Hoe deze Nederlandse autobouwer de uitdager van een wereldspeler is geworden

De gepantserde terreinauto zoekt met hoge snelheid een weg door wat nog het meest lijkt op een bebost maanlandschap. Slalomt tussen dicht opeen gegroeide bomen. Richt zich op na elke afdaling – net voordat de neus de grond zou raken. Springt naar de top van een steile heuvel en bevriest daar ineens, als een turner bij de afsprong.

„Dit is nog niks”, zegt Gerard Rond (66) met ingehouden bravoure. Op deze zonnige herfstochtend vertoont hij de kunsten van zijn militaire terreinvoertuig, de Groundforce, zoals hij dat ook vaak doet voor potentiële kopers. De proefrit heeft plaats in het Brabantse Loon op Zand, op een zanderig bosterrein van vijftig hectare rond een ven, waar de commando’s geregeld trainen.

„Nu gaan we wat sneller”, zegt Rond, voormalig motorcrosser en meervoudig deelnemer aan de rally Parijs-Dakar. Terwijl bomen voorbijflitsen, praat Rond ontspannen door – met één hand op het stuur. De auto springt en daalt als een crossmotor: „Je voelt de klap niet eens.” Schiet ineens van het ene bospad naar het andere – „dat zwenken moet je kunnen, als je beschoten wordt” – en duikt dan een soort schacht in.

„Militairen rijden tijdens een missie graag door droge rivierbeddingen, voor de beschutting. Dan kun je in zó’n situatie komen!”, zegt Rond, naar voren wijzend, terwijl hij de auto stilzet. Op enkele meters van de voorruit verrijst een steile helling. Links vormt een zandberg een haast onneembare veste. Rond geeft gas, en draait aan het stuur. De auto swingt naar links en schiet dan omhoog de zandberg op. Boven op de berg zet Rond de auto met een ruk stil: „Hier, op dit punt, verkoop ik mijn auto’s.”

Defenture, een bedrijf dat Rond in 2013 met een paar andere autotechnici oprichtte, verkoopt militaire terreinvoertuigen in onder meer Nederland, Zwitserland en Duitsland. Nu doet het bedrijf samen met het Duitse KMW, bouwer van tanks en pantservoertuigen, mee aan een aanbesteding voor de levering van drieduizend auto’s voor de luchtmobiele brigades van Duitsland en Nederland. De opdracht van ruim 1,5 miljard euro wordt een van de eerste investeringen uit het defensiefonds van 100 miljard euro dat bondskanselier Olaf Scholz aankondigde kort na de Russische invasie in Oekraïne.

NRC volgde een jaar lang de jacht van Defenture op de megaorder, waarover deze week het besluit viel. In dit jaar groeide de voertuigbouwer spectaculair en werd zo steeds meer het gezicht van de opleving die de Nederlandse defensie-industrie nu doormaakt.

Na bijna tien jaar lang ploeteren werd de autostart-up ineens een succesverhaal – met nieuwe orders en optredens in de media en bij ministeries. „Heel lang hebben we alles vrijwel alleen moeten doen”, vertelt Rond. „Nu komen ineens consultanttypes bij ons langs, met spreadsheets in de hand en dollartekens in de ogen.”

Parijs, 16 juni 2022

Op dé defensiebeurs

Granaten zo groot als een straatpaaltje. Etalagepoppen in gevechtspakken. Vitrines met machinegeweren en glanzende kogels („The Sniper’s Choice”). Raketten zo lang als een personenauto. Groene pantservoertuigen, waarvoor mannen zich in jolige poses laten fotograferen.

De tweejaarlijkse beurs Eurosatory is dé etalage van de internationale defensie-industrie, met 1.500 exposanten en 50.000 bezoekers in vijf dagen tijd. Onder de mannen in pak en uniform – vrouwen zijn er nauwelijks – is de stemming opvallend vrolijk. De coronapandemie is voorbij. Tal van Europese landen zullen, geschrokken door de oorlog in Oekraïne, vele tientallen miljarden euro extra in de krijgsmacht steken. Er lonken grote orders.

