N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Biologie Op Sicilië hebben biologen een kolonie rode vuurmieren ontdekt. De zorgwekkende exoot kan zich verder over Europa verspreiden.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105278602-c7475a.jpg)
Biologen hebben in Europa voor het eerst een populatie van de gevreesde rode vuurmier (Solenopsis Invicta) ontdekt. Op het Italiaanse eiland Sicilië hebben ze 88 nesten in kaart gebracht. Dat blijkt uit een publicatie in het tijdschrift Current Biology.
De mier behoort tot de meest invasieve soorten vanwege de snelle verspreiding en het gebrek aan natuurlijke vijanden. Het insect kan ook pijnlijk steken – ze hebben een angel –, wat soms ook kan leiden tot een anafylactische shock, een allergische reactie die levensbedreigend kan zijn.
De exotische mier heeft zich nu nog alleen gevestigd op Sicilië, maar de auteurs van het artikel hebben ook een inschatting gemaakt hoe de vuurmier zich in Europa zou kunnen uitbreiden. Daaruit blijkt dat Nederland tegen 2050 een gunstig leefgebied voor de invasieve mier kan zijn.
Niet deze enige nesten
Spaans-Italiaanse onderzoekers die de nesten onderzochten, constateren dat de mieren al veel langer op het eiland zijn. De inwoners van Sicilië werden al sinds 2019 gebeten door de rode vuurmier. De onderzoekers verwachten dat de nesten die zij hebben gevonden in de buurt van de stad Syracuse niet de enige zijn in het gebied.
Vorig jaar is de rode vuurmier door de Europese Unie op een lijst gezet van gevaarlijke exoten die niet gekweekt, geïmporteerd of verhandeld mogen worden. Rob Leuven, emeritus hoogleraar invasie biologie aan de Radboud Universiteit, heeft meegewerkt aan een rapport voor de Nederlandse overheid over welke invasieve soorten schadelijk kunnen worden voor Nederland. De rode vuurmier staat daar ook tussen.
Oorspronkelijk komt de rode vuurmier uit Zuid-Amerika, waarvandaan de soort zich heeft verspreid naar onder andere de VS, China en Australië. Tot voor kort waren er nog geen populaties in Europa gesignaleerd, op een paar mieren tijdens transportinspecties na. Op basis van een genetische analyse weten de onderzoekers dat de mieren op Sicilië afkomstig zijn uit het zuiden van de VS, China of Taiwan.
Nu de miersoort op Sicilië is gevonden, is de kans groot dat de mier ook naar het vasteland van Italië komt, zegt Leuven: „Als je ergens al een gevestigde populatie hebt is de stap naar het vasteland snel gemaakt. Dit kan via vervoersstromen, maar de koningin van deze soort kan meegevoerd door de wind ook lange afstanden afleggen.”
De Spaanse en Italiaanse biologen schatten in dat op dit moment in principe nog maar 7 procent van Europa geschikt is als leefgebied voor de mier. Maar door klimaatverandering groeit dat gebied. Ook Nederland komt binnen bereik.
Een hagedis doden
De rode vuurmier is zo gevaarlijk omdat de kolonies snel een hoge dichtheid kunnen bereiken. Ze domineert over andere miersoorten en bedreigt ook andere dieren. Rode vuurmieren eten alles en jagen ook op dieren die veel groter zijn dan zijzelf. Door samenwerken en meerdere keren steken kunnen ze bijvoorbeeld een hagedis doden. Rode vuurmieren veroorzaken ook grote financiële schade, omdat ze naast ecosystemen ook de landbouw, elektrische bedrading en wegen aantasten.
Het is nu dus zaak om de populatie op Sicilië zo snel mogelijk te bestrijden. Nieuw-Zeeland heeft de mier ooit succesvol verwijderd, dus de onderzoekers bekijken nu hoe ze die methodes ook in Sicilië kunnen toepassen. In Nieuw-Zeeland hebben de autoriteiten gebruik gemaakt van lokdoosjes met insecticide, vervoersstromen streng gecontroleerd en een bewustwordingscampagne voor de bewoners van het gebied op touw gezet. Mattia Menchetti, hoofdonderzoeker van de nieuwe studie, wil Sicilianen vragen om te helpen mogelijke andere nesten in kaart te brengen.
Leuven vertelt dat het erg lastig kan zijn om deze mier uit te roeien: „Het is een heel hardnekkige soort. Als het ene nest wordt verwijderd kunnen de mieren zich snel weer naar een andere locatie verplaatsen. Daarom is het ook zo belangrijk om te focussen op preventie.” Er moet volgens Leuven bij havens en luchthavens streng worden gecontroleerd dat de mieren niet meekomen via sierplanten of huisdieren.
