Nature trekt een in maart verschenen controversiële publicatie terug waarin een doorbraak in de natuurkunde geclaimd werd: een supergeleider – een materiaal dat weerstandsloos elektriciteit geleidt – die werkt bij kamertemperatuur, zonder dat het extreem samengeperst hoeft te worden. Het is de derde spraakmakende terugtrekking van werk van de onderzoeksgroep van Ranga Dias, van de University of Rochester.
Volgens het bericht in Nature over de terugtrekking kwam het verzoek ertoe van acht van de elf coauteurs van het artikel. Zij lieten weten dat het artikel „geen accurate weergave is van de herkomst van de onderzochte materialen, de uitgevoerde experimentele metingen en de toegepaste protocollen […]”. Daarnaast hadden andere fysici zorgen geuit over de betrouwbaarheid van de data en was het andere onderzoeksgroepen niet gelukt de resultaten te reproduceren.
De andere drie auteurs, onder wie Dias, „hebben niet aangegeven of ze het eens of oneens zijn met deze terugtrekking”. Op X, voorheen Twitter, liet Dias wel weten dat de coauteurs eerder nog „overtuigd waren van hun meetresultaten” en „volledig akkoord gingen met de publicatie”. En tegenover de regionale nieuwssite RochesterBeacon reageerde hij met het statement dat hij „alle beschuldigingen van wangedrag weerlegt en alle wetenschappelijke conclusies in het artikel blijft steunen”.
Een materiaal dat bij een ‘normale’ temperatuur en druk elektriciteit kan geleiden zonder weerstand is de droom van veel natuurkundigen. Dit maakt energiezuinige elektronica mogelijk, elektriciteitskabels die bijna zonder energieverlies stroom kunnen geleiden en zwevende magneettreinen die enkel luchtweerstand ervaren. Supergeleiding kan nu alleen bij extreem lage temperaturen.
Geen verrassing
De terugtrekking is geen verrassing voor vakgenoten. Nature trok vorig jaar ook al een artikel terug over supergeleiding van dezelfde groep na beschuldigingen van datamanipulatie. Daar kwam in april de beschuldiging bij dat Dias een groot deel van zijn proefschrift uit 2013 geplagieerd zou hebben. Afgelopen augustus werd ook een artikel teruggetrokken dat zijn onderzoeksgroep in 2021 publiceerde in Physical Review Letters.
De terugtrekking volgt op een onstuimige zomer voor supergeleiding-onderzoekers. In juli beweerden Zuid-Koreaanse onderzoekers een materiaal (LK-99) ontwikkeld te hebben dat supergeleidend is bij alledaagse druk en temperatuur. Dat trok veel aandacht. Binnen een paar weken was het onderzoek echter door verschillende onderzoeksgroepen herhaald en bleek LK-99 helemaal geen supergeleider. Hierbij ging het echter om onderzoek dat nog niet in een vakblad verschenen was en waarbij de onderzoekers open waren over hun methode.
Hoewel de terugtrekkingen en teleurstellingen niet best zijn voor de geloofwaardigheid van het vakgebied, laten vakgenoten in een nieuwsartikel van Nature weten dat de standaarden in het vakgebied hoog zijn. En in september zeiden twee fysici in NRC dat ze hoopvol blijven over het vinden van deze heilige graal.
