Migratiepiek op Lampedusa: Von der Leyen kondigt tienpuntenplan aan om eiland te ontlasten

„EU en Rome: waar zijn jullie?” De slogan, gespoten op een groot, wit laken, en opgehangen in het centrum van Lampedusa, bleef niet onopgemerkt. Zondag ging Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in op de uitnodiging van Italiaans premier Giorgia Meloni, om samen naar Lampedusa te reizen.

Het Italiaanse eilandje, ten zuiden van Sicilië voor de kust van Afrika, kreeg in zes dagen tijd 11.560 migranten te verwerken. De hotspot, of allereerste opvangplek op het eiland, barstte uit zijn voegen. Intussen zijn meer dan 9.700 migranten overgebracht naar andere centra, elders in Italië.

Lees ook: Lampedusa roept noodtoestand uit na aankomst duizenden migranten – op één dag meer dan het aantal inwoners

Tijdens een gezamenlijke persconferentie met premier Meloni kwam Von der Leyen in Lampedusa met een tienpuntenplan om de hotspot te ontlasten. Italië mag onder meer extra steun verwachten via het grens- en kustwachtagentschap Frontex en extra bijstand via het Europese asielagentschap EUAA.

De Europese Commissie rekent op de hulp van andere EU-lidstaten om de druk op de hotspot van Lampedusa te verminderen. Duitsland, dat recent nog zei de vrijwillige opvang van migranten uit Italië op te schorten, doet weer mee. En ook Frankrijk toont goede wil. President Emmanuel Macron telefoneerde zaterdag met Meloni, en ook hij ziet de noodzaak in van gezamenlijke actie.

Hardere aanpak

Europa respecteert de internationale verplichtingen, maar bepaalt wel zelf wie de EU binnenkomt en onder welke omstandigheden, zei Von der Leyen. Het stappenplan omvat daarom een nog hardere aanpak van de smokkelnetwerken, met de coördinatie van Europol, en ook de grensbewaking via de lucht en op zee wordt opgevoerd.

Meloni drong aan op een snellere uitvoering van het in juli gesloten akkoord met Tunesië. Daarbij beloofde Tunis om migrantenboten tegen te houden, in ruil voor geld, maar tot nu toe is nog niets betaald. Von der Leyen beloofde ook op dit vlak snellere actie.

De migratiecrisis op Lampedusa plaatst Meloni in eigen land voor een grote uitdaging

De migratiecrisis op Lampedusa plaatst Meloni in eigen land voor een grote uitdaging. Tijdens haar campagne vorig jaar sprak de radicaal-rechtse politica nog van een ‘zeeblokkade’ om de instroom van migranten een halt toe te roepen. Maar als premier matigde Meloni haar toon en besefte ze snel dat er geen wondermiddel bestaat. Het voorbije jaar nam de instroom van bootvluchtelingen onder haar bewind spectaculair toe.

Lees ook: Op Lampedusa stijgt de spanning: ‘Wij zijn een solidair volk. Maar we voelen ons in de steek gelaten’

Inzet van de marine

Dat maakt haar politiek kwetsbaar, en de gevaarlijkste rivaal zit in het eigen regeringskamp. Vicepremier Matteo Salvini, ook minister van Infrastructuur, vindt alle middelen geoorloofd om boten tegen te houden, ook de inzet van de Italiaanse marine. Realistisch is dit niet, omdat Italiaanse marineschepen voor de Tunesische kust gelijk zouden staan aan een vijandige daad. Salvini’s gespierde uitspraak moet dan ook worden gezien als het startschot van zijn campagne voor de Europese verkiezingen van volgend jaar. Daarbij is Salvini van plan om Meloni voorbij te steken radicaal-rechts. Zondag ontving Salvini de extreemrechtse Franse Marine Le Pen als eregast in het Lombardische stadje Pontida, op het jaarlijkse partijfeest van zijn Lega-partij.

Meloni is als regeringsleider tot meer realisme gedwongen, en sprak op Lampedusa dan ook niet van een ‘zeeblokkade’ of de inzet van marineschepen. Wel wil ze met andere EU-landen een nieuwe, gezamenlijke Europese missie op zee bespreken, zoals de Europese militaire missie Sophia, die de lidstaten in 2015 hebben gelanceerd, maar die volgens haar nooit ten volle werd uitgevoerd.