N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Nederlandse Vereniging van Banken Banken gaan bij witwascontroles meer ‘risicogericht’ te werk. Hierdoor kan mankracht beter worden ingezet, worden kosten bespaard en hebben de meeste klanten er minder last van.
Stichtingen die geen bankrekening kunnen openen, consumenten die steeds worden lastig gevallen met vragen over hun betalingen en bedrijven die keer op keer hun bedrijfsgegevens moeten aanleveren bij hun bank. Volgens de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) komt er binnenkort in ieder geval voor een deel een einde aan deze irritaties, veroorzaakt door de controles op witwasbetalingen en terrorismefinanciering. De bankenkoepel heeft hierover nieuwe richtlijnen afgesproken met De Nederlandsche Bank (DNB), zo werd woensdag bekendgemaakt.
Banken moeten van de wet al hun klanten screenen en alle transacties die ze verwerken controleren op malafide praktijken. Afgelopen jaren zijn die controles veel intensiever geworden, nadat meerdere banken hoge boetes hadden gekregen omdat ze nalatig waren geweest in hun rol als poortwachter van de financiële sector. ING kreeg een boete van 775 miljoen euro, ABN Amro van 480 miljoen euro. Naar Rabobank loopt nog een strafrechtelijk onderzoek.
Sindsdien hebben de banken duizenden medewerkers aan het werk gezet om klantendossiers op orde te maken en transacties te controleren. Daarbij nemen bankmedewerkers vaak het zekere voor het onzekere: liever een vraag of controle te veel dan te weinig. Dat leverde veel ergernissen op bij klanten, maar betekende ook hoge kosten voor de banken. Tegelijk werden door de banken vraagtekens gezet bij de effectiviteit van al dat werk: worden hiermee wel foute transacties tegengehouden en malafide klanten uit het systeem geweerd?
Evaluatie DNB
Afgelopen najaar kreeg deze kritiek van de bankensector gehoor bij DNB. In een evaluatie concludeerde de waakhond dat de screening op witwassen „gerichter” moet. Sindsdien zijn er door DNB rondetafelgesprekken georganiseerd met banken en andere betrokken partijen, zoals politie en justitie, om te kijken hoe de screening meer „risicogebaseerd” kan worden. „Waar we nu vooral de nadruk op willen leggen: in welke gevallen is het goed genoeg? In welke gevallen zijn de risico’s beperkt en kun je volstaan met een kleinere inzet?”, zei directeur Steven Maijoor hierover in NRC destijds.
Deze woensdag werden de eerste resultaten van die gesprekken bekendgemaakt: vijf nieuwe „NVB-standaarden”, waarin de banken met toestemming van DNB onderling afspreken om zich minder op laagrisicoklanten te richten, waardoor er tijd vrij komt om klanten die juist als hoger risico worden bestempeld extra goed te controleren.
Landen met hoog risico
Een van de nieuwe standaarden gaat over transacties in landen die worden beschouwd als hoog risico. Dat gaat om bijvoorbeeld Barbados, Marokko en Iran. „Als iemand op vakantie gaat naar zo’n land en de uitgaven blijven in lijn met wat je van een gewone toerist mag verwachten, dan is er volgens de nieuwe NVB-standaard niet langer aanleiding voor indringende vragen of verscherpte maatregelen”, aldus de bankenkoepel.
Een ander voorbeeld is het bepalen wie uiteindelijk de echte eigenaar is van een bedrijf: de ultimate beneficial owner (UBO). Nu moeten klanten voor elke instelling waar ze financiële zaken mee regelen – naast banken bijvoorbeeld ook pinautomatenbedrijven en notarissen – bewijzen aanleveren wie de UBO is. In de nieuwe NVB-richtlijn is bepaald dat voor categorieën bedrijven die niet zo risicovol worden geacht voor een bank een bevestiging van de klant volstaat dat de gegevens in het UBO-register kloppen.
Komende maanden wordt nog gewerkt aan twaalf nieuwe ‘Standaarden’. Die zullen gericht zijn op sectoren die door de meeste banken worden gezien als een hoog risico, zoals goede doelen en cryptobedrijven. Samen met de brancheorganisaties willen de banken bepalen waar voor dit soort klanten de echte risico’s zitten, zodat insstellingen in deze branches zonder deze risicofactoren minder vaak nul op het rekest krijgen als zij een bankrekening aanvragen of geld willen overmaken.