Vortexkanon

Rookringen schieten voor niet-pijprokers


Illustratie Stella Smienk

Dit is de theorie

Dit is een klassieker onder de huiskamerexperimenten, en dat is helemaal terecht omdat het vortexkanon a. echt heel gemakkelijk te maken is, b. bijna niet kán mislukken, en c. een intrigerend hydrodynamisch verschijnsel laat zien met een ontegenzeggelijk coole naam.

Een vortex is een ringvormige luchtwerveling die opvallend stabiel is, en zich met flinke snelheid kan voortbewegen over relatief grote afstanden.

Zo wordt hij gevormd: door de klap achter op het rookkanon schiet een ruwweg bolvormige massa rook (lucht met roetdeeltjes) richting uitgang. Maar omdat de uitgang smaller is dan de rookbol, voelt de buitenkant daarvan wrijving van de randen. Daardoor wervelt de buitenste rook naar achteren en naar binnen: er ontstaat een ringvormige werveling.

Die werveling houdt de rook gevangen in een ring, en door het draaien rollen de vortices als het ware door de lucht, een beetje als een wiel. Daardoor behouden rookringen hun snelheid, vorm en richting verbazend lang.

De eerste ben je overigens niet: dolfijnen zijn betrapt op het maken van vortices van lucht onder water door te blazen en handige vinbewegingen. En ja, vortexen zijn natuurlijk ook gewoon de rookkringels die pijprokers vanouds blazen met hun O-mondje.

Dit heb je nodig

  • Limonadesiroopblik, cilindervormig
  • Scherp mes
  • Blikopener
  • Plastic tas
  • Elastiekje
  • Een wierookstokje of iets anders dat rook afgeeft (bijvoorbeeld een sigaret of een gedoofde kaars)

Dit moet je zelf doen

STAP 1

Snij van het (lege) limonadesiroopblik de tuit af, en haal de achterkant eraf met een blikopener.

STAP 2 Knip een cirkel uit de plastic tas en dek de achterkant van het blik ermee af. Maak het vast met een elastiekje. Het hoeft niet loeistrak te zitten.

STAP 3 Vul de cilinder via het gat aan de voorkant met rook van het wierookstokje, houd de cilinder horizontaal, en geef met een vinger een tik op de plastic achterkant. Uit de voorkant schiet nu in 90 procent van de gevallen een rookringetje.

Het mooist zijn ze te fotograferen door ze in het donker met een lamp van de zijkant te beschijnen.