Opinie | Down the Rabbit Hole is juist de plek voor activisme

FestivalWake-up call van Massive Attack was nodig

Wat een out of touch-recensie van Frank Provoost over Down The Rabbit Hole 2025 (Op doorgaans sprookjesachtig Down the Rabbit Hole was Gaza onontkoombaar, 6/7). Als hij naar optredens van Saint Levant, Amyl and the Sniffers, Sami Galbi, Hang Youth, Greentea Peng of Zaho de Sagazan was geweest had hij gezien dat de huidige generatie snakt naar eerlijkheid, een politieke stand en empathie. Dat Live Nation (eigenaar DTRH) ook aandeelhouders heeft met banden met Israël (waaronder Vanguard en Blackrock) en bedrijven als Starbucks (zelfde aandeelhouders) en Rabobank (betrokken bij de illegale nederzettingen in Israel die in strijd zijn met het internationaal recht) een prominente plek krijgen op het festival laat maar zien hoe nodig de wake up call van Massive Attack was. De tijd van wegkijken is voorbij, ook op festivals!

Saskia Haverkamp Den Haag

FestivalGemaakte tegenstelling

Wat een rare, gemaakte tegenstelling creëert Frank Provoost in zijn recensie van popfestival Down The Rabbit Hole, afgelopen weekend in Beuningen. Hij voert Gaza op als ongenode gast die een ongedwongen feestje komt verpesten, maar ik ervaarde iets totaal anders.

Provoost schetst een karikaturaal beeld van festivalbezoekers die even aan de werkelijkheid willen ontsnappen, maar vervolgens van een koude kermis thuiskomen door een activistische show van Massive Attack. Nu waren er ongetwijfeld argeloze feestbeesten die een dansje dachten te doen op de hoofdact van de vrijdagavond, maar de gemiddelde festivalbezoeker zal bij de naam Massive Attack echt wel een vermoeden hebben gehad van een duister slotakkoord. En dat werd het inderdaad.

Maar Gaza was niet onontkoombaar, zoals Provoost stelt, het was prominent aanwezig. Veel bands toonden zich solidair met hun vakgenoten die eerder hun nek uitstaken. En bezoekers verwelkomden de diverse statements met luid gejuich en Palestijns vlaggenvertoon.

Het hoogtepunt hiervan was het optreden van Saint Levant, geboren Gazaan, die de recensie van Provoost helaas niet haalde. Levant toverde het podium om tot een Arabisch huwelijksfeest, inclusief tuinstoeltjes, een feest-dj en thee. Zijn opgewekte show werd een euforische viering van saamhorigheid in een uitpuilende tent. En zijn indringende speech over het koesteren van je roots als immigrant, zorgde ervoor dat menig traantje werd weggepinkt.

En zo kozen artiesten hun eigen weg om het grootse onrecht in de wereld niet te negeren, maar te benoemen. Van terloops tot prangend, van confronterend tot mobiliserend. De solidariteit met Palestina was geen verstoring van een idylle, maar een belangrijk onderdeel van de saamhorigheid waar het festival op dreef en waar bezoekers ongetwijfeld zo naarstig op zoek zijn in deze barre tijden.

Teun Meurs Amsterdam

Lees ook

Na Bob Vylan op Glastonbury: hoe gaan festivals om met activisme op het podium? ‘Wij laten ons niet forceren’

Politieke uitingen op Best Kept Secret in juni dit jaar.

FestivalNatuurschade blijft onbenoemd

Ik begrijp niet hoe NRC al die openluchtfestivals, waar tienduizenden mensen de natuur molesteren, kan verslaan zonder zelfs de milieuschade te noemen. Een massale boycot door het publiek van deze festivals zou op zijn plaats zijn.

Joost van Leeuwen Soest

AsielPolitiek debat behoeft nuance

Er is nu sprake van veel politieke retoriek rond de asielnoodmaatregelenwet die de nodige nuance behoeft. Het zou veel waard zijn de maatschappelijk crisis rond immigratie, na decennia maatschappelijk ongenoegen, op weg te helpen naar meer grip op immigratie.

De aanname van de twee wetten ter beperking van de immigratie ging gepaard met de (onbedoelde) aanname van een amendement gericht op het strafbaarstellen van illegaliteit met een maximum straf van zes maanden. Theoretisch kan dan ook de hulpverlener van illegalen gestraft worden omdat je als burger niet mag bijdragen aan
strafbare handelingen.

