Eigenaren FM-zenders: ‘veel te veel betaald voor frequenties’

In de radiowereld heerst onvrede over de grote bedragen die zijn betaald om vanaf 1 september uit te mogen zenden op de FM-band. In een online veiling, die eerder deze maand door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat was georganiseerd, werden de FM-frequenties onder de commerciële radiopartijen herverdeeld. De overheid hoopte vooraf minstens 73,7 miljoen euro op te halen bij de veiling. Dat werd meer dan het dubbele, ruim 152 miljoen.

Dat is „veel te veel”, zegt Talpa-directeur Paul Römer. BNR-hoofdredacteur Marc Adriani vindt het „te gek voor woorden” dat zijn bedrijf bijna 7,5 miljoen euro heeft moeten uittrekken voor de frequentie. Adriani: „Het is wrang dat de commerciële radiobranche 150 miljoen euro armer is, terwijl de aanstichter van dit alles afhaakt.”

Lees ook: Minder variatie in de ether maar ‘er valt nog steeds veel te verdienen’

Adriani doelt op KINK, een zender voor alternatieve muziek. KINK dwong de veiling af bij de rechter, samen met DPG Media. Andere radiobedrijven en ook de minister wilden pas in 2025 tot een nieuwe verdeling komen. Dat zou de zenders nog twee jaar extra geven om de verliezen uit de coronatijd goed te maken. De rechter gaf KINK gelijk, er kwam deze zomer een veiling. KINK deed mee, maar bemachtigde geen frequentie.

De negen commerciële FM-frequenties zijn straks in handen van vijf bedrijven: Mediahuis (Radio Veronica en 100% NL), DPG Media (Qmusic en een nieuwe, nog te bepalen zender), Talpa Network (Radio 538, Radio 10, Sky Radio), FD Mediagroep (BNR) en de op zichzelf staande bv Financial News Radio. Die laatste is een bedrijf onder leiding van internetondernemer Joost Zuurbier, die een fortuin vergaarde met domeinnamenhandel.

Volgens Jan Hoogesteijn, directeur van KINK, bewijzen de vele miljoenen die bij de veiling zijn gespendeerd juist dat er geen reden was de veiling tot 2025 uit te stellen. „Al die kapitaalkrachtige radiopartijen hebben dus nauwelijks of niet geleden onder corona.” Het verwijt dat KINK schuldig is aan de enorme investeringen vindt Hoogesteijn niet eerlijk en vooral hypocriet. Door flink tegen elkaar op te bieden hebben de mediaorganisaties er zelf voor gezorgd dat er zulke grote bedragen werden uitgegeven, ongeacht of de frequenties dat waard waren.

De overheid hoopte vooraf minstens 73,7 miljoen euro op te halen, dat werd ruim 152 miljoen euro

Volgens Economische Zaken zijn de bedragen de komende jaren goed terug te verdienen. „De looptijd van de vergunningen is twaalf jaar. Deze termijn is ruim voldoende voor het terugverdienen van de gedane investeringen”, zegt Laura Kwakernaak, woordvoerder van EZK. Ondanks de groei van digitale radio (DAB+) is „FM-radio nog altijd het meest beluisterd en dus wordt het gros van de radio-inkomsten dan ook verdiend via FM”, aldus Kwakernaak. Als DAB+ snel terrein overneemt van FM hoeft dat bovendien niet te betekenen dat advertentie-inkomsten teruglopen. Bij alle FM-frequenties die werden geveild, hoort ook een DAB+-kanaal.

Grootste speler

Het doel van de FM-veiling was „meer concurrentie en innovatie op de radiomarkt”, schreef minister Micky Adriaansens (EZK, VVD) aan de Tweede Kamer. Meer concurrentie lijkt in ieder geval gelukt. Voorheen was het overgrote marktaandeel op de commerciële radio in handen van Talpa Network: vier van de negen commerciële FM-zenders. Hoewel Talpa de grootste speler op de radiomarkt blijft, met als enige bedrijf drie zenders, is de verdeling van de frequenties „nu meer gelijk”, zegt Tom Klerkx, directeur radio en audio bij Mediahuis (ook uitgever van onder meer NRC en De Telegraaf). Ook Robert Bernink, directeur entertainment bij DPG Media (ook uitgever van onder meer AD en de Volkskrant), is optimistisch. „Er zal iets meer balans komen op de radiomarkt, wat positief is voor zowel mediabureaus als adverteerders.”

