N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Voetbal Voormalig Chelsea-baas Roman Abramovitsj zou de overname van de Arnhemse voetbalclub Vitesse hebben gefinancierd, terwijl dat altijd werd ontkend. Dat blijkt uit onderzoek van The Guardian.
Toenmalig Chelsea-eigenaar Roman Abramovitsj in 2011.
Foto PA news agency
De Russische oligarch Roman Abramovitsj heeft in het geheim – en tegen de regels in – de Arnhemse voetbalclub Vitesse gefinancierd, met minstens 117 miljoen euro. Dat meldt The Guardian woensdag na het inzien van gelekte documenten. Eerder ontkende Vitesse dat de oligarch betrokken was bij de club. Voetbalbond KNVB deed tot twee keer toe onderzoek naar financiële banden tussen Abramovitsj en Vitesse, maar kon niks vinden.
Uit de gelekte informatie bleek dat Abramovitsj de overname van Vitesse in 2010 door Merab Jordania financierde, en de club daarna jarenlang financieel bleef steunen. Jordania, een vriend van de oligarch, was eigenaar van Vitesse tussen 2010 en 2013. Zelf was Abramovitsj de eigenaar van de Engelse voetbalclub Chelsea gedurende die periode. Volgens de regels van de voetbalbond UEFA mogen clubs die in de Europese competitie tegen elkaar spelen niet dezelfde eigenaar hebben.
Abramovitsj verstrekte de leningen – die eind 2015 waren opgelopen tot een waarde van 117 miljoen euro – via verschillende offshore rekeningen. Een grote investering voor de Arnhemse voetbalclub, die in het seizoen van 2014-2015 een totale omzet van 14 miljoen euro had.
De mannenfinale van Roland Garros is drie uur en negen minuten onderweg als Jannik Sinner, de nummer 1 van de wereld, drie matchpoints krijgt. De droomfinale lijkt na vier sets voorbij te zijn. Sinner is te stabiel, Alcaraz juist iets te onstuimig, de Italiaan is tot dat punt nét iets beter.
Maar twee uur en twintig minuten later is het toch de Spanjaard die zichzelf met een laatste briljante winner tot kampioen van het toernooi kroont. Dat doet hij na een bloedstollende vijfde set en een beslissende tiebreak waarin hij tennis speelde „van een andere planeet”, aldus commentator Marcella Mesker.
De vraag in het tennis was lange tijd of de sport waardige opvolgers zou voortbrengen van Roger Federer, Rafa Nadal en Novak Djokovic, het drietal dat zoveel onvergetelijke finales speelde tegen elkaar. Zondag in Parijs gaven Alcaraz en Sinner het antwoord door vijf uur en negentwintig minuten op topniveau met elkaar te strijden om ieder punt. Steeds weer werd verdediger aanvaller, en werd de even daarvoor dominante speler weer in de verdediging gedrukt.
De verwachtingen waren vooraf al hooggespannen. De nummer één tegenover de nummer twee. De man die het hele toernooi nog geen set had verloren (Sinner) tegen de titelverdediger die hun laatste vier onderlinge ontmoetingen had gewonnen (Alcaraz). Een contrast in speelstijlen en in persoonlijkheden, een rivaliteit met als kenmerk dat bijna elke onderlinge wedstrijd lang, spannend en intens is. Dit was de eerste keer dat de twee elkaar troffen op het hoogste podium: de finale van een grandslam.
Langste finale ooit
Het werd de langste Roland Garros-finale ooit, alle verwachtingen werden met gemak overtroffen. De eerste game duurde al elf minuten. De rally’s waren lang, met prachtige winners, maar ook onnodige fouten aan beide kanten. Sinner moest al snel meerdere breakkansen wegwerken, de spanning zat er meteen goed in. Dat was in de rest van de partij niet anders.
Jannik Sinner had in de vierde set drie matchpoints, maar leverde de set toch in.