Deze situatie valt te repareren langs de weg van een novelle [een wetsvoorstel tot wijziging van een wetsvoorstel dat nog bij de Eerste Kamer ligt, red.]. Los hiervan kan het Openbaar Ministerie in de praktijk van de wetstoepassing kiezen voor het opportuniteitsbeginsel en van vervolging afzien. Uit de strafrechterlijke statistiek blijkt dat vaker niet dan wel vervolgd wordt. Dit komt onder meer door de grote capaciteitstekorten in de strafrechtketen. Het cellentekort maakt het in het bijzonder niet snel denkbaar dat zelfs bij het ongewijzigd passeren van de wet snel tot vervolging zal worden overgegaan.

Overigens zou met de mogelijkheid tot opsluiting van notoire overlastgevers uit de welbekende landen die geen kans op asiel geven  wel aan een maatschappelijke behoefte worden voldaan. Dit zou aan de veiligheid van de burger en het draagvlak voor asiel sterk bijdragen.

Tenslotte merk ik op dat bij het toepassen van de wet gaat om het oordeel van de rechter in iedere individuele zaak. Weging van persoonlijke omstandigheden en de maatschappelijke context worden altijd meegenomen. De rechtspraktijk redelijk kennende verwacht ik bij dit type casus een uiterst terughoudende opstelling van de
rechter gelet op de maatschappelijke impact.

Ruud Nijhof Amsterdam

Lees ook

De Tweede Kamer kreeg meermalen het advies ‘neem de tijd bij amendementen’ om ongelukken te voorkomen. Hoe nu verder?

Demissionair minister David van Weel (Asiel en Migratie) voorafgaand een debat in de Tweede Kamer deze week over de wijziging van de vreemdelingenwet. Foto LINA SELG/ANP

AsielGeen kabinet houdt ons tegen

Op 3 juli werd de asielnoodmaatregelenwet door onze volksvertegenwoordigers aangenomen (NSC akkoord met asielwet na toezeggingen Van Weel rond strafbaarstelling illegaliteit, 3/7). Illegaal verblijf in Nederland wordt strafbaar, evenals mogelijk het bieden van humanitaire hulp aan mensen die hier zonder vergunning verblijven.

Dit is in strijd met het werk en moreel besef van veel Nederlanders, evenals met de artseneed. Het is voor mij, internist in opleiding, en andere zorgverleners ondenkbaar om een patiënt vanwege zijn of haar verblijfsstatus geen noodzakelijke zorg te bieden. Geen kabinet houdt ons daar in tegen.

Anna-Sophie Vinke Groningen

Klik op het vinkje naast ‘Ik ben geen robot’


Duitsland ontbiedt Chinese ambassadeur na laserincident op de Rode Zee

Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Chinese ambassadeur dinsdag ontboden, nadat een Chinees marineschip een krachtige laser had gericht op een Duits maritiem patrouillevliegtuig. Het vliegtuig was betrokken bij een EU-missie in de Rode Zee. Het Duitse buitenlandministerie schreef dinsdag op X dat de agressieve daad van China „volstrekt onaanvaardbaar” is, dat „mensen en apparatuur” erdoor in gevaar zijn gebracht, en dat „de operatie verstoord” werd.

Door de Chinese ambassadeur formeel te ontbieden, maakt Duitsland gebruik van een diplomatiek instrument om zijn onvrede kenbaar te maken.

Duitse media, waaronder Taggeschau, schrijven dat het incident begin juli plaats vond. Aangestraald worden met een krachtige laser geldt als een agressieve daad. Sinds vorige jaar is China bezig zijn oorlogsschepen uit te rusten met wapens voor zogeheten gerichte energie, waaronder lasers.

Filipijnen

Begin 2023 werd China al eens beschuldigd laserlicht te gebruiken door de Filipijnen. Toen werd de bemanning van een Filipijns kustwachtschip in de Zuid-Chinese Zee tijdelijk verblind door laserlicht, waardoor het zich terug moest trekken. De Filipijnse kustwacht noemde het incident destijds een „duidelijke schending van de Filipijnse soevereine rechten” in de wateren die zij zelf de West-Filipijnse Zee noemen.

Zes maanden eerder zei het Australische ministerie van Defensie dat hun schip in de Arafurazee bij Noord-Australië ook doelwit was geworden van Chinese lasers van „militaire kwaliteit”.

Welk type verkenningsvliegtuig Duitsland voor de missie gebruikt, is niet bekendgemaakt. Wel is duidelijk dat het vliegtuig is voorzien van verschillende sensoren, van radar tot infrarood, waarmee het objecten en bewegingen op zee kan waarnemen en volgen. Het vliegtuig is „ons oog in de lucht”, aldus het Duitse ministerie van Defensie. Laserlicht kan optische sensoren verstoren, verblinden en, afhankelijk van de sterkte, ook beschadigen.