Defenture staat met zo’n 25 andere bedrijven in het kleine Nederlandse paviljoen. Blikvanger is de kakikleurige Groundforce, waarvan de Nederlandse krijgsmacht de eerste exemplaren kocht. „Hier rijden de commando’s in rond”, vertelt Henk van der Scheer (54), de directeur van Defenture, als een volleerde standwerker. Hij wijst op de gepantserde deuren en de lichte, maar stijve constructie: „Daardoor kan het voertuig niet alleen ín maar ook onder een helikopter worden vervoerd.”

Dit is de auto die Defenture – aangepast – hoopt te verkopen bij de aanbesteding in Duitsland. Later op de dag tekent Van der Scheer hiervoor een samenwerkingsovereenkomst met KMW, het tweede defensieconcern van Duitsland, dat bekend is van zijn Leopard-tanks. Van der Scheer geeft zijn bedrijf „een reële kans” de order te krijgen, „maar de concurrentie is erg zwaar”.

Die concurrentie komt van de combinatie van autofabrikant Mercedes met Rheinmetall, het grootste defensiebedrijf van Duitsland. Hun troef is de Caracal, een militaire versie van de luxueuze terreinauto uit de Mercedes-showroom (de ‘G-klasse’). Die wordt hier in Parijs voor het eerst gepresenteerd, buiten in een tentencomplex van Rheinmetall, dat een half voetbalveld beslaat. Daar drommen tientallen militairen rond het prototype van de Europese tank die Rheinmetall wil bouwen. Verder kom je niet: toegang tot de tent is er alleen op uitnodiging, zegt een beveiliger.

Van der Scheer hoeft de Caracal niet te zien, omdat hij de eerdere versie van de auto goed zegt te kennen. „Het blijft een militaire variant van een civiele auto”, beweert hij. „Wij bouwen een echt militair voertuig. Hun auto kan niet wat onze auto kan, maar is wel goedkoper.”

Lees hier hoe de orderportefeuille van Rheinmetall volstroomt

Tiel, 8 juli

Hoe het begon

Het bedrijfspand van Defenture is een voormalige evenementenhal, waarvan het deel met een bruin café en barkrukken nu dienst doet als kantine en vergaderzaal. „Uit een faillissement gekocht”, vertelt Henk van der Scheer, die een rondleiding geeft. Waar oprichter Gerard Rond blijft pionieren met nieuwe dingen, heeft Van der Scheer de dagelijkse leiding. De autotechnicus praat makkelijk en met veel gebaren.

Hier is het in 2013 allemaal begonnen, zegt hij. De onderneming die „eigenlijk helemaal niet kon en kan in Nederland”. Een nieuw en klein defensiebedrijf in een industrie die wordt gedomineerd door een paar oude reuzen. Opgezet door buitenstaanders in de militaire wereld. Op een moment dat de defensie-uitgaven op een absoluut dieptepunt waren beland.

„We zijn hier met een paar man het lege pand binnengestapt. Iemand draaide een schakelaar om – hé, er brandt licht. We hebben onze laptops aangezet en zijn begonnen”, vertelt Van der Scheer. Ze hadden niet veel meer dan een net getekend contract. „Een jongen is hier achter de tafel meteen gaan tekenen om het basisontwerp uit te werken.”

Dat basisontwerp was gemaakt door Gerard Rond. Na zijn topsportloopbaan had hij allerlei bedrijven opgebouwd, waarna hij in Loon op Zand een outdoor-evenementenbedrijf begon. Met de commando’s die daar kwamen oefenen, praatte Rond vaak uren over hun werk in onder meer Afghanistan. Hun voertuigen werden tegen bermbommen beschermd met stevige bodemplaten, wat ze zwaar en log maakte.

Geïnspireerd door de motorcross en de rallysport besloot Rond een ander type terreinwagen te bouwen. Zijn auto zou bermbommen niet weerstaan, maar omzeilen door te rijden in het onbegaanbare terrein buiten de weg. Wendbaar als een crossmotor door meesturende achterwielen. In staat grote schokken op te vangen dankzij de wielophanging van Nederlandse makelij die in de Parijs-Dakar-rally onder elke succesvolle auto zit. Rond wist het ministerie van Defensie te overtuigen van zijn ideeën en mocht 75 voertuigen bouwen voor het Korps Commando Troepen.

