Will Koopman: ‘Ik zoek naar humor met een scherp randje’

Dat de tv-serie Oogappels onlangs de Televizier-Ring won, wekte verbazing omdat iedereen zijn geld had gezet op zomerhit B&B vol Liefde. Maar wie de pakweg veertig films en series van regisseur Will Koopman op een rij zet, beseft dat dit een logische uitkomst was. Als geen ander weet de regisseur een groot en breed publiek aan haar werk te binden.

Koopmans is overal. Het vijfde seizoen van Oogappels is momenteel bij de publieke omroep te zien, tegelijk is op Videoland haar nieuwe serie Eén grote familie te zien. In december verschijnt de kerstfilm Eerste Hulp bij Kerst en in het voorjaar van 2024 haar serie over het leven van Patty Brard. Eerder won ze al twee keer de Televizier-Ring, voor Vrouwenvleugel en Gooische Vrouwen. Vorig jaar kreeg ze het Gouden Kalf voor de Filmcultuur. Volgens de jury kreeg ze de prijs voor haar series en films „die veelal vrouwelijke personages en verhaallijnen kennen, en die daarmee de harten van miljoenen, zéér verschillende Nederlanders hebben weten te veroveren”.

Herkenning

Zelf zegt ze dat ze gewoon maakt wat ze zelf mooi vindt, en toevallig valt haar smaak samen met die van de doorsnee Nederlander. „Ik regisseer als kijker: als ik zelf geraakt word en moet lachen, is het goed”. Het succes van haar series ligt in de eerste plaats aan de herkenbaarheid: het gaat vaak over gewone, goed bedoelende mensen in wie de kijker zich makkelijk kan verplaatsen. Vaak zijn het families met relatieschermutselingen, gedoe met exen, kinderen, pubers, dementerende ouders.

Oogappels, haar eerste serie voor de publieke omroep, wordt gedragen door gevestigde toneelacteurs die minder bekend waren bij het grote publiek: Malou Gorter, Ramsey Nasr, Hans Croiset. We volgen vier verschillende gezinnen waarvan er drie aan elkaar zijn verbonden door gezamenlijke kinderen. Aan de zijlijn staan de grootouders, als het koor in Griekse tragedies, waardoor het publiek zich in drie verschillende generaties kan herkennen.

In aanleg lijkt Eén grote familie een herhaling van zetten: weer een samengesteld gezin, weer afwisselend aandacht voor puberleed en worstelende ouders. De nieuwe Videolandserie is verzonnen door hoofdrolspeler Chantal Janzen, die put uit haar eigen ervaring met een samengesteld gezin. Maar ging het in eerdere series om scheiding en desintegratie, dit keer draait het om het prille begin: twee gezinnen van gescheiden ouders smelten samen. Klinkt leuk, maar het gaat gepaard met verlies, pijn, angst. Vooral voor de kinderen die ongevraagd uit hun natuurlijke omgeving worden gerukt.

Toch is de beweging anders dan die van Oogappels; Eén grote familie gaat van de duisternis naar het licht. Koopman: „Het is sowieso veel zonniger in Eén grote familie. De serie speelt zich af in de zomer op het platteland rond een grote boerderij. Oogappels is gefilmd in de winter in de stad. Verder is Oogappels traditioneler gedraaid, met een vaste camera. Eén grote familie is gedraaid met handheld-camera’s, waardoor het levendiger is.”

De feelgood is belangrijk in haar werk. Ze zorgt ervoor dat je na het kijken met een warm hart naar bed gaat. Maar Koopman wijst dat van de hand. „Ik heb vorig jaar toch ook Diepe gronden gemaakt? Dat was niet bepaald feelgood.” Ze verwijst naar een politieserie die ze maakte voor SBS6 met Linda de Mol als profiler. Die is inderdaad grimmiger. Koopman maakte verder ook de misdaadfilms Terug naar de kust en De verbouwing. Ook geen warm gevoel. Sterker nog, Koopman maakte aanvankelijk juist voornamelijk misdaadseries. Toen ze aan Gooische Vrouwen begon, was ze er onzeker over of ze comedy wel aankon.

Gooische vrouwen is haar grootste hit – een comedy over vier rijke vriendinnen, onder meer gespeeld door Tjitske Reidinga en tv-presentatrice Linda de Mol. Met vijf tv-seizoenen en twee speelfilms bereikte Koopman miljoenen mensen. Het was haar in de Amerikaanse film The Stepford Wifes (2004) opgevallen dat er zelden close-ups te zien zijn, en veel shots met meerdere acteurs. De humor van die film zit ’m in de hele lichaamstaal, concludeerde ze, en in de interactie tussen de acteurs. Dit bracht ze in praktijk in Gooische vrouwen: veel totalen, geen close-ups, veel scènes zijn in één shot opgenomen. Verder: de zon moest altijd uitbundig schijnen, als contrast met het rijkeluisleed. Voor de verhalen over het Gooise matras bleek native Linda de Mol een inspiratiebron.

