Australische ‘oorlogsheld’ verliest rechtszaak tegen kranten die zijn oorlogsmisdaden onthulden

Ben Roberts-Smith, de meest gedecoreerde levende militair van Australië, heeft een belangrijke smaadrechtszaak verloren tegen drie kranten. De kranten beschuldigden Roberts-Smith (44) in 2018 van oorlogsmisdaden in Afghanistan tussen 2009 en 2012, waaronder het vermoorden van zes Afghanen tijdens missies in Afghanistan.

De veteraan Roberts-Smith is niet veroordeeld voor de misdaden en er lopen geen strafzaken tegen hem, maar toch besloot de rechter dat de kranten The Sydney Morning Herald, The Age en The Canberra Times hun aantijgingen in vier van hun zes moordbeschuldigingen voldoende hadden onderbouwd. De Australische minister van Defensie wilde niet reageren op de uitspraak omdat het gaat om een civiele zaak.

Prothesebeen als drinkkelk

Roberts-Smith, die destijds onder meer diende als patrouillecommandant, zou volgens de kranten een geboeide Afghaanse boer van een klif hebben getrapt, waarbij de tanden uit zijn mond zouden zijn geslagen tijdens de val. Daarna zou de man zijn geëxecuteerd. Een gevangengenomen Taliban-strijder zou tenminste tienmaal in de rug zijn geschoten waarna zijn prothesebeen als trofee zou zijn meegenomen en zou zijn gebruikt als een drinkkelk. Nog twee Afghanen zouden onder toezicht van Roberts-Smith zijn vermoord om nieuwe rekruten te ‘ontgroenen’. Roberts-Smith ontkent alle aantijgingen. Volgens de veteraan vonden vijf van de zes moorden plaats tijdens vuurgevechten. De laatste zou überhaupt nooit hebben plaatsgevonden.

De beschuldigingen staan in schril contrast met de reputatie die de militair genoot in eigen land. Tussen 1996 en 2015 diende Roberts-Smith in het Australische krijgsmacht. In 2003 trad hij toe tot de Australische elite-eenheid SASR. Hij diende in Irak, Afghanistan en Oost-Timor. Hij ontving de hoogste Australische militaire onderscheiding, de Victoria Cross, waarvan er slechts vijf zijn uitgedeeld. Hij ging meerdere keren met gevaar voor eigen leven de confrontatie aan met vijandelijke strijders om zijn kameraden te beschermen.

‘Vader van het jaar’

Roberts-Smith was een graag gezien uithangbord van de Australische krijgsmacht, ook nadat hij met militair pensioen ging. In 2013 werd hij uitgeroepen tot vader van het jaar, hij verscheen regelmatig als spreker bij grote evenementen en zijn uniform is opgehangen in het oorlogsmuseum in Canberra. Hij viel in 2018 van zijn voetstuk nadat zijn misdragingen tijdens missies werd onthuld door de drie Australische kranten.

De zaak die Roberts-Smith aanspande tegen de kranten was omvangrijk: de zaak duurde 110 dagen en kostte meer dan 15 miljoen euro. Tijdens de zaak zijn onder meer Afghaanse getuigen en veteranen en dienende militairen van de SASR gehoord, evenals de ex-vrouw en de ex-vriendin van Roberts-Smith. Onderzoeksjournalist Nick McKenzie, een van de auteurs van de onthullende artikelen, zei tijdens een persconferentie buiten de rechtszaal: „Dit is een dag van gerechtigheid voor de moedige mannen van de SASR die naar voren kwamen en de waarheid vertelden over wie Ben Roberts-Smith echt is.” Hij vervolgde dat „vandaag ook een dag is voor een klein beetje gerechtigheid voor de Afghaanse slachtoffers van Roberts-Smith”.

‘Giftige’ competitiestrijd

De Australische krijgsmacht (ADF) ligt sinds 2020 onder een vergrootglas voor oorlogsmisdaden tijdens de oorlog in Afghanistan. Toen publiceerde de inspectiedienst van de ADF een vernietigend rapport waarin bewijs werd geleverd voor 39 moorden uitgevoerd door 25 Australische militairen in Afghanistan vanaf 2009. Met name elite-eenheden waren in een ‘giftige’ competitiestrijd verwikkeld. Afghaanse burgers en gevangenen werden vermoord bij wijze van ontgroening, en militairen plaatsten wapens bij lijken om de illusie van een legitiem vuurgevecht te wekken. Volgens het rapport dragen hoge officieren binnen de ADF verantwoordelijkheid, maar zijn het toch vooral de patrouillecommandanten, zoals ook Roberts-Smith was, geweest die aanzetten tot de oorlogsmisdaden. Tot nu toe is één SASR-lid, Oliver Schulz, aangeklaagd.

Lees ook Australische militairen pleegden 39 moorden in Afghanistan