Forse groei van investeringen in nikkel, kobalt en andere metalen die belangrijk zijn voor energietransitie

Investeringen in de winning van grondstoffen die cruciaal zijn voor de energietransitie zijn de afgelopen twee jaar wereldwijd fors gegroeid. Ook het aanbod van deze stoffen, zoals lithium, kobalt, koper en nikkel, neemt toe. Dit blijkt uit een dinsdag verschenen rapport van het Internationaal Energieagentschap (IEA). De trend is volgens het IEA gunstig voor de strijd tegen klimaatopwarming, maar de onzekerheden rond de aanvoer van de metalen zijn groot.

Het in Parijs gevestigde agentschap publiceerde voor het eerst zijn Critical Minerals Market Review, een rapport dat voortaan jaarlijks zal verschijnen. Twee jaar geleden waarschuwde het IEA dat de enorme vraag naar deze zogeheten kritieke materialen door de energietransitie zou leiden tot nijpende tekorten. Lithium, kobalt, koper en nikkel worden gebruikt voor batterijen, zonnecellen, windturbines en de versterking van elektriciteitsnetwerken.

Nu is het IEA optimistischer. Wereldwijd zijn de investeringen in de winning van de metalen vorig jaar gestegen met 30 procent tot meer dan 40 miljard dollar, na een toename van 20 procent een jaar eerder. De totale markt voor de grondstoffen is de laatste vijf jaar verdubbeld tot een waarde van 320 miljard dollar (290 miljard euro). „We zijn bemoedigd door de snelle groei van de markt voor kritieke metalen, die cruciaal zijn voor het behalen van de energie- en klimaatdoelen”, aldus de directeur van het IEA, Fatih Birol.

Of het groeiende aanbod de vraag kan bijhouden, is echter ongewis, tekent Birol hierbij aan. Tussen 2017 en 2022 is de vraag naar lithium verdrievoudigd, de vraag naar kobalt steeg met 70 procent, de vraag naar nikkel met 40 procent. De energiesector was grotendeels verantwoordelijk voor deze vraaghausse.

De vraag naar de stoffen zal verder toenemen, afhankelijk van welk scenario wordt gevolgd. Als landen zich houden aan hun eigen toezeggingen om emissies terug te brengen, zal de vraag naar de kritieke metalen tot 2030 nog eens verdubbelen. Als de wereldwijde energiesector in 2050 geen CO₂ meer uitstoot (net zero), dan zal de vraag naar de metalen meer dan verdrievoudigen.

De investeringen die nu zijn gedaan moeten nog resulteren in daadwerkelijke winning van de aardmetalen. „We weten allemaal dat mijnbouwprojecten vaak vertraging oplopen – er zijn kostenoverschrijdingen en problemen met vergunningen”, aldus Birol. Vooral koper dreigt schaars te worden als de productie niet snel omhoog gaat, zegt hij.

Lees ook: Chinees-Amerikaanse exportrestricties beknotten internationale vrijhandel

Geopolitieke competitie

Reden tot zorg voor het IEA is dat, ook bij voldoende wereldwijde winning van de grondstoffen, de aanvoer ervan niet is verzekerd. De productie van koper, kobalt, en lithium is sterk in China geconcentreerd. In China is de helft van de nieuwe lithiumfabrieken gepland. Indonesië domineert de winning en productie van nikkel. In dit land is bijna 90 procent van de nieuwe raffinaderijen voor nikkel gepland. Landen voeren steeds vaker exportrestricties in. Vorige week kondigde China aan vergunningen te gaan eisen voor de export van gallium en germanium, stoffen die worden gebruikt in halfgeleiders, zonnepanelen en elektrische auto’s.

Westerse landen en Japan proberen samen te werken om de aanvoerroutes voor de kritieke grondstoffen veilig te stellen, buiten de geopolitieke rivaal China om. Onderzoekers van de KU Leuven berekenden dat Europa in 2050 861 miljoen kilo aan lithium nodig zal hebben, veertig keer meer dan in 2020.

Eveneens problematisch is volgens het IEA dat de winning van de metalen het milieu fors blijft belasten: de CO₂-emissies van de mijnbouwbedrijven gaan niet naar beneden. Het watergebruik verdubbelde tussen 2018 en 2021. Wel is er volgens het IEA vooruitgang zichtbaar bij de verbetering van arbeidsvoorwaarden in de sector.