Paul Römer, van Talpa, vreest de toegenomen concurrentie van DPG Media en Mediahuis niet. „Als enige hebben wij drie frequenties bemachtigd, dus van alle partijen zijn wij het beste af.” Ook BNR is „niet bang voor een concurrent. Dat kan zelfs heel gezond zijn”, zegt hoofdredacteur Adriani. Financial News Radio maakte bekend zich, net als BNR, voornamelijk te gaan richten op zakelijk nieuws en vormt daarmee een potentiële concurrent voor de nieuwszender van FD Mediagroep. Inhoudelijke plannen van de nieuwkomer zijn nog niet bekend.

Twaalf jaar is ruim voldoende voor het terugverdienen van de investeringen

Laura Kwakernaak woordvoerder EZK

DPG Media gaat mogelijk de concurrentie aan met Radio Veronica van Mediahuis. In de radiowereld wordt verwacht dat radiozender Joe de nieuwe frequentie gaat invullen. Joe zendt in België al wel uit op de FM-band en heeft daar een marktaandeel van 12,2 procent. De DPG-zender, die in Nederland nu alleen nog via DAB+ te beluisteren is, richt zich net als Veronica op oudere pop- en rockmuziek. Radiodirecteur Bernink laat nog weinig los: „De invulling van de nieuwe frequentie maken we binnenkort bekend.”

Mediahuis

Mediahuis wil zijn positie op de radiomarkt verbeteren en kocht daarom in april van dit jaar SLAM! en 100% NL van RadioCorp, voor een onbekend bedrag. Recent nam het ook Radio Veronica over van Talpa. Ook hier maakte het geen overnamebedrag bekend. Mediahuis, dat van vier naar twee frequenties ging, was één van de verliezers van de veiling. Immers: voor het terugverdienen van de investeringen in radio van de afgelopen jaren is het nu voor zenders Sublime en SLAM! aangewezen op de groeiende, maar kleinere online en DAB+-markt. Met Sublime en SLAM! verloor het zeker 3,3 procent aan marktaandeel.

Maar Tom Klerkx zegt Mediahuis niet als de verliezer te zien. „Twee frequenties wilden we absoluut bemachtigen en een derde was gewenst, maar we hebben natuurlijk ook realistisch gekeken naar wat business-wise gunstig is voor de toekomst van Mediahuis”, aldus Klerkx.

De frequentie van Sublime bleek niet gunstig genoeg, zegt Klerkx. In 2020 nam NRC Media, dat onder Mediahuis valt, de jazz-zender nog over (geen overnamebedrag bekend). Bij de veiling had de frequentie geen prioriteit voor Mediahuis, zegt Klerkx. De frequentie kwam uiteindelijk terecht bij Financial News Radio voor ruim 6 miljoen euro. Een relatief klein bedrag als je dit vergelijkt met de bedragen die Mediahuis wél betaalde voor zijn andere frequenties.

„De ‘prijssetting’ is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het bereik van de frequentie”, vertelt Klerkx. ‘Luistercomfort’, noemt hij dat. „Het luistercomfort is bij de frequentie van Sublime veruit het minst. In de Randstad is Sublime goed te beluisteren maar in Noord-Brabant en Limburg is de ontvangst veel slechter, waardoor je veel minder publiek bereikt.”

Qmusic

In de veiling heeft Mediahuis van de drie grote mediabedrijven (Talpa Network, DPG Media, Mediahuis) relatief gezien het meeste geld neergeteld. Mediahuis heeft met de frequenties van Radio Veronica en 100% NL een marktaandeel van 4,5 procent en betaalde daarvoor 32,8 miljoen euro. DPG Media bereikt met Qmusic alleen al 14,3 procent van de luisteraars naar commerciële radio in Nederland en kocht nog een nieuwe frequentie erbij.

Voor deze twee licenties betaalde DPG Media bij elkaar 47,3 miljoen euro. In absolute aantallen gaf Talpa Network het meest geld uit aan de nieuwe FM-vergunningen, 59,2 miljoen, maar het bedrijf wist er dan ook drie te bemachtigen, met samen een marktaandeel van 19,1 procent.