Alleen wilde geen bank het benodigde startkapitaal (zo’n 1 miljoen euro) lenen aan Defenture, vanwege het toen nog matige imago van de defensie-industrie. Rond stak zijn eigen geld in de onderneming en vond enkele particuliere investeerders die bereid waren hetzelfde te doen.

Industrieconcern VDL nam een klein belang in de start-up. Leveranciers financierden mee door hun rekeningen een paar jaar later pas te sturen. Toen na negen maanden het geld op was, vertelt Van der Scheer, „hebben we geld van elkaar geleend, salarissen uitgesteld”.

Na een jaar „bikkelen” waren er twee proefauto’s klaar en begon – na het testen door Defensie – de fabricage van de voertuigen, onder de naam Vector. Defenture stak vervolgens al zijn tijd en geld (tussen de drie en vijf ton) in het binnenhalen van een order van vijfhonderd voertuigen voor de luchtmobiele brigade, maar verloor in 2018 de slag van Mercedes. „Een dieptepunt in ons bestaan”, zegt Van der Scheer nu. Mercedes kon uiteindelijk niet de beloofde auto leveren en Defensie zegde in 2021 het contract op.

Nederland heeft zich in juni 2022 aangesloten bij de aanbesteding in Duitsland. Zo komen Defenture en Mercedes nu weer tegenover elkaar te staan, met ongeveer dezelfde auto’s als destijds in Nederland. „Die tweestrijd is mooi”, zegt Van der Scheer. Ook hij is een voormalige topsporter – schaatser in de nationale subtop – en spreekt veel in sportmetaforen. „Ik geef ons een goede kans om die nu wel te winnen, door onze samenwerking met KMW.”

Tiel, 28 september

Kan de auto in of onder een helikopter?

Van der Scheer belt en klinkt heel opgewekt. „We merken dat er na jaren van bezuinigen ineens weer geld is voor defensiematerieel.” Inkopers uit tal van landen bellen of komen langs om een proefrit te maken. Een auto is zelfs naar een Latijns-Amerikaans land gevlogen en daar met een politie-escorte van het vliegveld naar een oefenterrein gebracht voor een test. Oostenrijk wil graag voertuigen aanschaffen. Probleem is daar nog wel dat alle grote overheidsprojecten in 2021 zijn stilgelegd na een corruptieschandaal en pas nu weer worden opgestart. „Dus het zal even duren voor het rond is.”

Negen jaar terug hadden we weinig meer dan een ontwerp. Nu zijn we een serieuze partij

Henk van der Scheer directeur Defenture

In Nederland zit er ook een order aan te komen. De luchtmobiele brigade heeft de grootste moeite om haar stokoude auto’s rijdend te houden, maar krijgt de eerste nieuwe auto’s pas in 2025. Als overbrugging wil Defensie daarom enkele tientallen Defenture-voertuigen kopen. De gesprekken met de inkopers van Defensie lopen goed, zegt Van der Scheer. „Alleen zijn we het nog niet eens over de financiën.”

Van der Scheer is de afgelopen weken veel in Duitsland geweest. Hij had naar zijn gevoel prima gesprekken met zijn collega’s van KMW en de potentiële gebruikers van het voertuig, de militairen van de Luftlandebrigade. „Ik heb het gevoel dat ze ons nu echt als een serieuze partij zien”, zegt hij. „Alleen is in Berlijn de lobby van Mercedes heel sterk, sterker dan die van ons. Wij zijn de underdog.”

Cruciaal wordt hoe het zeer gedetailleerde programma van eisen eruit gaat zien voor de auto die pakweg drie ton per stuk kost. Mercedes, dat veel standaardonderdelen gebruikt, zal naar verwachting veel punten scoren vanwege de (lagere) prijs. Defenture moet punten halen met zijn veronderstelde superioriteit op tal van technische details. Van der Scheer: „Dus hoe zwaar weegt straks de prijs? Hoe zwaar de technische eisen?”

