Het ministerie van Defensie is bereid de Haagse rechtbank toegang te geven tot delen van de geheime informatie over de voorbereidingen van de Nederlandse aanval op een bommenopslag in Hawija in Noord-Irak. De informatie zou meer inzicht kunnen geven in de beslissing om het doelwit van terreurorganisatie Islamitische Staat in de nacht van 2 op 3 juni 2015 te bombarderen. Doordat de enorme bommenvoorraad door de aanval explodeerde, kwamen minstens 85 burgers in de wijde omtrek om.
Uit het materiaal zou kunnen blijken wat de internationale coalitie die tegen IS vocht, wist over eerdere, riskante aanvallen van munitiedepots. Ook zou in de zogeheten ‘targeting folder’ iets kunnen staan over de duur van de observatietijd van drones boven het doelwit in Hawija. Na eerdere aanvallen met dodelijke afloop voor burgers bleek geregeld dat die observatietijd te kort was geweest. Overigens is veel van deze informatie Amerikaans staatsgeheim die de VS vrijwel nooit prijsgeven.
Lees ook
Nieuw licht op aanval Hawija: commandant controleerde zichzelf
De bereidheid van Defensie bleek tijdens de zitting, deze dinsdag, in de Haagse rechtbank met elf eisers uit Hawija. Zij verloren nabestaanden en/of bezittingen zoals hun huis en winkel tijdens de aanval van twee Nederlandse F-16’s. Namens hen eiste advocaat Liesbeth Zegveld dat de rechtbank de aanval onrechtmatig verklaart omdat die onzorgvuldig zou zijn voorbereid. Als de rechter daarin meegaat, kan dat de weg openen naar individuele schadevergoedingen voor de eisers.
Overigens maakten Zegveld en haar collega Thomas van der Sommen bezwaar tegen de exclusieve toegang van de rechtbank om toegang te krijgen tot de geheime informatie. Zij willen namens de eisers mee kunnen kijken om de waarde van de informatie te kunnen inschatten.
Levensgrote foto’s
Een aantal van burgers uit Hawija was naar Nederland overgekomen om dinsdag de zitting in persoon mee te maken. Ook kregen zij de kans om te vertellen wat hen overkomen was. Uitgenodigd door een empathisch formulerende en luisterende rechtbankvoorzitter deden ze dat, soms met levensgrote foto’s van hun omgekomen kinderen in de hand. Dat leverde zeer emotionele taferelen op. Toen vader Abdallah Rachid Saleh (1971) huilend vertelde hoe zijn zwaar verminkte dochter die bewuste nacht in zijn armen stierf – hij verloor in totaal zeven gezinsleden – was vrijwel de hele zaal aangedaan. Belangstellenden konden de taferelen meebeleven via een livestream vanuit de rechtbank.
Advocaat Wemmeke Wisman van landsadvocaat Pels Rijcken toonde zich in haar betoog geërgerd door de zware kritiek die Zegveld had geuit op de voorbereidingen. Ze vond die kritiek te persoonlijk geformuleerd richting de betrokken commandant. „Er wordt hier net gedaan alsof Nederland niets heeft ondernomen om burgerslachtoffers te voorkomen”, zei Wisman. „Daar maak ik sterk bezwaar tegen.”
Uitspraak: 17 januari 2024