N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Een jaar lang doet journalist Rita Baroud voor NRC verslag vanuit Gaza, terwijl om haar heen Israëlische bommen vallen en de honger toeneemt. Via een dagboek deelt ze haar verhaal en ze houdt nauw contact met correspondent Lucia Admiraal, die zelf Gaza niet in mag. Maar dan krijgt Rita groot nieuws: ze kan Gaza ontvluchten. Afgelopen mei ontmoetten Rita en Lucia elkaar voor het eerst in levende lijve.
Lees ook: Vlucht uit Gaza: ‘Overleven voelt als een wond, niet als een geschenk’
Het klinkt vintage VVD. Een fors kleinere overheid, vol inzetten op economische groei, wat minder aandacht voor klimaat. En zorg en sociale zekerheid? Daar wil de partij „stevig” op ingrijpen.
Vrijdagavond laat publiceerde de VVD als eerste politieke partij haar concept-verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober dit jaar. Titel: Sterker uit de storm. Een programma dat moet worden gezien in de context van de „storm” in de „wereld”, schreef partijleider Dilan Yesilgöz eerder deze week in een blogpost. De boodschap: alles draait om veiligheid. Dáárin wil de partij investeren, om zo „onze manier van leven” te beschermen.
De boodschap is daarmee ook dat voor ándere zaken minder geld is. De VVD heeft zich namelijk met een Kamermeerderheid aan partijen gecommitteerd aan de hogere NAVO-norm van 3,5 procent. Dat betekent jaarlijkse investeringen van miljarden euro’s in defensie.
De vraag wat die andere zaken dan zijn waar minder geld voor is, moet de komende maanden worden beantwoord. Het verkiezingsprogramma van 81 pagina’s geeft een eerste indruk waar de liberalen het geld willen vinden: bezuinigen op ambtenaren, (nog) minder geld naar ontwikkelingssamenwerking.
Ook wil de partij de stijgende kosten in de zorg en sociale zekerheid aanpakken. Zo wil de VVD een kleiner basispakket, een hoger eigen risico en wil ze uitkeringen niet meer laten meestijgen met het minimumloon. Nederlanders moeten bovendien later met pensioen. Nu stijgt de pensioenleeftijd met acht maanden voor elk jaar dat we langer leven, maar wat de VVD betreft, wordt dat één-op-één.
De publicatie van het programma is niet ingeleid met een presentatie van de partijleider. Zaterdag in het Amsterdamse hotel Jakarta beantwoordt Yesilgöz wel vragen van journalisten. „De kaarten op de wereld zijn opnieuw geschud”, zegt ze. „We moeten daarom keuzes maken. Wíj investeren in defensie en nationale veiligheid.”
Daarbij legt de partij, in elk geval in het vrijdag gepubliceerde boekwerk, weer nadruk op thema’s die kiezers bij de partij vinden passen: economie en veiligheid. De eerste drie hoofdstukken gaan over investeren in „radicale” economische groei, werken dat meer moet lonen en investeringen in veiligheid. Zo wil de VVD lagere belastingen voor ondernemers, wil ze de zondagssluiting uit de wet halen en voor kleine werkgevers het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte afschaffen.
Hoe de keuzes financieel gezien uitpakken, zal begin oktober blijken, als het verkiezingsprogramma van de VVD is doorgerekend door het Centraal Planbureau.
Het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 begon nog met een uitgebreid hoofdstuk over migratie. Die verkiezingen verloor de VVD tien zetels. Dat was nadat het kabinet-Rutte IV in juli dat jaar op aanstichten van de VVD was gevallen, omdat de liberalen strengere migratieregels wilden. En nadat de toen nieuwe partijleider Yesilgöz samenwerking met de PVV niet meer uitsloot, anders dan Mark Rutte.
Migratie komt pas in de tweede helft van het programma aan de orde, in het hoofdstuk „orde op zaken voor een vrij en veilig Nederland”. Minder hard van toon is het hoofdstuk in 2025 overigens niet. „De asielopvang voor kansarme, overlastgevende en criminele asielzoekers wordt maximaal versoberd”, staat erin. Ook worden delen van de asielwetsvoorstellen van voormalig PVV-minister Marjolein Faber in het programma herhaald, zoals afschaffen van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.
Wel lijkt de partij impliciet vóór de spreidingswet te zijn, waar het rond het vorige programma nog tegen pleitte. „Zolang de instroom nog niet voldoende is teruggedrongen […] is een eerlijke verdeling van asielzoekers over het land nodig”, staat in het verkiezingsprogramma van 2025.
Klimaat moet volgens de VVD in een context van onafhankelijkheid in de energievoorziening worden gezien. De partij wil de bouw van kerncentrales versnellen, maar pleit ook voor meer „realisme” op het gebied van klimaatbeleid. ‘Sterker uit de Storm’ maakt niet duidelijk wat dat betekent, maar meestal houdt zo’n oproep geen versnelling van klimaatbeleid in.
Yesilgöz en de VVD zitten sinds de val van het kabinet-Schoof in een ingewikkeld parket. Een deel van haar achterban wil dat ze de PVV uitsluit, een deel niet. Ze koos voor uitsluiten, tot teleurstelling van de conservatieve vleugel. En kort voor het zomerreces begon, bleek in de andere vleugel van de partij juist ongenoegen over de ‘PVV-light’-koers van Yesilgöz te groeien in de partij.
Ze slaat een te harde toon aan, vindt een deel van de VVD’ers. Ze zou zich niet premierwaardig gedragen en kiezers van zich vervreemden – vooral om PVV-kiezers te paaien, is de vrees van bezorgde VVD’ers.
Daaraan gingen scherpe uitspraken van Yesilgöz vooraf. Ze beschuldigde zanger Douwe Bob van „Jodenhaat”. Ook haalde ze op het partijcongres in juni hard uit naar een mogelijke coalitiepartner: GroenLinks-PvdA. PvdA zou zijn uitgeleverd aan het „extreme links-radicale, activistische deel van de achterban van GroenLinks”.
VVD, vinden die VVD’ers, moet het hebben over thema’s waar de kiezers hen op vertrouwt. Defensie, economie, veiligheid. Dát lijkt de partij, in ieder geval met dit verkiezingsprogramma, te proberen. En is Yesilgöz na een korte vakantie ook minder fel? „Dat hangt ervan af”, zegt ze zaterdagmiddag. „Als politieke partijen standpunten innemen waarvan ik denk dat ze schadelijk zijn voor ons land, dan zult u mij horen.”
Mochten leden nog mogelijkheden zien om het programma te verbeteren, dan kunnen ze tot half augustus aanpassingen voorstellen. Op 6 september houdt de partij verkiezingscongres en wordt het programma vastgesteld.
Tijdens de vakantie passen vrienden op ons huis en dieren. Hun jonge kleindochters komen langs, die zich uitstekend buiten vermaken.
Vooral de kippen hebben hun interesse. Wel tien keer gaan ze kijken of er al eitjes zijn. Aan het eind van de middag hebben ze succes, drie witte krieleitjes en één groot bruin ei. Als ze het afwijkende ei zien is het hen direct duidelijk: dit is het ei van de haan.
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