De auto van concurrent Mercedes zou tot ‘een banaan’ zijn doorgebogen, toen die aan kabels onder een helikopter werd gehangen

De troef van Defenture is de ‘luchtverlaadbaarheid’. De luchtmobiele brigades willen een auto die in en onder een helikopter kan worden vervoerd, zo is informeel al tijden duidelijk. Defenture heeft daarom net een gelikte video online gezet, waarin je ziet hoe een auto aan kabels onder een helikopter door de lucht zweeft. „Mercedes kan dat gewoon niet leveren”, zegt Van der Scheer, „dat is gebleken.” Namelijk toen Nederland het eerdere contract met Mercedes verscheurde. Bij een test was de Duitse auto tot ‘een banaan’ doorgebogen, vertelt hij, toen die aan de kabels van een helikopter werd gehangen.

De Nederlandse inkopers van Defensie willen dit niet nog een keer meemaken en zijn volgens Van der Scheer nu „enorm aan het pushen op de luchtverlaadbaarheid” als maatstaf. Dat doen ze bij hun Duitse collega’s, die druk bezig zijn met het vaststellen van de ‘Bewertungsmatrix’. Duitsland heeft namelijk de leiding bij deze order. Het eisenpakket is naar verwachting over enkele weken klaar.

Tiel, 18 oktober

‘Als een malle aan het werk’

Het programma van eisen is binnen! Bij Defenture is iedereen euforisch. „Alleen al dat we een bieding mogen doen, is ongelooflijk”, zegt Van der Scheer. „We zijn een serieuze partij nu.”

De mensen van Defenture en KMW hebben een eerste snelle analyse van het eisenpakket gemaakt. Die levert geen duidelijke kanshebber op. Wel denkt Van der Scheer dat het „voor Mercedes erg lastig wordt om aan alle eisen te voldoen” – zoals die rond het luchttransport. Vooral de bouw van een chassis dat niet doorbuigt, wordt volgens hem „technisch en financieel moeilijk haalbaar” voor de concurrent.

Aan de andere kant moet Defenture zijn prijs wat aanpassen „om dichter bij Mercedes te komen”, zegt hij: „Mijn eerste indruk is dat de partijen heel close bij elkaar zitten.”

Defenture moet binnen een maand zijn definitieve offerte opsturen aan KMW, de Duitse hoofdaannemer die binnenkort een eerste bieding moet doen. Van der Scheer: „We zijn nu als een malle aan het werk.”

Rotterdam, 17 november

Nederlandse deal

Een beetje mopperig komt Henk van der Scheer binnen in de evenementenhal Ahoy, waar de Nederlandse defensiebeurs NEDS wordt gehouden. Hij is hier, zoals elk jaar, om „even te buurten bij de industrievrienden” én om informeel bij te praten met de inkopers van Defensie. Na bijna een jaar onderhandelen is de Nederlandse deal nog steeds niet rond: „Het gaat allemaal zo traag.” Zijn gezicht klaart op als hij rondkijkt in de Defenture-stand-met-auto, waar het tv-programma Goedemorgen Nederland hem straks komt interviewen over de Nederlandse defensie-industrie: „Ziet er goed uit!”

Bij de stand van Rheinmetall staat een exemplaar van de Caracal te glanzen. „Dit is hem”, zegt de Mercedes-vertegenwoordiger, die over de lopende bieding niets wil zeggen. Basically is het dezelfde auto als die Mercedes eerder aan Nederland zou leveren, zegt hij, maar met een „nieuw, sterker, beter chassis”. Dat zou niet moeten doorbuigen onder de helikopter.

De auto kan of een lading van 2.000 kilo meenemen, of 1.400 kilo en een extra beschermkap. „En extra bescherming en 2 ton lading kan niet tegelijkertijd op de auto”, zegt de Mercedes-man. En dat Defenture zegt dat het wel kan? „Dat is natuurkundig onmogelijk.”

Als Van der Scheer hier later van hoort, begint hij te grinniken – zonder er inhoudelijk op in te gaan. Goedemorgen Nederland is uiteindelijk niet komen opdagen. Wel heeft Van der Scheer op de NEDS nog even kunnen praten met de inkopers van Defensie over de Nederlandse deal. „We gaan het toch niet laten afketsen op een paar duizend euro per auto?”, heeft hij naar eigen zeggen gevraagd.

Een dag later krijgt hij een telefoontje: de deal is in principe rond.

