‘Geef Ziyech liefde, en hij geeft zijn leven’

Dinsdagmiddag zal Hicham Ziyech, oudere broer van de Marokkaans-Nederlandse voetballer Hakim, „met een vlaggie en een kopje thee” voor de tv zitten, thuis in Dronten. Samen met zijn zoons van zes en negen, die voor de achtste finale van het WK tegen Spanje het shirt van het nationale team van Marokko aan zullen trekken. „We zijn apetrots op Hakim”, zegt Hicham Ziyech tot drie keer toe.

Hicham werkt als aannemer in de bouw en de gesprekken daar gaan vaak over zijn broertje, als duidelijk wordt dat hij familie is. „Afgelopen half jaar was het steeds: ‘Waarom speelt hij niet?’ Nu is het allemaal hosanna. Beetje de waan van de dag, die kwaliteiten heeft hij altijd gehad. We proberen met beide voeten op de grond te blijven.”

Na moeilijke maanden als wisselspeler bij zijn club Chelsea, profileert Hakim Ziyech (29) zich nadrukkelijk op het WK, waar Marokko eerste werd in een sterke poule met Kroatië, België en Canada. Ziyech was goed voor een goal en een assist. Zijn opleving komt op een belangrijk moment, niet alleen voor het Marokkaanse team, maar ook persoonlijk, met de winterse transferperiode voor de deur. Hij laat zien wat hij nog allemaal kan met zijn verfijnde linkervoet – waar dat dit seizoen bij zijn club zelden te zien was, hij speelde slechts 270 minuten.

Deze dinsdag zal veel van hem afhangen, als rechtsbuiten moet hij met zijn passing het aanvalsspel naar zijn hand zetten in de achtste finale tegen Spanje. Voetballend – niet verbaal – is hij een leider van dit team, zegt Anouar Amrani, kenner van het Afrikaanse voetbal en werkzaam bij sportzender ESPN. „Tegen Canada zag je hem met handgebaren aangeven druk te zetten toen zijn team iets terugzakte.”

Hoewel hij sleutelspeler is, werd Ziyech tot afgelopen augustus bijna een jaar buiten de selectie gelaten door de vorige bondscoach, de Bosniër Vahid Halilhodzic. Ziyech was niet gedisciplineerd genoeg, vond Halilhodzic. „Hij zag er niet uit als een speler die met het nationale team strijdt voor WK-kwalificatie”, zei hij september vorig jaar. Halilhodzic stelde dat Ziyech niet wilde trainen, deed alsof hij geblesseerd was, terwijl uit tests zou blijken dat hij kon spelen. „Ik zal dit gedrag niet tolereren zolang ik bondscoach ben van Marokko.”

In augustus werd Halilhodzic mede door dit conflict ontslagen – hij botste tevens met verdediger Noussair Mazraoui, voormalig Ajax-speler die nu bij Bayern München voetbalt. Met de komst van de nieuwe, jongere bondscoach Walid Regragui (47), geboren in Frankrijk en van Marokkaanse afkomst, keerden zowel Ziyech als Mazraoui terug in de selectie.

‘Enorme professional’

Ziyechs optredens op het WK kunnen als „zoete wraak” worden gezien richting de vorige bondscoach, zegt oud-voetballer Dries Boussatta. De redenen waarom hij eruit werd gezet, vond hij vreemd. „Ziyech is een enorme professional. Hij loopt nooit de kantjes eraf, wil altijd spelen, doet alles om fit te zijn.”

Hervé Renard, bondscoach van Marokko van 2016 tot en met 2019, zette Ziyech ook een periode buiten de selectie na een conflict – dat werd later bijgelegd na een gesprek in Amsterdam. De huidige bondscoach Regragui probeerde het beeld van een ‘lastige speler’ weg te nemen na de zege op het WK tegen België: „Hij is ongelooflijk. Veel mensen zeggen dat Hakim een moeilijk te managen jongen is, maar ik zie juist iemand die zijn leven zou geven als je hem liefde en vertrouwen geeft.”

Tegen Ziyech, die in 2015 het Marokkaans elftal boven Oranje verkoos, moet je duidelijk zijn, zegt Amrami. „Als hij ziet dat de coach een plan heeft, zegt waar het op staat, geen spelletjes speelt, dan gaat hij voor je door het vuur.” Boussatta: „Je moet hem heel direct en eerlijk benaderen, daar houdt hij van. Geen smoesjes en gedraai.” Onder coaches die hem omarmden, zoals Alfred Schreuder bij FC Twente en Erik ten Hag bij Ajax, excelleerde Ziyech.

Problemen in Londen

Dat vertrouwen ontbreekt nu bij Chelsea. Ziyech is enigszins van de radar verdwenen, sinds hij bijna 2,5 jaar geleden van Ajax overstapte naar de Londense club. Er waren goede duels, maar een vaste basisplek heeft hij niet kunnen veroveren. Waarbij het niet hielp dat coach Frank Lampard, op wiens voorspraak hij kwam, een half jaar na zijn komst al werd ontslagen. De Duitser Thomas Tuchel nam het over maar hij werd in september vervangen door de Engelsman Graham Potter, die Ziyech nauwelijks laat spelen.

Wat maakt het voor Ziyech zo lastig bij Chelsea? Zijn fitheid, zijn fysiek, zijn positie zonder bal en zijn consistentie waren een probleem voor Tuchel, denkt Jonathan Liew, sportjournalist van de Britse krant The Guardian. En hij heeft te lijden gehad onder de instabiliteit bij Chelsea, door niet regelmatig in de basis te beginnen en het gebrek aan een vast systeem of spelidentiteit. „Het is niet een club waar je naartoe gaat om je spel te ontwikkelen. Als je geen jonge Engelse speler bent, is er niet echt de tijd en ruimte of tolerantie om fouten te maken en te groeien.”

Van veel van de spelers die Chelsea de afgelopen jaren uit Europa heeft gehaald, zijn er maar weinig die echt beter zijn geworden, zegt Liew – hij wijst op de inmiddels weer vertrokken Spanjaard Álvaro Morata en de Duitser Timo Werner. „Dit suggereert dat de problemen veel dieper gaan dan de individuele problemen die Ziyech bij Chelsea heeft ondervonden.”

Er zit nu eenmaal risico in zijn spel, hij wil het verschil maken met één bal, zegt Boussatta. „Met een geniaal moment kan hij de wedstrijd openbreken, maar in Engeland hebben ze daar het geduld niet voor.” Dát geduld is er bij de Marokkaanse ploeg wel voor hun sterspeler.

Het is aannemelijk dat Ziyech na het WK een transfer maakt. „Blijven bij Chelsea is geen optie voor hem”, zegt Amrami. Afgelopen zomer was er een flirt met Ajax, maar Amrami vindt dat Ziyech het eerst nog moet proberen bij een Europese topclub. AC Milan zou hem willen, eerder waren er geruchten dat Ten Hag hem naar Manchester United wil halen.

Dat maakt de wedstrijd tegen Spanje van extra belang voor Ziyech – hij kan zich verder in de kijker spelen. Zijn broer Hicham Ziyech lacht in Dronten: „Hij weet zelf dondersgoed dat het een belangrijk moment is voor hem. Dat geeft juist motivatie.”