N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Sloten en plassen in de wijde omtrek van de teflonfabriek van chemiebedrijf Chemours in Dordrecht zouden zwaarder vervuild zijn met giftige PFAS dan tot nu toe publiekelijk bekend. Dat blijkt uit onderzoek door tv-programma Zembla, dat over oppervlaktewatermetingen beschikt van Waterschap Rivierenland die niet eerder openbaar waren. Het gaat niet alleen om hogere PFAS-concentraties, maar de verontreiniging reikt ook verder — tot zeker 15 kilometer rondom de Chemours-fabriek (voorheen DuPont).
Lees ook: Chemiebedrijf DuPont kende risico’s van PFAS al decennia en zweeg
De teflonfabriek van Chemours loosde jarenlang PFAS in de lucht en in het water. De PFAS-concentraties in een groot gebied rondom de fabriek liggen ver boven de grens die het RIVM aanhoudt als veilig, al zijn ze het hoogst in de directe omgeving van Chemours. In Sliedrecht en Papendrecht liggen de concentraties van PFAS-variant PFOA gemiddeld dertienduizend keer boven de RIVM-norm voor oppervlaktewater en die van GenX, een andere variant, tot wel 58 keer. Daar worden momenteel nog nieuwe woningen gebouwd.
‘Schrikbarend hoge concentraties’
„Dit zijn echt schrikbarend hoge concentraties PFOA en GenX, die ik niet eerder heb gezien in oppervlaktewater”, zegt PFAS-expert en milieuchemicus Chiel Jonker van de Universiteit Utrecht, die de metingen van het oppervlaktewater analyseerde voor Zembla. „Ik zou daar nooit willen wonen.”
Vorig jaar adviseerde het RIVM om geen groenten en fruit meer te eten van grond in een omtrek van een kilometer rond de fabriek. Uit het Zembla-onderzoek blijkt nu dat ook oppervlaktewater dat nog veel verder van de fabriek ligt, vervuild is. Het zou gaan om vrijwel de hele Alblasserwaard.
In de Alblasserwaard wonen veel boeren, waardoor PFAS via slootwater op gewassen of in dieren terechtkomt. Op die manier kan het bij consumenten belanden, maar ook via water dat uiteindelijk gebruikt wordt als drinkwater. PFAS uit water zuiveren is nog erg lastig. De hoge concentraties PFOA en GenX roepen bovendien vragen op over de veiligheid van de visvangst in de regio.
In hogere concentraties kan PFAS de bloeddruk verhogen, leverschade veroorzaken of tot nier- of teelbalkanker leiden. Eerder deze maand bleek uit onderzoek van Zembla dat voorganger DuPont al dertig jaar lang wist dat de PFAS-lozingen het grondwater vervuilen en zo een risico vormen voor mens en milieu, maar dat het chemieconcern dat verzweeg uit angst voor hoge kosten en aansprakelijkheid.
Lees ook: PFAS-concentraties blijken overal ter wereld te hoog
Chemiebedrijf 3M
Vorige maand stelde de Nederlandse overheid het Amerikaanse chemiebedrijf 3M bij Antwerpen officieel aansprakelijk voor de PFAS-schade van de Westerschelde in Zeeland. Volgens Zembla is de situatie rondom Chemours veel erger dan in de Westerschelde. „De concentraties daar zijn echt peanuts vergeleken bij wat er in de omgeving van Chemours is gemeten”, aldus Jonker.
Zembla heeft Chemours om een reactie gevraagd, waarop het naar een advies uit 2020 verwees waarin het RIVM concludeerde dat er geen sprake is van gezondheidsrisico’s. Sindsdien heeft het instituut de normen echter naar beneden bijgesteld.