Tiel, 1 december

Feest van de fotografen

Het lijkt wel een spel. Telkens als er een nieuw plaatje op het scherm verschijnt, leggen de verslaggevers hun pen en opschrijfblok neer en beginnen ze foto’s te maken – met hun telefoon of met een echte camera. Ze fotograferen een Defenture-voertuig in de Noorse sneeuw of een technische tekening van het veelbesproken chassis. De camera’s flitsen.

In een zaaltje geeft Van der Scheer een presentatie aan Duitse defensiejournalisten (plus een Schot), die door Defenture naar Nederland zijn gehaald. „Om te laten zien dat we bestaan”, licht hij toe. Defenture blijft een klein bedrijf zonder lange geschiedenis dat „moet opboksen tegen een wereldmerk als Mercedes Benz”. Bij dat bedrijf werken alleen al op de communicatieafdeling 120 mensen.

Van der Scheer presenteert nieuwe cijfers: er is tussen 2013 en 2021 voor meer dan 200 miljoen euro aan orders binnengehaald. Daarbij zit ook een recente opdracht voor een grotere versie van de Groundforce, de Mammoth, die zal worden gebouwd voor de Duitse elite-eenheden. En er komt snel meer aan. Het aantal werknemers is dit jaar toegenomen van vijftig naar ruim tachtig. „En we nemen nog steeds mensen aan.” Binnenkort komt er op het terrein een nieuwe productiehal van duizend vierkante meter te staan. Meer details over de ontstaansgeschiedenis komen voorbij, waaronder het feit dat Defenture alle patenten zelf bezit. „Daardoor kunnen we makkelijk aanpassingen doen.”

Na een rondleiding door de onderhoudswerkplaats vertrekken de journalisten naar Loon op Zand, voor een proefrit. De zichtbaar vermoeide Van der Scheer gaat niet mee. Het is ontzettend druk. De bieding voor Duitsland moet vóór Kerst klaar zijn.

In Loon op Zand laat Gerard Rond de auto razendsnel rondjes om zijn as draaien, voordat hij wegscheurt. Als de auto met veel geraas is teruggekeerd, komt het verzoek of hij de auto van de helling wil laten springen. Rond doet het, keer op keer, en de mannen maken foto’s. Dan moet ie nog een keer de modder laten opspatten. „Wir brauchen Dreck”, zegt iemand.

Tot slot neemt Rond iedereen een voor een mee voor een rondje. „Met 80 kilometer per uur over de heuvels en het blijft comfortabel”, zegt de een na afloop. Een ander zegt: „Zelfs mijn eigen personenauto heeft niet zo’n kleine draaicirkel.” In de weken erna verschijnen er in hun vakbladen artikelen met veel technische tekeningen, loftuitingen („innovative high performance”) en foto’s waarop de auto van de heuvel springt.

Den Haag, 19 december

Plan B in de maak?

Precies op het moment waarop premier Mark Rutte zijn speech begint over het slavernijverleden – het zogeheten „betekenisvolle moment” – bezoekt Henk van der Scheer het ministerie van Defensie in Den Haag. Daar ondertekent hij samen met een vertegenwoordiger van Defensie het contract voor de levering van 41 voertuigen, met een optie op nog eens tientallen auto’s. Van der Scheer noemt de overeenkomst, zo’n 10 miljoen euro groot, een „mooie opmaat” naar de order in Duitsland.

De zenuwen over die opdracht beginnen op te lopen. Een paar dagen voor de ondertekening van de overeenkomst met Defensie over de Nederlandse order zijn inkopers van het ministerie langsgekomen in Tiel, vertelt hij. „Toen ik zei: ‘Het is maar een opdrachtje’, antwoordden zij heel nadrukkelijk: ‘Je moet niet onderschatten wat dit betekent.’ Mijn gevoel daarbij is dat ze de mogelijkheid om extra voertuigen bij ons te kopen, zien als Plan B.” Voor het geval Mercedes de Duitse order wint en Nederland de auto krijgt die het eerder afwees.

Een dag na de ondertekening praat Van der Scheer op de radio over het Duitse fiasco met een splinternieuw militair voertuig, de zogeheten Puma, waarvan alle exemplaren na een oefening zijn uitgevallen. „De Puma is hightech, veel complexer dan wat wij maken”, zegt hij tegen de BNR-presentator. Die vraagt hem wat hij beter doet. „Ondernemerschap, nationale trots en de overtuiging dat de jongens en meisjes in het veld het beste spul nodig hebben.”