Foto EPA / Christophe Petit Tesson
Het tempo lag ongelofelijk hoog, met rake, harde klappen over en weer. Beide spelers waren agressief, probeerden de rally’s te dicteren en de ballen ‘vroeg’ te nemen. Het was de eerste twee sets Sinner die het stabielst was, de minste fouten maakte en de controle hield over de harde slagen van zijn tegenstander.
Alcaraz begon agressiever, maar was ook slordiger. Zijn befaamde dropshot, waarmee hij normaal gesproken zoveel punten weet te winnen, ging vaak mis of viel te ver achter het net om dodelijk te zijn. Dat was ook de verdienste van de Italiaan: die is zo snel dat Alcaraz gedwongen is de dropshot heel kort te spelen, met alle risico van dien.
Toen Alcaraz de tweede set in de tiebreak verloor en in de derde set direct zijn servicegame inleverde, lag het voor de hand dat Sinner de finale eenvoudig en vlot zou beslissen. Maar dat was buiten de vechtlust van de Spanjaard gerekend, die zichzelf met gebalde vuist oppepte voor de servicebeurt van zijn tegenstander.
Het hielp: hij brak de service van Sinner niet één, maar twee keer. De dramatiek van de derde set was daarmee nog niet voorbij, want Alcaraz moest zijn service óók weer inleveren toen hij op 5-3 serveerde voor de set. Om vervolgens juist met gemak de servicegame van de Italiaan te winnen, en daarmee de derde set.
In de vierde set leek het dan toch voorbij. Alcaraz kreeg drie matchpoints te verwerken bij een 5-3 achterstand. Juist op die penibele momenten toonde de Spanjaard hoezeer hij zijn zenuwen onder controle heeft. Juist dan speelde hij zijn beste, zijn dominantste tennis, in opperste concentratie.
Daarbij had Alcaraz het publiek op zijn hand en daar speelde hij mee door gewonnen punten uitbundig te vieren. Het gaf hem de energie om ook in de servicegame van Sinner scherp te zijn. De Italiaan serveerde voor de wedstrijd, maar liet zich afbluffen. Uiteindelijk vond Alcaraz via een tiebreak de vluchtroute naar een vijfde set.
Lang nadat Sinner op zijn bankje was gaan zitten, stond Alcaraz de setwinst nog te vieren.
Passend slot
Ook de vijfde set was lang en vol drama. Alcaraz ging door waar hij gebleven was en brak direct de service van Sinner, die het fysiek moeilijk begon te krijgen. De wedstrijd leek definitief in het voordeel uit te vallen van de nummer twee van de wereld, maar kreeg toch nog een laatste spannende wending.
Alcaraz slaagde er niet in de wedstrijd uit te serveren. En wéér ging de set naar een tiebreak. Het was een passend slot van een wedstrijd waarin beide spelers vrijwel niets voor elkaar onder deden.
In de tiebreak was het Alcaraz die een niveau haalde dat moeilijk te bevatten was. Alles wat hij probeerde, lukte. De winners vlogen Sinner om de oren, die opeens weinig meer in te brengen had. 10-2 werd het. Dat Alcaraz de finale besliste met een winner uit bijna geslagen positie, kon symbool staan voor het verloop van een van de mooiste grandslamfinales uit de geschiedenis.
Het voornemen van de Amerikaanse president Trump om de Nationale Garde in te zetten bij de demonstraties in Californië, is heel zorgelijk. Dit vindt Amerika-expert Kenneth Manusama, die later deze week een boek publiceert over het Amerikaanse rechtssysteem: „Het lijkt een soort vingeroefening, een teen in het water om te voelen hoe iedereen reageert op de inzet van de krijgsmacht in een democratisch bolwerk.”
Trump wil dat 2.000 militairen van de Californische garde bescherming bieden aan de medewerkers van immigratiedienst ICE tijdens de demonstraties in Los Angeles tegen het uitzetten van immigranten. Daartoe heeft hij de garde onder het federale gezag gebracht – ondanks bezwaren van gouverneur Gavin Newsom. Trump beroept zich op een oude wet, die de president het recht geeft om dit doen in het geval van uitzonderlijke omstandigheden.
Eerst even dit: wat is de National Guard precies?