Toen Linda de Mol vorig jaar het Gouden Kalf aan Koopman uitreikte, zei de presentatrice dat zij in totaal samen 645 dagen en nachten op een filmset hebben doorgebracht. Na Gooische vrouwen bedachten ze nog twee andere series: Divorce, over een huishouden van net gescheiden mannen, en Familie Kruys. In die laatste speelt Linda de Mol een alleenstaande vrouw die worstelt met haar gewicht en met de liefde. Tot haar verdriet krijgt haar oude vader een piepjonge Roemeense internetbruid, gespeeld door Elise Schaap. Beide series werden ‘dramedys’ gedoopt: grappig, maar ook tragisch. Koopman: „Ik zoek bewust naar humor en een scherp randje in scènes.”

Geregeld dienen Amerikaanse successen als voorbeeld, ook dat helpt bij de herkenning. Zo lijkt Gooische vrouwen op Desperate Housewives en Sex and the City. Familie Kruys was gebouwd op Modern Family. Maar de series hebben een geheel eigen toon en zijn zo door en door Nederlands dat je zelden aan de buitenlandse voorbeelden moet denken.

Grafzerken

Koopman (1956) is geboren boven een grafzerkenwinkel in de Amsterdamse Westerstraat. Volgens haar de reden dat ze van zwarte humor houdt. „Als in de serie Sleepers een vinger wordt afgeknipt, kun je me wegdragen.” Ze is opgegroeid in de Kinkerbuurt, een Amsterdamse volkswijk, haar vader was vuilnisman. Moeder, huisvrouw, hamerde er bij haar dochter op dat ze moest doorleren, accentloos Nederlands moest spreken en zelfstandig moest zijn: „Je houdt nooit je hand op voor een man”. Sterke vrouwen en de condition féminine zijn dan ook een constante in Koopmans werk.

Ze is langzaam in het werk gegroeid. Ze studeerde productie aan de Filmacademie en begon in 1981 als scriptgirl bij André van Duins Ik ben Joep Meloen. In de jaren tachtig werkte ze als regieassistent, begin jaren negentig maakte ze haar regiedebuut bij de politieserie Bureau Kruislaan. Na de eeuwwisseling kwam het grote succes.

Tijdens de opnames van Ik ben Joep Meloen ontmoette ze belichter Lex Wertwijn. Ze viel op zijn spierballen, die goed uitkwamen door zijn korte Baretta-mouwen. Met Wertwijn, later scenarioschrijver en cameraman, was ze 36 jaar samen. Ze kregen een zoon, Zip, die ook in de filmwereld zit. Koopman verloor haar man in 2017. Zelf werd ze eind 2021 ernstig ziek – een verwaarloosde longontsteking. „Het verdriet ging op mijn longen zitten”, zei ze in die tijd tegen de Volkskrant. Ze zou het rustiger aan doen, wat overigens nog niet te merken is, gezien haar productie. Toen ze nog in de rouw was, zei ze: „De dood zit mij op de hielen. Ik wil zo veel mogelijk gedaan hebben voor ik de pijp uitga.”

Talpa Fictie

Koopman was naast regisseur ook creative producer bij Endemol. In 2010 richtte ze productiebedrijf Talpa Fictie op, samen met Linda de Mol en haar broer John de Mol. Toen de tv-magnaat in 2015 zijn bedrijf aan het Britse netwerk ITV verkocht, verhuisde Talpa Fictie mee. Sinds 2020 is het bedrijf opgegaan in ITV Studios Netherlands, waar Koopman tot vorig jaar hoofd drama was. Koopman is dus naast regisseur vaak betrokken bij het hele productieproces.

Die brede ervaring helpt Koopman ook bij het regisseren, zegt ze: ze overziet het hele filmproces, en wil alles vooraf tot in de puntjes regelen, zodat ze op de set snel kan werken en zich vooral met de acteurs kan bemoeien. Bij voorkeur werkt ze met dezelfde mensen – gaat ook sneller. Op de set is ze relaxed en efficiënt, maar de spanning van premières kan ze niet aan. Als het licht in de zaal uitgaat, vertrekt ze naar de gang, of ze gaat even een blokje om.

Vorig sloot Koopman een deal met Videoland voor het regisseren van een reeks series en films. Haar series zijn belangrijk voor de streamingdienst. Het Europese mediabedrijf RTL heeft met Videoland al vroeg een Nederlands antwoord gevonden op Netflix. Daarbij leek aanvankelijk de aanwas van eigen Nederlandse series essentieel. Mocro Maffia en Nieuwe buren werden hits. Reality, true crime en vechtsport zijn ook belangrijk voor Videoland, maar eigen series geven de streamingdienst aanzien. Met Koopmans kerstfilm en vooral met Patty hopen ze weer twee nieuwe Nederlandse hits in huis te hebben.