Was de Oekraïense kraker een infiltrant voor de Russische miljardair?

Posted on April 11, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Kraakpand Een door sancties getroffen Rus wil zijn gekraakte pand in Amsterdam terug. De krakers denken dat hij daarvoor een Oekraïense vluchteling gebruikt.

Het gekraakte pand aan de Vossiusstraat in Amsterdam, dat onderwerp is van een rechtszaak tussen de krakers en de Russische eigenaar Arkadi Volozj. — Het **gekraakte pand aan de Vossiusstraat** in Amsterdam, dat onderwerp is van een rechtszaak tussen de krakers en de Russische eigenaar Arkadi Volozj.

Foto Simon Lenskens

Alex noemt hij zich, de Oekraïner in het herenhuis aan de Amsterdamse Vossiusstraat. Een paar dagen nadat krakers de sloten van het pand van de Russische miljardair Arkadi Volozj verwisselden, klopte hij aan. Hij had de dienstplicht van zijn land ontvlucht, vertelde hij. Of hij wellicht hier kon verblijven?

De Oekraïense vluchteling, iets ouder dan de meeste bewoners, is een van de krakers wanneer NRC in november een kijkje mag nemen in het pand van de door sancties getroffen Rus, pal aan het Vondelpark. De woning is op dat moment vers gekraakt. Krakers die zich alleen introduceren met hun voornaam, stappen over vloeren van pasgelegde spaanplaten.

De krant is bij hoge uitzondering binnengelaten voor een rondleiding. Een A4’tje waarschuwt: NO COPS, NO JOURNALISTS, NO NAZI’S. In vrijwel iedere ruimte hangt een uitgeprint verbod op het nemen van foto’s.

Toch is dat precies wat Alex doet. Gedurende twee maanden maakt hij stiekem foto’s en video’s, zeggen de krakers. Het beeldmateriaal eindigt in de handen van Volozj. Diens advocaat wil het woensdag gebruiken als bewijs in hoger beroep, tot verbijstering van de krakers. „Deze persoon kwam in nood naar ons toe en vroeg om een verblijfplaats. Wij stelden onze ruimte voor hem open en ontvingen hem met open armen”, schrijven ze op hun Instagrampagina.

De beelden kunnen de Rus helpen bij zijn argument dat de ongewenste bewoners uit zijn huis gezet moeten worden, omdat ze zouden aantonen dat het een levensgevaarlijke bouwplaats is, ongeschikt voor bewoning.

Lees ook: Pand van Russische miljardair en oprichter van Yandex in Amsterdam gekraakt

Tegen oorlog en kapitalisme

NRC en de Groene Amsterdammer ontdekten de woning van Arkadi Volozj in een onderzoek naar offshore vastgoed in Nederland. De oprichter van techbedrijf Yandex kocht het pand in 2018 en 2019 via Paraseven Limited, een bedrijf gevestigd op de Britse Maagdeneilanden. Vanwege zijn – inmiddels voormalige – rol als bestuursvoorzitter van Yandex staat Volozj op de Europese sanctielijst. Kort na de publicatie betrokken krakers het herenhuis. Over het balkon drapeerden zij spandoeken met de tekst „Against war and capitalism”.

Volozj spande een rechtszaak aan, maar een rechter oordeelde half november dat de krakers de zes etages mochten blijven bewonen. Volgens de sanctiewetgeving mag een eerder ingehuurde aannemer de verbouwing van het pand niet voltooien. Daarnaast mag Volozj volgens de rechter niet naar Nederland afreizen. Kortom: van bewoning door de Russische familie kon geen sprake zijn.

Maar de Rus heeft een uitweg: een onveilige situatie zou reden kunnen zijn het pand alsnog te laten ontruimen. Bij de lagere rechter beargumenteerde Volozj’ advocaat al dat sprake zou zijn van levensgevaar. De rechtbank ging daar niet in mee: de krakers hadden de liftschacht goed dichtgetimmerd en kabels degelijk gelegd. „Gelet op de in geding gebrachte foto’s lijkt dit geen houtje-touwtje-werk”, was het oordeel.