Operatie Aspides

Sinds februari 2024 neemt Duitsland deel aan operatie Aspides op de Rode Zee, de EU-missie die als doel heeft om de handelsroute op de Rode Zee te beschermen tegen aanvallen de Jemenitische Houthi-rebellen. Sinds het begin van de oorlog in Gaza valt die groep regelmatig handelsschepen aan om een vermeende band met Israël. Ook Nederland is onderdeel van de missie, zij het momenteel niet met schepen.

De EU-missie opereert naast een door de Verenigde Staten geleide maritieme missie in het gebied, operatie Prosperity Guardian.

Het Chinese oorlogsschip met de laser zou zich al vaker in dat zeegebied hebben bevonden, „zonder kennelijke reden en zonder voorafgaand contact” [te maken met de Europese schepen], aldus het Duitse ministerie van Defensie tegen persbureau Reuters.

De missie van het vliegtuig werd na het incident afgebroken. „Het vliegtuig is veilig geland op de basis in Djibouti en de bemanning is veilig”, aldus het ministerie. Inmiddels zou het vliegtuig weer inzetbaar zijn.


Is een duur medicijn een schending van mensenrechten? Woensdag spreekt de rechter zich daarover uit

Kan een farmaceutisch bedrijf met terugwerkende kracht worden teruggefloten voor de prijs die het jarenlang heeft gevraagd voor een gepatenteerd medicijn? Om die vraag draait het in een rechtszaak tegen geneesmiddelenfabrikant AbbVie. De stichting Farma ter Verantwoording heeft in 2023 de fabrikant van het reumamedicijn adalimumab, merknaam Humira, gedaagd voor de rechtbank Amsterdam. Naar verwachting doet de rechter deze woensdag een uitspraak.

AbbVie zou in Nederland een miljard euro aan „buitensporige winst” hebben gemaakt in de periode 2004-2018, toen er een octrooi op Humira zat. Dat geld, zo beredeneert Farma ter Verantwoording, had ook uitgegeven kunnen worden aan andere patiënten die zorg nodig hebben.

Juristen, zorgverleners en gezondheidseconomen in binnen- én buitenland houden de zaak nauwlettend in de gaten. Het medische vakblad The Lancet noemde de verwachte uitspraak „potentieel baanbrekend”. Farma ter Verantwoording is in 2018 opgericht door voorzitter Wilbert Bannenberg (72), een voormalig arts publieke gezondheid die zich inzet voor betaalbare geneesmiddelen.

Bannenberg hoeft geen straf voor AbbVie, of een boete, zegt hij tegen NRC. „Ik hoop op rechterlijke erkenning van het uitgangspunt dat winst op geneesmiddelen – ook als die winst wettelijk is toegestaan – toch juridische grenzen kent.”

Meest verkochte medicijn

Humira is het paradepaardje van AbbVie. De omzet van alleen dit middel bedroeg wereldwijd 21,6 miljard dollar in 2021. Toen het middel in 2002 werd toegelaten op de Amerikaanse markt, was dat een doorbraak in de behandeling van reuma. Later bleek de ontstekingsremmer ook een effectieve remedie tegen tal van andere ontstekingsziekten, zoals de ziekte van Crohn (ontsteking van de dunne darm), colitis ulcerosa (ontsteking van de dikke darm) en psoriasis (een huidaandoening). Zo groeide Humira uit tot het meest verkochte medicijn ter wereld.

Ook in Nederland was Humira jarenlang het bestverkochte en winstgevendste medicijn. Tot 2018, toen het octrooi afliep, kostte de behandeling 460 euro per injectie, jaarlijks zo’n twaalfduizend euro per patiënt. Dat leverde AbbVie Nederland 2,1 miljard euro op. In 2023, vijf jaar nadat het octrooi op Humira was verlopen, was de prijs met bijna 90 procent gedaald. Andere partijen konden het tegen die tijd als generiek middel op de markt brengen.

Die prijsdaling bewijst volgens Bannenberg dat Humira jarenlang onnodig duur was. „Patiënten zijn afhankelijk van dat ene middel zolang het nog onder octrooi is”, zegt hij. Humira zit in het basispakket en wordt daarom vergoed door de zorgverzekeraars. Via premies en inkomensafhankelijke bijdragen betalen alle Nederlanders dus mee aan een vergoed medicijn. „Iedere euro die we als samenleving te veel uitgeven aan Humira, kunnen we niet uitgeven aan andere zorg”, zegt Bannenberg.