Koblenz, 7 februari 2023

Een Duits examen

Al maanden wordt in Tiel met ontzag gesproken over de inkoopafdeling van het Duitse ministerie van Defensie die de aanbesteding doet en het programma van eisen heeft geschreven: de BAAINbw. De ambtenaren gelden als deskundig, toegewijd, zorgvuldig en streng.

Vandaag zitten mensen van KMW en Defenture op het kantoor van BAAINbw in Koblenz. Op tafel ligt hun eerste bieding, die ze een maand eerder hebben ingeleverd. Acht uur lang stellen de Defensie-ambtenaren vragen: zes uur over de technische details van het voertuig, twee uur over de juridische formuleringen in het contract. Een dag later zitten Mercedes en Rheinmetall hier.

De voertuigbouwers mogen ook verzoeken doen. Kan de geluidsnorm in het eisenpakket niet wat soepeler, vragen de mannen van Defenture. En kan de norm voor ‘waterdoorwaadbaarheid’ niet juist wat strenger? Nu moet de auto door vijftig centimeter hoog water kunnen, maar kan dat geen tachtig centimeter worden? Hun auto haalt dat makkelijk, maar, weten ze, Mercedes – nu naar schatting minder dan zeventig centimeter – moet dan dure aanpassingen doen.

Als het definitieve eisenpakket een paar weken later binnenkomt, overheerst in Tiel een lichte teleurstelling. De geluidsnorm is versoepeld, maar de eis voor de watergang blijft wat hij was. Dat kost weer punten in de slag met Mercedes.

Tiel, 12 april

Laatste ronde

De finale bieding voor de bouw van de drieduizend terreinauto’s is naar de inkopers in Koblenz gestuurd, een dag voor de deadline. De afgelopen weken zijn de laatste bouten en moeren aangedraaid. Leveranciers hebben op verzoek van Defenture hun prijzen wat verlaagd, zodat het prijsverschil met Mercedes is verkleind. De samenwerking is juridisch verankerd: Defenture verleent KMW een licentie om de voertuigen te bouwen en krijgt daarvoor een vergoeding.

„Het is een heel mooi aanbod”, vindt Van der Scheer, maar of het genoeg is? „Bij aanbestedingen spelen politieke overwegingen altijd een grote rol.” Eigen industrie eerst, is zo’n overweging. KMW is voor de helft eigendom van de Franse staat en werkt met een Nederlandse partij samen; de combinatie Rheinmetall-Mercedes is volledig Duits. En dus? Van der Scheer: „Wij hebben gedaan wat we konden.”

Intussen is Defenture, dat geen winst- en omzetcijfers publiceert, blijven groeien. Er is in Tiel een hele productiehal bij gekomen. Daar wordt binnenkort de Mammoth gebouwd. Daarnaast staat sinds enkele weken een nog nieuwer gebouw, waar werktuigbouwkundigen, autotechnici en IT-specialisten aan het ontwerpen zijn. Inmiddels werken in Tiel meer dan honderd mensen. Een aantal nieuwelingen komt van Lightyear, de gesneuvelde fabriek voor elektrische auto’s.

Van der Scheer wordt steeds vaker gevraagd om over de defensie-industrie te vertellen. Op tv maar ook bij het ministerie van Economische Zaken, met de bazen van oude defensiereuzen als radarfabrikant Thales en scheepsbouwer Damen. Is Defenture rijp voor een overname? Van der Scheer: „Wij staan open voor elk voorstel waardoor we kunnen blijven groeien.”

München, 17 mei

Een show met pantservoertuigen

Over een betonnen baan beginnen grote, gepantserde wielvoertuigen, zogeheten Boxers, in een optocht te rijden. „Met een lang maar betrekkelijk smal front van meer dan duizend kilometer, zoals nu in het oosten van Oekraïne, heb je dit soort wielvoertuigen nodig”, zegt de spreekstalmeester, een oud-militair die een nette broek draagt onder een zwart regenjack. „Om snel en over grote afstand mensen en goederen te verplaatsen, gewonden af te voeren, ondersteuning te bieden bij de communicatie op en verkenning van het slagveld.”