Met het bewijs van Oekraïner Alex in de hand kan Volozj een nieuwe poging doen. De krakers houden er rekening mee dat Alex is ingehuurd, omgekocht dan wel gedwongen. Ze spreken van een „smerige truc” van de Rus en diens advocatenkantoor.

„Dit is aperte onzin, leugens en nog meer framing”, reageert de woordvoerder van Volozj via Telegram. Een van de krakers wilde wat zakgeld verdienen, is zijn lezing van de gebeurtenissen. Het beeldmateriaal zou te koop zijn aangeboden bij de in Tel Aviv wonende Rus, die het aanbod zou hebben afgeslagen. „Uiteindelijk heeft diegene een Russische journalist gevonden die bereid was het te kopen. Hij heeft het gepubliceerd.” Die publicatie blijkt niet te vinden. Onderbouwing van deze uitspraken willen Volozj en de zijnen voorafgaand aan de rechtszaak niet prijsgeven. Alex is voor NRC niet te bereiken.

De Russische president Poetin in 2017 in het hoofdkantoor van techbedrijf Yandex waar hij toenmalig **topman Arkadi Volozj** ontmoette.
Foto Mikhail Svetlov/Getty

Loshangende draden

Advocaat Heleen over de Linden kwam het beeldmateriaal als eerste tegen, nadat ze het ingediende bewijsmateriaal van haar tegenstander had gedownload. Zij verdedigt de krakers. „Ik was heel verbaasd. Er zitten hele belastende foto’s en filmpjes bij, die alleen van binnenuit opgenomen kunnen zijn.” Op de foto’s zijn onder meer loshangende draden, lekkage en vuil te zien, zegt ze.

Maar ze betwijfelt of het beeldmateriaal de rechtszaak zal beïnvloeden. „Een rommelige kamer kan iedereen overkomen. We zien niet afgewerkte draden uit stopcontacten steken, maar dat is niet gevaarlijk, weet ik uit ervaring.”

Kamp Volozj ziet wel genoeg bewijs van een onveilige leefsituatie. Daarnaast benadrukt de woordvoerder van de miljardair dat de vrouw en kinderen van Volozj – ondanks de sancties tegen de pater familias – nog wel welkom zijn in Amsterdam. De rechter zou de gestopte verbouwing alsnog moeten toestaan en de krakers moeten dwingen tot vertrek, zegt de woordvoerder. „Zij panikeren nu, omdat hun hooliganisme is ontmaskerd. Ze hebben een gezinswoning gestolen, en veranderd in een feesthuis. Het verhaal over een Oekraïense vluchteling is waarschijnlijk bedacht om het narratief te veranderen.”

Tijdens het bezoek in november leek het chique herenhuis in ieder geval geen feesthuis, eerder een bewoonde bouwplaats. De zes badkamers in het huis zijn half betegeld, de badkuipen niet aangesloten. In de kelder, groot genoeg voor een handvol caravans, bevindt zich een niet werkende sauna. Tussen alle onafgewerkte luxe liggen tweepersoons matrassen in hoeken en nissen, compleet met kleren en rugzak.

Over de Linden: „Misschien is de situatie door de Oekraïense kraker wel erger gemaakt dan die was. De rommel op de grond, dat kan in scène zijn gezet. Het dak is net nieuw, ik vraag me af waar de lekkage vandaan zou moeten komen.”

Lees ookRus ontkwam aan sanctielijst door communicatiefout ministerie

Kort geding om vervolging oud-ING-chef Hamers te bespoedigen

admin
October 2, 2024
0

Hoe lang mag het Openbaar Ministerie nog de tijd nemen voor het lopende strafrechtelijk onderzoek naar voormalig ING-topman Ralph Hamers? Die vraag staat vrijdag centraal tijdens een kort geding bij de rechtbank in Den Haag, aangespannen door financieel activist Pieter Lakeman.

Het gerechtshof in Den Haag droeg het Openbaar Ministerie (OM) in december 2020 op Hamers te vervolgen, omdat hij als „feitelijk leidinggevende” jarenlang te weinig zou hebben gedaan om witwassen via ING-rekeningen te voorkomen. Na die uitspraak stelde het OM onder de codenaam Eastwood strafrechtelijk onderzoek naar Hamers in. Tot vervolging heeft dat vooralsnog niet geleid.