Zorginstituut Nederland stelt vast welk bedrag we als samenleving bereid zijn te betalen voor één extra levensjaar in goede gezondheid. Bannenberg liet op basis daarvan berekenen dat van de 1 miljard euro van AbbVie 14.000 mensen een jaar langer in goede gezondheid hadden kunnen leven. Hij noemt het een „verdringing van ons collectieve recht op gezondheid”.

De zaak-Shell

Die nadruk op de schending van mensenrechten maakt deze zaak bijzonder en belangrijk, zegt Brigit Toebes, hoogleraar gezondheidsrecht in een internationaal perspectief aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze is lid van de adviesraad van Farma ter Verantwoording, de stichting van Bannenberg.

Toebes maakt een vergelijking met de zaak in 2024 tegen Shell, waarin Milieudefensie een halvering van de CO2-uitstoot eiste. Het hof in Den Haag gaf Shell gelijk. Maar wat wel overeind bleef, zegt ze, was belangrijker: „De erkenning van de rechter dat naast overheden ook bedrijven een mensenrechtenverantwoordelijkheid dragen.”

Het hoofdkantoor van het farmaceutisch bedrijf AbbVie in Mettawa, Illinois, in de Verenigde Staten. Foto Tannen Maury/EPA

In de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties staat dat niet-statelijke actoren, dus ook bedrijven, daarin verantwoordelijkheid dragen. Dat uitgangspunt werd later uitgewerkt in een aantal ‘principes voor bedrijven en mensenrechten’, ook wel de Ruggie Principles genoemd. „Dat zijn geen regels die bij wet zijn vastgelegd, maar wel de kaders waar Milieudefensie zich op beriep”, zegt Toebes. „En nu dus ook Farma ter Verantwoording.”

Met dit verschil dat onder de zaak tegen AbbVie een concretere berekening ligt, vindt Toebes. „In de zaak-Shell blijft het speculeren hoeveel klimaatschade het bedrijf in de toekomst zal aanrichten.” De schade die AbbVie heeft veroorzaakt is wel te berekenen, zegt ze.

Duurder en duurder

Het verhaal van farmaceuten die gigantische prijzen in rekening brengen voor hun geneesmiddelen is niet nieuw, en hun verweer evenmin. De hoge onderzoeks- en ontwikkelkosten van een medicijn moeten worden terugverdiend. Slechts een deel van het onderzoek resulteert in een veilig en effectief medicijn.

Maar de afgelopen jaren is er wel iets veranderd, ziet Rianne van den Ham. Zij is farmaco-epidemioloog aan de Universiteit Utrecht en deskundige op het gebied van gelijke toegang tot geneesmiddelen. „Behandelingen worden steeds complexer en daardoor duurder. Daardoor zijn er steeds meer innovaties bij ingewikkelde ziektebeelden zoals kanker en zeldzame aandoeningen.” Van den Ham zag de al hoge prijzen van gepatenteerde geneesmiddelen de afgelopen twintig jaar in rap tempo nóg verder stijgen.

De grenzen komen in zicht, bleek afgelopen maand. Toen besloot het Zorginstituut om een aantal behandelingen voor borstkanker niet langer te vergoeden, omdat het niet voor alle patiëntengroepen leidde tot een langere overleving. „Dat besluit was gebaseerd op tegenvallende onderzoeksresultaten, maar het laat ook zien dat we als land niet langer alle behandelingen vanzelfsprekend kunnen vergoeden”, zegt Van den Ham. „Domweg omdat we het niet meer allemaal kunnen betalen.”

Haar stijl is het niet, geeft Van den Ham toe, een complexe discussie als deze uitvechten in de rechtbank. „Maar we hebben mensen als Wilbert Bannenberg wel nodig om het systeem op te schudden. Hij is niet bang om vijanden te maken en hij zegt waar het op staat.”

Bernie Sanders

Bij Bannenberg leefde al jaren geleden het idee om een „principezaak” te beginnen tegen de farmaceutische industrie. Dat AbbVie het doelwit zou worden, was toen nog niet duidelijk. „We zochten naar een middel met een prijs waarvan iedereen zich gelijk kan voorstellen: dit zou niet moeten kunnen”, zegt Bannenberg.

Het werd Humira, dankzij hulp uit onverwachte hoek. De Amerikaanse senator Bernie Sanders maakte zich in 2022 boos over de prijs van Humira in de VS, die daar was opgelopen tot 80.000 dollar per patiënt, in vergelijking met zo’n 12.000 euro in Nederland. AbbVie moest in het Congres onder ede verklaren hoeveel het had uitgegeven aan onderzoeks- en ontwikkelingskosten van het medicijn, en hoeveel winst het ermee had gemaakt. Voor het eerst werd zulke gevoelige informatie openbaar. „We konden dus een reële rekensom maken over de overmatige winst van Humira, met cijfers van de farmaceut zelf, de meest onverdachte bron die je kunt hebben”, zegt Bannenberg. „Dat maakt deze zaak veel sterker dan wanneer je moet gaan rekenen met eigen schattingen.”

