Schrappen nieuwe landingsbaan op Schiphol biedt het dorp Rijsenhout perspectief

Rijsenhout, het dorpje onder de rook van Schiphol, kwam minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) maandag goed nieuws brengen. Er komt geen nieuwe start- en landingsbaan op Schiphol, vertelde hij aan omwonenden en lokale en provinciale bestuurders in het dorpshuis. Een bescheiden applausje volgde, de aanwezigen wisten min of meer wat Harbers zou gaan vertellen. In april had Schiphol al gezegd geen nut meer te zien in een nieuwe baan.

Officieel luidde Harbers’ aankondiging: we schrappen de reservering op een stuk grond in de gemeente Haarlemmermeer, vlak bij het dorpshart van Rijsenhout, dat was bestemd voor de Tweede of Parallelle Kaagbaan. Die reservering bestond sinds 2009. Een extra start- en landingsbaan naast de huidige Kaagbaan zou de vliegtuigen vlak over het centrum van Rijsenhout leiden.

Zwaard van Damocles

Het bezoekje maandagochtend was niet de eerste keer dat Harbers in Rijsenhout was. In februari 2022 sprak hij er al bewoners en nam hij een kijkje in de vervallen kassen buiten het dorp. Daar teelden kleine kwekers jaren geleden onder meer rozen en hortensia’s. Veel kassen staan er nog steeds, de ramen ingeslagen, wachtend op sloop.

De bewoners die Harbers destijds sprak zullen hem hebben verteld wat ze maandag ook enkele keren vertelden: de reservering voor de Tweede Kaagbaan hing als een zwaard van Damocles boven het dorp. Het dorp voelde zich jarenlang gegijzeld door de reservering voor de nieuwe baan.

Niemand gaat immers investeren in een dorp dat op termijn (nog meer) onder een belangrijke aanvliegroute ligt van een van de drukste luchthavens van Europa. De woningbouw in Rijsenhout stagneerde. En als in een dorp niet mag worden gebouwd, heeft dat verstrekkende gevolgen voor de lokale gemeenschap, vertelden bewoners maandagmorgen.

„Het dorp vergrijst”, aldus Gerben van der Knaap, een lokale ondernemer die al langer strijdt voor een leefbaar Rijsenhout en tegen de overlast van Schiphol. „Er zijn niet genoeg kinderen meer voor de twee basisscholen. De openbare en de christelijke scholen gaan daarom samen. De voetbalvereniging heeft geen jonge aanwas, de tennisvereniging vergrijst.”

Mede-bewoner Co van der Laak vult aan: „Oudere inwoners die graag hun huidige eengezinswoning willen verkopen, kunnen geen vervangende woonruimte vinden in het dorp.” Van der Laak verhuist binnenkort naar een seniorenwoning in Aalsmeer.

Perspectief voor Rijsenhout

Met het schrappen van de reservering komt er duidelijkheid en ontstaat er weer perspectief voor Rijsenhout, stelde minister Harbers maandag in het dorpshuis. Volgens hem blijkt uit onderzoeken en analyses dat het aanleggen van een parallelle Kaagbaan slechts „beperkte voordelen” kan opleveren, en wel met hoge kosten en een grote verschuiving van hinder gepaard zou gaan.

De meeste betrokken partijen steunen het besluit om de reservering op te heffen, aldus het ministerie. Schiphol meldde in april al dat wat de luchthaven betreft die nieuwe baan niet meer nodig was.

Het opheffen van de reservering was een van de acht punten in het toekomstplan van Ruud Sondag, interim president-directeur van Schiphol. Ook de gemeente Haarlemmermeer en de provincie Noord-Holland zijn voorstander.

„Het is een opluchting voor veel inwoners van Rijsenhout dat de reservering voor de baan vervalt”, zegt wethouder Jurgen Nobel (Financiën, Woningbouw, Luchthavenzaken, VVD) van de gemeente Haarlemmermeer. „Er komt nu weer ruimte voor nieuwe plannen. Onder meer op het gebied van woningbouw. We gaan op zoek naar een geschikte locatie waar we ‘geluidsadaptief’ willen bouwen, dat wil zeggen, door technisch zo te bouwen dat de ervaren geluidshinder sterk daalt.” De gemeente hoopt op maximaal vierhonderd woningen.

Het schrappen van de reservering betekent niet dat hier nu direct een eerste schop in de grond kan, waarschuwt gedeputeerde Jeroen Olthof (Mobiliteit en bereikbaarheid, PvdA) op de stoep van het dorpshuis. „Dit blijft Schiphol-gebied, hier blijven beperkingen voor het bouwen van kracht.”

Maar het is wel een belangrijke stap, zegt Olthof. „Dit besluit laat zien dat een andere fase is aangebroken in het denken over de luchthaven. Niet langer wordt alleen gekeken naar het economisch belang van het vliegveld, maar ook en vooral naar de leefomgeving.”

Niet iedereen is enthousiast. De luchtvaartmaatschappijen – niet vertegenwoordigd in het dorpshuis in Rijsenhout – zijn kritisch op elke maatregel die hun groeiplannen dwarsboomt.

Een baan parallel aan de Kaagbaan zou mogelijk ook beter zijn voor de veiligheid van Schiphol. Nu telt het vliegveld enkele kruisende banen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Aalsmeerbaan en de Kaagbaan. De Onderzoeksraad voor Veiligheid stelde in 2020 dat de kruisende vliegtuigen op Schiphol onveilig zijn.

Uithoorn niet blij

Ook inwoners en bestuurders van andere gemeenten rond Schiphol zijn kritisch. Wethouder Ferry Hoekstra (Luchtvaartzaken, Gemeentebelangen) van de gemeente Uithoorn staat ‘neutraal’ tegenover het voornemen geen nieuwe start- en landingsbaan te bouwen. „Voor onze gemeente betekent het dat er een optie vervalt om de overlast van Schiphol beter te spreiden. Van de vluchten op de Aalsmeerbaan – over onze huizen – zou een fors deel worden verplaatst naar een eventuele Tweede Kaagbaan.”

Lees ook: Omwonenden van Schiphol voelen zich opnieuw in de steek gelaten

Hoekstra vindt het positief dat nu meer aandacht dan vroeger is voor de leefbaarheid in de omgeving van Schiphol. Maar voor de inwoners van Uithoorn en Aalsmeer, zegt hij, is daarbij heel belangrijk dat er een einde komt aan de „scheefgroei” in het gebruik van de Aalsmeerbaan.

Het meeste vliegverkeer moet plaatsvinden op de twee zogeheten primaire banen: de Polderbaan en Kaagbaan. Maar zodra die aan hun maximum aantal vluchten zitten, worden vliegtuigen naar de Aalsmeerbaan geleid. Dat zijn er bovenmatig veel, zegt wethouder Hoekstra.

Hoekstra: „In de avonduren komen zo heel veel vliegtuigen over dichtbevolkte woonwijken waar veel jonge kinderen liggen te slapen. Dat heeft grote nadelige gevolgen voor de volksgezondheid en daar moet een einde aan komen.”

Minister Harbers erkende maandag in Rijsenhout dat niet elke omliggende gemeente tevreden zal zijn over het besluit om de nieuwe baan te schrappen. Zijn plan om de capaciteit van Schiphol te verlagen tot 440.000 vluchten (van 500.000) moet ook elders rond de luchthaven de geluidsoverlast verlagen. Later deze maand dient het hoger beroep van luchtvaartmaatschappijen tegen de krimpplannen.