Wat Lakeman (82) betreft, duurt dat veel te lang. „Er had allang een dagvaarding moeten liggen”, zegt hij telefonisch tegen NRC. „Ik kan me voorstellen dat het OM zoiets niet binnen een paar dagen in elkaar heeft gezet, maar in een paar maanden zou toch moeten kunnen. We zijn nu bijna vier jaar verder.”

Lakeman wil het OM via het kort geding dwingen vóór 1 november een besluit te nemen over de vervolging van Hamers. „De inzet is heel simpel: dat het OM gaat doen wat het hof vier jaar geleden heeft bevolen”, zegt Lakeman. „Ze hebben heel concreet de opdracht gekregen vervolging in te stellen. Volgens mijn advocaten is het vrij uniek dat het OM een dergelijk bevel terzijde schuift.”

Getuigen verhoord

Het OM weerspreekt dat het stilzit wat de vervolging van Hamers betreft. „Wij zijn volop met het onderzoek bezig”, zegt een woordvoerder van het Functioneel Parket desgevraagd. „Het neemt zoveel tijd in beslag omdat het zo complex is.”

Volgens het OM zijn in het kader van het onderzoek inmiddels 23 getuigen gehoord, en staan meer verhoren op de planning. Wie verhoord zijn, wil justitie niet zeggen. Volgens ingewijden is Hamers zelf een van de mensen die als getuige is gehoord.

Volgens de woordvoerder van het OM wordt tijdens de zitting van vrijdag meer duidelijk over de verdere planning van het strafrechtelijk onderzoek. Hoewel het OM opdracht heeft gekregen Hamers te vervolgen, bestaat nog de mogelijkheid dat het onderzoek uiteindelijk niet tot een strafzaak leidt. Justitie kan ook tot de conclusie komen dat er geen basis is voor een zaak tegen Hamers, en het gerechtshof vragen de vervolging te mogen staken.

Een dergelijk ‘bewilligingsverzoek’ deed het OM bijvoorbeeld in 2021 in een zaak tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij, die was aangespannen door slachtoffers van aarbevingsschade in Groningen.

Recordschikking

Het huidige strafrechtelijke onderzoek naar Hamers komt voort uit de recordschikking die ING, de grootste bank van Nederland, in 2018 met justitie trof vanwege overtredingen van de antiwitwaswetgeving. ING betaalde toen 775 miljoen euro wegens ernstige nalatigheden bij het voorkomen van witwassen in de periode van 2010 tot 2016. Volgens justitie konden criminelen jarenlang „nagenoeg ongestoord” gebruik maken van rekeningen bij de bank.

Hamers was vanaf 2013 bestuursvoorzitter van ING. Het OM besloot bij de schikking aanvankelijk geen individuele bankbestuurders te vervolgen. In dat geval zou het OM moeten bewijzen „dat deze personen bewust hebben aangezet tot strafbare feiten of bewust nalatig zijn geweest om strafbare feiten te stoppen”, schreef het OM destijds. Daarvan was bij ING volgens justitie niet gebleken.

Pieter Lakeman nam daar destijds geen genoegen mee en spande met zijn Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie een zogeheten Artikel-12-procedure aan bij het gerechtshof in Den Haag. Die zaak won hij in december 2020: het hof droeg justitie op Hamers alsnog te vervolgen. Het zag „voldoende aanknopingspunten” voor een „succesvolle vervolging van deze voormalige bestuurder als feitelijke leidinggever van de door ING gepleegde strafbare feiten”.

Het gerechtshof noemde het ook „nodig” om Hamers te vervolgen: „De feiten zijn ernstig, met de bestuurder zelf is geen schikking getroffen en evenmin heeft hij publiekelijk verantwoordelijkheid genomen voor zijn handelen. Het hof acht het van belang dat in een openbaar strafproces de norm wordt bevestigd dat ook bestuurders van een bank niet vrijuit gaan als zij feitelijke leiding hebben gegeven aan ernstige verboden gedragingen.”