„Elke staat heeft een eigen National Guard, die voortkomt uit de milities die alle staten vroeger hadden. De Guard helpt bijvoorbeeld mee bij natuurrampen, maar ook bij handhaven van de orde in een staat – onder het gezag van de gouverneur. Tegelijkertijd speelt de National Guard ook een nationale rol. De reservisten [deeltijd-militairen, KB] van de Guard gaan bijvoorbeeld ook met reguliere troepen mee op internationale missies, zoals in het verleden in Irak en Afghanistan. De Guard heeft echt een dubbelrol en treedt dus niet alleen op in de eigen staat, maar kan ook ‘gefederaliseerd’ worden.”
Wat is dat voor wet waarmee dat nu gebeurt in Californië?
„Deze wet zegt dat de president het gezag over de National Guard kan krijgen, in geval van een invasie of van rebellie, of wanneer de president de wetten niet kan handhaven met de reguliere troepen. In dit geval draait het om rebellie, waarvan je dus eerst zou moeten vaststellen of daar werkelijk sprake van is. Daar komt bij dat in de wet staat dat alle orders aan de Guard ook bij federalisering vía de gouverneur gegeven moeten blijven worden. Het is onduidelijk wat dat in de praktijk betekent nu de gouverneur zelf heeft gezegd de inzet van de Guard helemaal niet te willen.”
Wat mag de Nationale Garde nu concreet doen bij de demonstraties?
„De militairen mogen volgens deze wet alleen bescherming bieden, niet de orde handhaven. Maar stel je voor, dat die nationale garde-militairen daar staan bij demonstraties. Ze zouden de demonstratie misschien mogen opbreken op bevel van de gouverneur – als die dat zou geven. Maar wat gebeurt er nu als de president of de minister van Defensie zegt dat de garde die demonstraties moet gaan opbreken? Dat is onduidelijk. Het is mysterieus wie het voor het zeggen heeft.”
Wanneer kan Washington de garde wel opdragen om zoiets te doen?
„Met bijvoorbeeld een beroep op de Insurrection Act, een veel zwaardere wet tegen rebellie. Deze wet is onder meer gebruikt om te kunnen ingrijpen bij de rellen rond de dood van Rodney King in 1992. Maar ook veel eerder, toen staten weigerden gevolg te geven aan verbod van het Hooggerechtshof op de segregatie van scholen. Met de Insurrection Act kon de Nationale Garde worden ingezet om zwarte studenten te beschermen. Mijn probleem met deze wet is dat-ie zo vaag is: het is niet duidelijk hoe precies de toetsing door een rechter zou moeten lopen. De wet lijkt een soort vrijbrief om wat dan ook te doen met de krijgsmacht.”
Spreekt u daarom van de ‘gevreesde Insurrection Act’?
„Dat is vooral omdat Trump er mee heeft gedreigd om de wet te gaan gebruiken. Er wordt al langer over gesproken van ‘gaat hij het doen of gaat hij het niet doen?’ De kans is best groot dat hij het gaat doen. Want dit is een regering van ‘we gaan het gewoon doen en dan zien we of het juridisch wordt tegengehouden’. Deze regering gebruikt het recht als een kapstok om te doen wat ze wil, niet als een kader waarbinnen ze zich moeten bewegen. Dat zie je ook met die voorgenomen inzet van de National Guard in Californië. Die versterkt het beeld van een president die nagenoeg vrijelijk de krijgsmacht op eigen grondgebied gaat inzetten. Dat is de volgende stap op de slippery slope richting nog meer autocratisch gedrag.”
Alles aan de oceaan is allemachtig groot. Hij beslaat zo’n 70 procent van het aardoppervlak en neemt ruim een kwart van alle koolstofemissies op, onder meer met zijn minuscule planten en bacteriën. De oceaan ontvangt ongeveer 90 procent van de extra warmte op die mensen met de uitstoot van broeikasgassen veroorzaken. De wouden van de Amazone worden vaak ‘de longen van de wereld’ genoemd, maar dat is niet terecht. Die eer komt de oceaan toe. Hij levert de helft van alle zuurstof op aarde.
