, of in lymfeklieren verder weg van de tumor. „De overlevingskans bij uitgezaaide darmkanker ligt tussen 10 tot 30 procent”, zegt Spaander. „Bij een beperkte uitzaaiing kunnen we wel beter behandelen dan vroeger, maar niet meer genezen.”

Door ook die jongere leeftijdsgroep op te roepen, zal darmkanker vaker in een vroeg stadium ontdekt worden. „Dan is het meestal goed te genezen. De behandeling is vaak ook minder zwaar.”

Het bevolkingsonderzoek loopt nog te kort om te kunnen vaststellen of het inderdaad sterfte aan darmkanker voorkomt. „Dat gaan we nu onderzoeken. Maar we vinden meer mensen met kanker in een vroeg stadium, dat maakt aannemelijk dat je ook minder sterfte krijgt”, aldus Spaander.

Het effect valt of staat bij de opkomst. De laatste drie jaar geven steeds minder mensen gehoor aan de oproep voor het bevolkingsonderzoek. De opkomst is nu 57 procent, bij de introductie was dat nog 70 procent. Hoe dat komt is niet duidelijk.

3
Zijn er nadelen aan het verlagen van de screeningsleeftijd?

Een screening onder grote groepen gezonde mensen levert altijd fout-positieve uitslagen op: een aanwijzing voor kanker die bij nader onderzoek loos alarm blijkt. Het bloed in de poep komt dan bijvoorbeeld door een aambei. Dat levert onnodige onrust op bij deze mensen, en ze moeten een vervelend kijkonderzoek ondergaan. „Voor deze leeftijdsgroep nemen we aan dat dit hetzelfde is als voor 55-jarigen: zo’n 3 tot 4 op de 10 positieve uitslagen blijken achteraf fout”, aldus Spaander. Ze verwacht een geringe toename van darmkankergevallen – en daarmee kosten – als de leeftijdsgrens wordt verlaagd naar 50 jaar. „Je voorkomt hiermee juist darmkanker bij de mensen vanaf 55 jaar.”

Met een stem als een stiletto hakt Amyl and the Sniffers het patriarchaat in mootjes

admin
November 19, 2024
0

Stel je voor dat Lemmy Kilmister, ruigste én lelijkste rocker aller tijden en tevens voorman van Motörhead, zou reïncarneren zonder druipsnor, gezichtswratten en verdwenen tanden en terugkeerde op aarde als jonge, hyperactieve, op en neer springende powerchick in een minuscuul gouden outfit.

Best moeilijk? Doe desnoods je ogen dicht en hou die gedachte vast. Want er is meer.

Stel je voor dat die feminiene Lemmy ook nog eens uit Australië zou komen. Dat continent geldt bij uitstek als De Grote Verdubbelaar. Zodra Aussies zich op (punk)rock(-’n-roll) storten wordt het per definitie simpeler, harder en vooral: lomper. De lijst is lang en de bandnamen spreken boekdelen: van oervaders Cosmic Psychos en Hard-Ons, tot jonkies Stiff Richards en The Chats.

Oké, doe je ogen maar weer open en kijk het beest in de bek: Amyl and the Sniffers. Maandagavond bulldozerde het viertal uit Melbourne frontaal over Utrecht heen tot er van TivoliVredenburg weinig meer overbleef dan een platgewalste road pizza. Vuilbekkende koningin van het bal was Amy Taylor, een 1.60 meter lange, in een ketel met ADHD gevallen Duracel-stuiterbal met een keel als een stiletto. „I just wanna wear my bikini, I just wanna wear my shorts”, gilde ze over haar gouden garderobe, maatje XS, die nog altijd meer verhulde dan de hoes van het net verschenen derde album Cartoon Darkness. Daarop staat ze namelijk topless.

Viespeuken

Waar Lemmy ooit opschepte over minderjarige groupies (‘Jailbait’) of ‘Rock out with your cock out’ durfde te rijmen, draait Amy die grootspraak doodleuk om: „You think the world is not man enough?”, foetert ze in ‘Tiny Bikini’: „So I’m gonna inject some of this cunt.”

En potentiële viespeuken zijn gewaarschuwd: Taylor is vast van plan het patriarchaat in mootjes te hakken. „All I ever wanted was to walk in the park”, blèrt ze namens alle vrouwen die in het donker niet over straat durven in de als trage ballad vermomde wraakfantasie ‘Knifey’: „Please stop fucking me up.” Als het aan haar ligt, krijgen alle nafluiters, kontknijpers, aanranders en verkrachters zo snel mogelijk hun verdiende loon: een mes tussen de ribben. „Out comes the night, out comes my knifey. This is how I get home nicely.” Ook weer geregeld.

En als het machismo dan is gecastreerd, waarom niet ook meteen de wereldpolitiek fixen? Ook dat is – letterlijk – in een vloek en een zucht geregeld. In één ademteug ratelt Taylor: „Ik-moet-even-iets-kwijt-want-alles-is-politiek-tegenwoordig-en-het-breekt-mijn-en-ieders-hart-dat-er-letterlijk-een-genocide-gaande-is-in-Gaza-en-oorlog-in-Oekraïne-en-de-hele-wereld-lijkt-één-grote-stinkende-bende-en-dat-is-hartverscheurend-omdat-er-zoveel-is-om-van-te-houden-zoals-alle-vrienden-en-liefde-en-muziek-en-chocolademilkshakes-en-meer-van-die-bullshit-en-daarom-zijn-alle-mensen-het-waard-om-voor-te-vechten-want-zij-houden-ook-van-chocolademilkshakes-thank-you!”

En hop! Zodra The Sniffers de bulldozer van razende punkrock weer laten brullen, steekt Taylor haar tong uit, balt haar vuisten en begint springend te schreeuwen: „I don’t like misery!”