Op een uitgestrekt bedrijventerrein bij München geeft KMW een show voor een internationaal gezelschap van ondernemers in de defensie-industrie, militair attachés, journalisten, defensie-ambtenaren. De Defenture-auto rijdt ook mee in de stoet en oogt ineens klein tussen de voertuigen van 38 ton. „Hij is snel, licht, en zeer mobiel”, klinkt het. „Ideaal voor kleine verkenningseenheden.”

Na de show gaat Frank Schnur naast de auto uit Tiel staan. Hij is een lange, tengere man, die bij KMW verantwoordelijk is voor de wielvoertuigen en eerder twaalf jaar in de Bundeswehr diende. Een jaar of twee terug heeft hij een proefrit gemaakt met de auto. „Gerard Rond ken ik goed”, zegt hij met een grote glimlach.

De order is echt groot, benadrukt Schnur. „Voor drieduizend voertuigen moet je drieduizend motoren inkopen. Dat is financieel heel lastig voor een bedrijf met honderd werknemers, zoals Defenture. Daarom doen we dit samen.”

KMW heeft samen met het Franse staatsbedrijf Nexter, waarmee het is gefuseerd, meer dan achtduizend werknemers en een jaaromzet van ruim 3 miljard euro. „Als we de order krijgen, moeten we driehonderd voertuigen per jaar produceren en dat is heel veel in de defensie-industrie”, zegt Schnur. Die productie zal voor een groot deel plaatshebben in Duitsland. „Over de assemblage praten we met middelgrote ondernemingen in Duitsland en Nederland.”

Wat gebeurt er met de Nederlandse leveranciers die al jaren werken voor Defenture? „Daarover overleggen we. We hebben een gelijkwaardige werkverdeling tussen Nederland en Duitsland.”

De strijd met Rheinmetall en Mercedes is „erg spannend”, zegt Schnur. „Hun prijs is waarschijnlijk lager, maar wij zijn technisch beter, denken wij.” De auto wordt een belangrijk basisvoertuig in de Duitse en Nederlandse krijgsmacht, benadrukt hij. „Dus het is voor ons ook een kwestie van reputatie.”

Echteld, 5 juni

Radiostilte

De zonovergoten tuin van een restaurant, op vijf minuten van de autofabriek in Tiel, staat vol Defenture-werknemers. Die vieren dat hun bedrijf precies tien jaar bestaat. Alleen de projectleider van de megaorder is een tikje bedrukt: „Je leest wel eens wat.” Hij doelt op een bericht in het vakblad Soldat & Technik, dat twee weken eerder meldde dat Mercedes de aanbesteding zou hebben gewonnen. Het Duitse ministerie van Defensie zwijgt in alle talen. „Dus of het klopt…”

In zijn toespraakje haalt Van der Scheer herinneringen op aan de eerste maanden, toen ze vaak overnachtten in het bedrijfspand en elke avond frikadellen aten. „Die spirit voel ik hier nog steeds”, zegt hij. Over de Duitse order zegt Van der Scheer niets. Waarom niet? „Ik heb geen nieuws”, zegt hij na afloop: „Er heerst complete radiostilte.”

Tiel, 15 juni

De beslissing

Het is drie uur in de middag, als Henk van der Scheer belt: „Ik voel me gepiepeld.” Staatssecretaris Christophe van der Maat (Defensie, VVD) heeft de Tweede Kamer net laten weten dat de keuze is gevallen op de auto van Mercedes en Rheinmetall omdat die en goedkoper en technisch superieur zou zijn. „Hoe kan een auto die nog ontwikkeld moet worden, beter zijn dan onze auto die al jaren in de praktijk rondrijdt en battlefield proven is.”

Ongeloof en teleurstelling strijden bij hem om voorrang: „Ik voorzie een herhaling van 2018.” Namelijk toen Mercedes ook won, maar uiteindelijk niet kon leveren. Dan zegt Van der Scheer dat hij trots is: „Van een bedrijf met vijf man zijn we in een paar jaar gegroeid naar een volwassen Nederlands bedrijf in een lastige militaire industrie. We zijn nu een serieuze uitdager van een wereldspeler – met het beste voertuig!”