Daarnaast heeft de oceaan een enorme economische betekenis. UNCTAD, de VN-organisatie voor handel en ontwikkeling, becijferde een paar jaar geleden dat de aan de oceaan gerelateerde industrie een jaarlijkse waarde vertegenwoordigt van ruim 2.500 miljard dollar. Meer dan drie miljard mensen zijn voor het grootste deel van hun voedselvoorziening afhankelijk van de oceaan.
Daarom lijkt het heel vanzelfsprekend om zuinig te zijn op de oceaan. Maar dat valt vies tegen. In een notitie van de Verenigde Naties ter voorbereiding van UNOC-3, de grote oceanenconferentie die deze week wordt gehouden in het Zuid-Franse Nice, wordt een opsomming gegeven van de vele bedreigingen. Het water verzuurt door de toenemende concentratie aan kooldioxide. Jaarlijks wordt ruim 11 miljoen ton plastic in de oceaan gedumpt, dat is bijna twee vuilniswagens vol plastic afval per minuut. Op de rode lijst van bedreigde dieren staan maar liefst 13.000 vissoorten. En steeds meer landen laten hun oog vallen op de grondstoffen op de oceaanbodem – ook al is nog totaal onduidelijk wat de gevolgen van diepzeemijnbouw voor het ecosysteem betekenen.
Daar komt bij dat het deel van de oceaan dat aan niemand toebehoort, de zogeheten volle zee, juridisch slecht beschermd is. Het gaat om ongeveer 61 procent van de oceaan, zo’n 43 procent van het aardoppervlak. Het oceaanverdrag dat in 2023 werd gesloten, waarin afspraken zijn vastgelegd over de bescherming van deze internationale wateren, wordt pas van kracht als ten minste zestig landen het hebben geratificeerd – op het moment van schrijven zijn dat er 31. Voor president Emmanuel Macron is het binnenhalen van voldoende ratificaties een belangrijk doel van de conferentie.
Die bescherming vereist behalve steun van genoeg landen ook veel extra geld. Op dit moment ontbreekt het daaraan. Wetenschappers becijferden in 2020 dat jaarlijks ongeveer 170 miljard dollar nodig is om de oceaan gezond te houden. Bijvoorbeeld om te monitoren op illegale visserij. Vorig jaar werd door landen iets meer dan 11 miljard toegezegd.
En zo dreigt van het veertiende duurzame ontwikkelingsdoel, dat gaat over ‘het leven onder water’, weinig terecht te komen. De meeste fondsen voor de zeventien doelen kampen met tekorten, maar bij geen van alle zijn ze zo groot als voor doel 14. Terwijl juist geld voor de oceanen volgens Niki Natarajan van ‘impact investeerder’ Phenix Capital heel goed kan bijdragen aan andere duurzame doelen, zoals het elimineren van honger (doel 2) en het voorkomen van klimaatverandering (doel 13).
Maar behalve geld lijkt vooral de politieke wil te ontbreken om internationaal samen te werken. De Amerikaanse president Donald Trump heeft inmiddels besloten zich niets aan te trekken van multilaterale afspraken. De oceaan is in zijn ogen een reservoir van kritieke grondstoffen die de VS hard nodig hebben voor hun nationale veiligheid en economie. Waarom zou je ze daar laten liggen?
Genoeg dus om te bespreken op de conferentie in Nice. Dit zijn vier opvallende thema’s.
1Beschermde gebieden
De oceaan rondom Antarctica is beschermd gebied. Foto Cyril Gosselin
Ruim twintig jaar is er onderhandeld over een verdrag dat de oceanen moet beschermen, voordat in 2023 in New York een akkoord werd bereikt. Laura Meller van milieuorganisatie Greenpeace noemde het destijds „een teken dat in een verdeelde wereld de bescherming van natuur en mensen kan zegevieren over geopolitiek”.