Indirect verantwoordelijk

Wat het justitieel onderzoek naar de persoonlijke betrokkenheid van Hamers complex maakt, is dat de witwasovertredingen plaatsvonden binnen de afdeling ING Nederland. Als bestuursvoorzitter van de wereldwijde bank was Hamers daar slechts indirect verantwoordelijk voor. Bovendien was het onderzoek dat tot de schikking leidde, gericht op vier concrete casussen van criminelen die via ING-rekeningen geld konden witwassen, en niet op de besluitvorming binnen de bank zelf. In het Eastwood-onderzoek naar Hamers moest het OM daarom in zekere zin vanaf nul beginnen.

Pieter Lakeman noemt het „apekool” dat het OM hierom nog niet tot vervolging kon overgaan. Hij heeft de indruk dat het OM naar excuses zoekt om Hamers vooral níét te vervolgen. „Ze moeten gewoon gaan dagvaarden. Dat er nog onderzoek gedaan wordt, is absoluut geen reden om dat niet te doen.”

Ralph Hamers wilde niet reageren op vragen over het aanstaande kort geding.

Kiest Winterswijk voor natuur of voor industrie? ‘Op een prachtig landschap moet je zuinig zijn’

admin
October 2, 2024
0

Hij hield het niet droog vorige week, tijdens het toespreken van de gemeenteraad van Winterswijk. Job Leuning (53) kocht ruim een jaar geleden met zijn vrouw een mooi landgoed met een kleine Saksische boerderij even buiten het dorp in de Achterhoek. „De kinderen zijn bijna de deur uit. We wilden een plekje waar we dichter bij de natuur wonen en leven dan in het drukke westen van het land. We vonden dit prachtige boerderijtje, direct naast natuurgebieden. Een voordeel was ook dat er wat grond bij zat, waardoor we die natuur op ons eigen land verder invulling konden geven.”

Dat gaat nu misschien niet door. Begin dit jaar kreeg Leuning per brief te horen dat de gemeente Winterswijk een deel van zijn ruim acht hectare tellende landgoed misschien wil omvormen tot een bedrijventerrein, en dat een aantal woningen in de omgeving, waaronder wellicht de zijne, in dat geval moet verdwijnen. „Maar ik wil helemaal niet weg. Ik wil hier iets moois opbouwen.” De omgeving, Arrisveld genaamd, grenst aan twee natuurgebieden en behoort tot de acht locaties aan de rand van Winterswijk die voor vestiging van een lokaal bedrijventerrein in aanmerking komen. Over enkele weken kiezen burgemeester en wethouders de meest geschikte locatie. Het totale gebied moet ongeveer drieëntwintig hectare groot zijn, goed voor ‘netto’ zestien hectare bedrijven.

„Veel gemeenteraadsleden beseffen misschien niet hoe mooi de omgeving hier is”, zegt Leuning, wandelend door zijn tuin en over de weilanden, met uitzicht over een oude, goed bewaard gebleven hoge esgrond, verschillende houtwallen en ruige agrarische gronden en een voormalig spoorlijntje dat is omgevormd tot fietspad. Een half jaar geleden zette Leuning een petitie op tegen de plannen voor een bedrijventerrein in Winterswijk. Die werd door ruim veertienhonderd inwoners getekend. Maar: „Met de uitkomst van die petitie heeft het gemeentebestuur tot nu toe niets gedaan.”

Gemeente gaat puzzel leggen

Lokale politici beseffen dat de kwestie onrust veroorzaakt. Maar ruimte is schaars in Nederland en dat geldt ook voor de Achterhoek, zegt wethouder Gosse Visser van de grootste partij, Voor Winterswijk. „Ze hebben me wel eens verteld dat als de provincie hier alle ruimtelijke opgaven wil realiseren, we 1,8 keer Gelderland nodig hebben.” In dat licht moeten we volgens hem de zoektocht naar een nieuw bedrijventerrein zien. Visser: „Uit een enquête bleek zeven jaar geleden al dat bedrijven in Winterswijk behoefte hebben aan meer ruimte. Die ruimte was toen al bijna op.”

