Geen afspraken op Amazonetop over zero ontbossing in 2030

Amazonetop Milieu-activisten hadden graag meer concrete afspraken gezien. Gastheer Lula is blij dát er nu internationaal wordt overlegd

Vlnr: Gustavo Manrique (Ecuador), Mark Phillips (Guyana), Gustavo Petro (Colombia), Luiz Inacio Lula da Silva (Brazilië), Luis Arce (Bolivia), Dina Boluarte (Peru), Delcy Rodríguez (Venezuela), Albert Ramdin (Suriname)
Vlnr: Gustavo Manrique (Ecuador), Mark Phillips (Guyana), Gustavo Petro (Colombia), Luiz Inacio Lula da Silva (Brazilië), Luis Arce (Bolivia), Dina Boluarte (Peru), Delcy Rodríguez (Venezuela), Albert Ramdin (Suriname) Foto AFP/Colombian Presidency

Het is een positieve ontwikkeling dat de acht Amazonelanden de afgelopen dagen bijeen zijn geweest om te praten over de toekomst van het Amazonegebied, vinden sociaal-maatschappelijke en inheemse groepen, maar zij voegen daar in één adem aan toe dat ze de gemaakte afspraken te weinig verplichtend vinden, terwijl er geen tijd te verliezen is.

In de zogeheten Declaratie van Belém, de Braziliaanse stad waar de top werd gehouden, staan veel te algemene bewoordingen, vindt bijvoorbeeld milieu-activist Iremar Ferreira (53) uit de Amazonedeelstaat Rondônia. „Het is triest dat de landen niet eens harde afspraken hebben willen maken dat er in 2030 nul ontbossing zal zijn. Ze hebben geen deadline willen stellen op ontbossing, zoals Lula had voorgesteld, terwijl de situatie alarmerend is.’’

Ferreira maakt deel uit van het Internationale Amazone Forum (FOSPA), waar zo’n honderd organisaties van alle Amazonelanden aan verbonden zijn. „Rivieren drogen op, we hebben last van extreme hitte of wateroverlast. En als de ontbossing in dit tempo doorgaat herstelt de Amazone zich straks niet meer”, zegt hij fel.

Oproep alle regenwoudlanden

Gastheer Lula da Silva, president van Brazilië, benadrukte op een bijeenkomst met de pers – waarop geen vragen gesteld mochten worden – vooral het historische karakter van de top. Hij wees er daarbij ook op dat er nu een gezamenlijke oproep ligt van alle landen met regenwoud: ook Indonesië, Congo en de Democratische Republiek Congo waren aanwezig op de Amazonetop. In de aanloop naar internationaal klimaatoverleg later dit jaar vragen twaalf regenwoudlanden om steun van rijke landen bij het handhaven van biodiversiteit en het bestrijden van klimaatverandering. „We gaan naar [de klimaattop] COP28 met het doel om de rijke landen te vertellen dat als ze echt het bestaande regenwoud in stand willen houden, ze niet alleen moeten betalen om te zorgen voor het gebladerte, maar ook voor de mensen die eronder wonen”, zei Lula.

Op een bijeenkomst van de maatschappelijke organisaties woensdag, een dag na de declaratie, verweten zij gastheer Lula dat hij zich niet had willen committeren aan het voorstel van de Colombiaanse president Gustavo Petro voor een totaal verbod op oliewinning in de Amazone.

In de monding van de Amazonerivier zijn grote hoeveelheden olie gevonden. Het vermoeden bestaat dat ook in het Amazonebekken olie zit. De regering van Lula heeft het Braziliaanse olieconcern Petrobras toestemming gegeven hier onderzoek te doen. De Inheemse activiste Alessandra Korap, leider van het Munduruku volk uit de deelstaat Para, vindt dat Lula dit moet herroepen. „Onze leefgebieden worden vervuild. En we hebben te maken met een rechts parlement in Brazilië dat de inheemse rechten op onze gebieden niet wil uitbreiden. Als er straks olie wordt gevonden op plaatsen waar we leven kunnen we opgejaagd worden, ons leven staat op het spel.”

Inmiddels is naar schatting 17 procent van het hele Amazonegebied aangetast. Wetenschappers waarschuwen dat als de ontbossing niet afneemt, het Amazonegebied – dat een oppervlakte heeft van anderhalf keer de EU – zich niet meer kan herstellen.

Hoewel recente cijfers een afname laten zien van de ontbossing vergeleken met een jaar geleden, moet er volgens milieu-activist Ferreira massaal herbebost worden in de open gekapte gebieden. „Ik had dat ook expliciet benoemd willen zien in het plan. Met onze organisaties komen we met een eigen declaratie waarin we de landen oproepen om met concrete plannen over herbebossing te komen.”

Amazonefonds

Maar volgens Lula was het resultaat van de top positief. „Er wordt in de hele wereld gepraat over de Amazone, en nu spreekt de Amazone tegen de wereld. Vanuit hier Belém, het hart van de Amazone”, zei hij aan het einde. Belangrijk zijn ook de geplande gesprekken over het Amazonefonds, waar landen als Noorwegen en Duitsland in investeren. Sinds het aantreden van Lula lijken landen meer bereid om in dat fonds te investeren, terwijl tijdens de regeerperiode van voorganger Bolsonaro alles in de ijskast was gezet.

Activist Ferreira geeft de Declaratie van Belém als geheel als rapportcijfer een zeven en hoopt ook op meer steun vanuit de internationale gemeenschap. „Het is belangrijk dat rijke westerse landen die zo’n grote bijdrage leveren aan de klimaatcrisis ook hun verantwoordelijkheid nemen. Laat hen ook meer investeren en meehelpen bij de bescherming van de Amazone. Uiteindelijk gaat het behoud van de Amazone ons allemaal aan.”