Of Meller dat vandaag nog steeds zou zeggen, is de vraag. De belangrijkste afspraak in het akkoord is de bescherming van 30 procent van de internationale wateren waar geen land zeggenschap over heeft in 2030 – nu is dat minder dan 1 procent. Maar daar is nog niets van terechtgekomen. De gebieden die een beschermde status zouden moeten krijgen zijn nog niet aangewezen. En sancties of andere maatregelen tegen landen die zich er niet aan houden zijn er niet.
Vorige week pleitten wetenschappers in een analyse in het tijdschrift Nature voor drastischer maatregelen. Alleen een volledige bescherming van alle internationale wateren – geen enkele vorm van visserij of winning van grondstoffen – kan onherstelbare schade aan biodiversiteit voorkomen, helpen om het klimaat te stabiliseren en bijdragen aan internationale rechtvaardigheid (omdat alleen rijke landen de financiële middelen en technologie hebben om die gebieden te exploreren).
De wetenschappers beseffen heel goed dat hun pleidooi niet erg kansrijk is. Maar ooit is het gelukt, bij de bescherming van Antarctica.
2Diepzeemijnbouw
Mineralen op de bodem van de Atlantische Oceaan. Het winnen hiervan kan grote impact hebben op de omgeving. Foto NOAA Ocean Exploration
Alle besluiten die in Nice worden genomen dienen wetenschappelijk onderbouwd te zijn. Dat zei de Franse president Emmanuel Macron in maart op SOS Oceans, een bijeenkomst in Parijs ter voorbereiding van de conferentie in Nice. Hij uitte kritiek op de VS die vrijwel alle financiering van milieuonderzoek aan banden hebben gelegd en sprak de hoop uit dat Nice de „toewijding aan wetenschappelijk werk” zou bevestigen.
Macron verwees expliciet naar diepzeemijnbouw, waarvan veel wetenschappers zeggen dat het grote risico’s met zich meebrengt voor onbekende en daardoor kwetsbare ecosystemen diep in de oceaan. Hij pleit voor een verbod. Anderen willen op basis van het voorzorgsprincipe dat de Verenigde Naties in veel milieukwesties een moratorium hanteren tot zeker is dat de risico’s beperkt zijn.
Bij diepzeemijnbouw kunnen zogeheten mangaanknollen worden gewonnen die cruciale grondstoffen voor de energietransitie bevatten, behalve mangaan ook kobalt, nikkel en koper. Verschillende landen, variërend van China en Rusland tot Zuid-Korea, India en Noorwegen, zeggen dat ze graag willen beginnen, maar ze hebben nog geen toestemming. Die moeten ze krijgen van de Internationale Zeebodemautoriteit (ISA), op basis van het Zeerechtverdrag van de Verenigde Naties dat in 1994 van kracht werd.
De ISA heeft alleen tot nu toe alleen een beperkt aantal vergunningen gegeven voor exploratie. De landen verwijten de organisatie dat die treuzelt met het geven van toestemming voor commerciële winning. Zeker nu de VS, die als een van de weinig landen het Zeerechtverdrag niet hebben ondertekend, aanstalten maken om met diepzeemijnbouw te beginnen.
3Bodemberoerende visserij
Sporen in het zeebed achtergelaten door een vissersboot bij het Griekse eiland Fourni. Foto AFP PHOTO
Wetenschappers wereldwijd zijn al sinds 2021 fel met elkaar in discussie na een wetenschappelijke publicatie in Nature. Door het loswoelen van de zeebodem komt uiteindelijk CO2 in de atmosfeer. Dat komt doordat koolstof die millennialang is opgeslagen in de resten van dode dieren en planten loskomt van de bodem en in het zeewater reacties aangaat. De hoeveelheid CO2 die loskomt door de zware visserssleepnetten, is vergelijkbaar met de totale uitstoot van de scheepvaart, becijferden onderzoekers in Nature. Een paar jaar later werd berekend dat ruim de helft van de CO2 losgemaakt door sleepnetten binnen tien jaar uit het water sijpelt, de lucht in. Maar op de eerdere berekeningen uit 2021 kwam veel kritiek. Koolstof in die dode resten in de bodem zou niet makkelijk oplossen in het zeewater en dus weer neerdwarrelen. De impact op het klimaat zou zwaar overschat zijn. Zeker is wel dat het woelen van de bodem klimaatimpacht heeft, en dat dee speciale schepen om dat te doen zelf meer CO2 uitstoten dan andere vissersschepen: het kost meer brandstof om vooruit te varen als je een zwaar net over de bodem achter je aansleept. Afhankelijk van het soort schip, kunnen bodemberoerende schepen meer dan het dubbele aan brandstof gebruiken dan andere vissersschepen.