Stukken nationaal landschap moeten worden opgeofferd terwijl op een industrieterrein 10 kilometer verderop nog hectares braak liggen

Twee beleidsmedewerkers van de gemeente Winterswijk leiden de verslaggever langs enkele succesvolle bedrijven binnen de bebouwde kom, langs het bestaande bedrijventerrein buiten de bebouwde kom én langs de acht locaties waarvan er straks een wordt aangewezen. Bij alle acht locaties staan protestborden. „Het is nu aan ons om de puzzel te leggen, en uit alle beschikbare locaties en na zorgvuldig onderzoek de beste te kiezen”, zegt beleidsmedewerker economie Bert Roeterdink . Niets staat nog vast, burgemeester en wethouders zullen op grond van feiten het ambtelijke advies beoordelen.

„We lopen alles systematisch langs”, zegt Gerard Overkamp, beleidsadviseur planologie. De mannen vertellen dat de Achterhoek veel innovatieve bedrijven telt. Overkamp: „Deze regio heeft relatief veel patenten.” Bijvoorbeeld: bedrijven die bureaus leveren voor het hoofdkantoor van Apple; gevelpanelen voor het depot van museum Boymans en voor de Markthal in Rotterdam; onderdelen voor ASML; duurzame verwarming; luxe rouwauto’s. Veel van de bedrijven hebben de komende jaren behoefte aan meer ruimte. Roeterdink: „En onze voorraad is op. We hebben niets meer op de plank liggen.” Wethouder Visser: „Winterswijk is een dorp dat langzaam is gegroeid. Bedrijven zitten om die reden dicht bij woonwijken. Daar zit niemand op te wachten. Die moeten naar locaties waar ze kunnen uitbreiden, net als nieuwe, snel groeiende bedrijven.”

Langs alle locaties rond Winterswijk waar mogelijk een bedrijventerrein komt, hangen spandoeken met protest.

Roepende in de woestijn

Een dikke meerderheid in de gemeenteraad heeft ingestemd met de zoektocht naar een nieuw bedrijventerrein. Maar dat wil niet zeggen dat er geen weerstand tegen het plan is. „Wij zijn vooralsnog roepende in de woestijn, maar dit is nog lang geen gelopen koers”, zegt raadslid André van Nijkerken, tevens fractievoorzitter van de lokale partij Morgen. Net als omwonenden van de bedreigde locaties vertelt hij dat Winterswijk ooit is aangewezen als nationaal landschap, een titel die geen juridische bescherming biedt maar die wel bewijst hoe fraai de omgeving hier is, met landgoederen en vier gebieden die onder Europese Natura2000-bescherming vallen, zoals het Korenburgerveen. Van Nijkerken: „Op een prachtig landschap moet je zuinig zijn.”

Ook de uitstoot van stikstof van bedrijven zal de bedreigde natuurgebieden geen goed doen. In het onderzoek naar de acht gebieden zijn de opsommingen van flora en fauna die schade kunnen oplopen lang. De omgeving van het landgoed van Leuning bijvoorbeeld zou „grote negatieve impact” ondervinden, in het bijzonder vlindersoorten als het geelsprietdikkopje, de keizersmantel en de kleine ijsvogelvlinder, alsmede de kamsalamander, geelgors, koekoek, kraanvogel, roodborsttapuit, scholekster, torenvalk en zwarte roodstaart. „Met dit plan slacht Winterswijk de kip met de gouden eieren”, zegt Erwin Wiggers, bewoner van een van de beoogde gebieden, Tuunterveld.

Hier leven onder meer de kerkuil, koekoek en wielewaal. Wiggers is voormalig voorzitter van Voor Winterswijk, de partij die bij de vorige verkiezingen nog stemmen won door verzet tegen de aanwijzing van een nieuw bedrijventerrein, maar die binnen de huidige coalitie toch weer aan het zoeken is geslagen. „Het motto was ‘inbreiding in plaats van uitbreiding’. We zouden bestaand industriegebied revitaliseren vóórdat we zouden kijken naar andere terreinen”, zegt Wiggers, die inmiddels uit de partij is gestapt.