Maar zelfs als de klimaatimpact meevalt, is de schade van het bulldozeren over de bodem immens. De sleepnetten vangen onderweg vrijwel alles wat ze tegenkomen, wat tot veel schade aan ecosystemen leidt. Er zijn al technieken om zeeschildpadden, die wereldwijd worden bedreigd, met speciale luikjes een uitgang te geven. Daar zal vermoedelijk ook over worden gesproken op de top.
Sommigen partijen, zoals het WNF, pleiten voor een geleidelijke maar uiteindelijk volledig verbod op bodemberoerende visserij. „Wel met voldoende tijd voor vissers om over te stappen op andere technieken”, zegt Nathalie Houtman, onderzoeker bij het Wereldnatuurfonds (WWF). Zij willen, net als geschreven in een overeenkomst van de World Trade Organization, dat subsidies op schadelijke visserstechnieken stoppen. Landen moeten nog hun handtekening onder de overeenkomst zetten. Houtman: „Die subsidies zijn er vaak in de vorm van compensaties voor de hogere brandstofkosten voor vissers, veroorzaakt door het zware sleepwerk.”
Dit thema laat ook de sociaal-economische ongelijkheid in die reusachtige oceaan zien. Als in het ene gebied wordt gevist met gigantische sleepnetten door een land dat de benodigde schepen kan bekostigen, blijft op de andere plek minder over voor landen die niet beschikken over zulke schepen. Volgens het WWF is 37,7 procent van de commerciële visbestanden overbevist.
4Plasticvervuiling
Aan de kust van de Arabische Zee is een grote hoeveelheid plastic aangespoeld. Foto Rafiq Maqbool/AP
Plastic zal ook een belangrijk thema zijn tijdens de oceaantop. Al sinds 2022 proberen landen hierover afspraken te maken, onder meer om de de hoeveelheid plastic die in de oceaan terechtkomt onder controle te brengen. Afgelopen december liepen onderhandelingen hierover in Zuid-Korea op niets uit; een akkoord over het terugschroeven van de plasticproductie kwam er (voorlopig) niet. Olieproducerende landen als Saoedi-Arabië waren tegen. Komende augustus zullen de onderhandelingen worden hervat.
Plasticvervuiling is tot nu toe een thema waar vooral veel over wordt gepraat, maar waar wat betreft internationale afspraken weinig tegen gebeurt. Ondertussen belandt steeds meer plastic in de oceaan. Plastic waar dieren in stikken, of dat in de vorm van microplastics hoog in de voedselketen terechtkomt, uiteindelijk ook in mensen.
Behalve de oceaan als een kwetsbaar wezen dat landen moeten beschermen tegen uitputting en vervuiling, zal de oceaan op de top ook worden beschouwd als machtige machine die bescherming biedt tegen (de gevolgen van) klimaatopwarming. „Zeegras neemt drie tot vijf keer zoveel CO2 op als een stuk bos op land van vergelijkbare grootte”, zegt Houtman. „En zeegrassen kunnen landen beschermen tegen de gevolgen van extreme stormen door kusterosie tegen te gaan.” Dit zou daarom de belangrijkste conclusie van de conferentie moeten zijn: de gezondheid van de oceaan bepaalt mede de gezondheid van de gehele planeet.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/03/web-2903ecoabramovich.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data83080578-0c8b55.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133397414-025eb4.jpg|https://images.nrc.nl/JsdtEUV_tJ0-3GGTbIr3__hsEqU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133397414-025eb4.jpg|https://images.nrc.nl/CXU-MLAgsSWg4TuSisudmDxT7ec=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133397414-025eb4.jpg)