Geen acquisitiegedachten

Alle acht locaties liggen aan de rand van Winterswijk, langs een uitvalsweg. Het debat spitst zich niet alleen toe op de vraag welke locatie de beste is, maar gaat over nut en noodzaak überhaupt. De ambtenaren en wethouder Visser hameren erop dat Winterswijk een „direct tekort” aan ruimte heeft, zoals blijkt uit overleg met omliggende gemeente en de provincie Gelderland, en bovendien is vastgelegd in het Regionaal Programma Werklocaties (RPW).

Wethouder Visser: „We hebben de ruimte nodig. En zo veel zoeken we niet. Er zijn verschillende toekomstscenario’s onderzocht. Wij hebben gekozen voor een scenario van laagconjunctuur. Het gaat om netto zestien hectare terwijl wij als gemeente in totaal dertienduizend hectare hebben.” Bovendien, stelt de wethouder, wil de gemeente echt alleen ruimte voor Winterswijkse bedrijven maken. „We hebben geen acquistitiegedachten. We willen geen bedrijven van buiten naar hier halen. Het is echt voor de groei van Winterswijkse bedrijven. En grote bedrijven die zich hier willen vestigen, verwijzen we naar andere, regionale bedrijventerreinen.”

De omgeving van het landgoed van Job Leuning zou „grote negatieve impact” ondervinden, blijkt uit een onderzoek.

Ruimtevreters en dozenschuivers

De tegenstanders geloven daar weinig van. Ze denken dat het met die behoefte aan meer ruimte bij bedrijven reuze meevalt. En als die er daadwerkelijk is, stellen ze, dan kan die ruimte elders worden gevonden. De raad van commissarissen van een regionaal bedrijventerrein, het verderop gelegen Laarberg bij Groenlo, schreef onlangs nog een brief aan de gemeenteraad van Winterswijk. Daar staat: „Wij vinden het bijzonder dat stukken nationaal landschap moeten worden opgeofferd terwijl er op ongeveer tien kilometer afstand een regionaal industrieterrein ligt waar nog vele hectares braak liggen voor het vestigen van nieuwe bedrijven. Ook Winterswijkse bedrijven zijn daar van harte welkom en met een aantal van hen is (wordt) gesproken.” Waarom niet op deze uitnodiging ingaan?

Bovendien, zeggen omwonenden, valt er nog ruimtewinst te behalen op het huidige bedrijventerrein in Winterswijk. Verplaats „ruimtevreters” zoals transportondernemingen en „dozenschuivers” en richt de terreinen anders in. Omwonende Erwin Wiggers: „We zijn in Winterswijk strontverwend als het om ruimte gaat. Waarom parkeren bedrijven niet ondergronds? Waarom bouwen we op het bedrijventerrein nergens de hoogte in?” Johan Damkot, omwonende van een van de andere bedreigde gebieden, aan de Misterweg: „Er zijn voldoende mogelijkheden om ruimte binnen de bestaande terreinen te vinden.” Een terrein van een verdwenen fabriek van Philips is inmiddels in gebruik van een handelsonderneming. „Met alle respect voor dit bedrijf; daar had je perfect Winterswijkse bedrijven kunnen onderbrengen.”

Dat geldt ook voor het door de gemeente aangekochte terrein van een voormalige steenfabriek waarvoor nog geen bestemming is. Helaas, zegt raadslid Van Nijkerken: „De gemeente heeft geen toekomstvisie.” De verwijten raken de wethouder niet echt. Visser: „Onze bedrijventerreinen zijn volgebouwd. Je kunt zomaar niet schuiven met bedrijven.”

‘Snapchat negeerde stelselmatig meldingen van seksuele afpersing’

admin
October 2, 2024
0

Snap Inc., de maker van de populaire berichtenapp Snapchat, ontving in 2022 intern zo’n tienduizend meldingen per maand van seksuele afpersing op zijn platform. In de overgrote meerderheid van de gevallen deed het bedrijf niets met zulke meldingen. Dat schrijft persbureau AP op basis van interne documenten, die openbaar zijn gemaakt tijdens een rechtszaak in de VS.

De rechtszaak werd begin september aangespannen door de Amerikaanse staat New Mexico. Volgens de procureur-generaal van die staat heeft de focus van het bedrijf op groei boven veiligheid ervoor gezorgd dat Snapchat een vrijplaats is geworden voor misbruik.

Luister naar