Risky Industries

Maar hoe kwam Farma ter Verantwoording tot de conclusie dat er 1 miljard euro „buitensporige winst” werd gemaakt? „Daar is geen definitie van”, zegt Bannenberg. „Maar we hebben het geprobeerd om te draaien door een maatschappelijk aanvaardbare prijs te berekenen. Wat overblijft durven wij buitensporig te noemen.” De stichting extrapoleerde de cijfers die AbbVie vrijgaf in de VS naar de Nederlandse context en stelde zo vast dat het bedrijf met Humira in de octrooiperiode ongeveer 2,1 miljard euro omzet maakte. 29 procent van dat bedrag, zo’n 600 miljoen euro, acht Farma ter Verantwoording een „redelijke winst”. Dat percentage is gebaseerd op allerhande rekenmodellen over eerlijke winsten in de farmaceutische industrie. Trek je van de omzet nog de geschatte kosten voor onderzoek en ontwikkeling van Humira af, geschat op zo’n 440 miljoen euro, dan blijft 1 miljard euro excessieve winst over.

„Elegant” noemt Van den Ham de rekenmethode. „Logischerwijs verweerde AbbVie zich in de rechtszaal door te zeggen dat de aannames onder dit rekenmodel niet kloppen, maar ze geven ook geen inzicht in wat die cijfers wél zouden moeten zijn.” Ze vindt het logisch dat een bedrijf „zulke gevoelige informatie niet wil geven, het tast de concurrentiepositie aan. Maar daardoor is niet duidelijk welk bedrag een farmaceut nou daadwerkelijk investeert in onderzoek en ontwikkeling. Welk deel van dat bedrag is bijvoorbeeld met publiek geld betaald, en kunnen we daar iets van terugzien in de prijs die de farmaceut vraagt?”

Stelt de rechter Farma ter Verantwoording woensdag in het gelijk, dan is nog onduidelijk welke consequenties dat gaat hebben. Verwacht niet dat de rechter een uitspraak gaat doen over hoeveel te veel winst AbbVie heeft gemaakt, zegt Bannenberg: „In het beste geval wordt vastgesteld dat AbbVie in algemene zin te veel winst uit het systeem heeft gehaald, en weten andere farmaceuten dat zij daar ook voor op de vingers getikt kunnen worden.”

Hoogleraar Toebes hoopt dat „farmaceutische bedrijven door deze zaak gaan nadenken over hun beleid, en zich bewuster worden van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.”


Dit kolenverbod kon je zien aankomen

De zaak

De eigenaren van drie elektriciteitscentrales die grotendeels op kolen stoken, eisen schadevergoeding van de overheid. De centrales moeten op grond van het klimaatbeleid van de overheid eerder met de kolenstook stoppen dan dat ze aan het eind van hun levensduur zijn. Het gaat om de energiebedrijven RWE en Uniper.

De beide Duitse concerns zijn eigenaar van de Eemshavencentrale (in Groningen), de Amercentrale (bij de Biesbosch) en de MPP3-centrale (op de Rotterdamse Maasvlakte). Op grond van de Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproductie, die in 2019 in werking trad, mag er vanaf 2030 niet meer op kolen worden gestookt; de oudere Amercentrale moest daar al uiterlijk begin dit jaar mee ophouden.

In drie procedures bij de rechtbank in Den Haag stelden de bedrijven dat ze in totaal bijna 2,5 miljard euro schade leden – wat neerkomt op bijna een half procent van de rijksbegroting. Bij het begin van hun investeringen in 2009 zouden ze, in strijd met hun eigendomsrecht, namelijk niet hebben kunnen weten dat de overheid op termijn het gebruik van kolen zou verbieden.

De rechtbank wees in uitvoerige vonnissen de vorderingen af. Het kolenverbod is een inbreuk op het eigendomsrecht van de elektriciteitsbedrijven, maar de eigenaren hadden in 2009 toekomstige beperkingen kunnen zien aankomen. En afgewogen tegen het algemeen belang dat met het klimaatbeleid wordt gediend, zijn hun belangen niet onevenredig getroffen.

De uitspraak: vorderingen afgewezen

Bij het gerechtshof in Den Haag beriepen RWE en Uniper zich wederom op de eigendomsbescherming van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens. Maar opnieuw slaagt hun beroep niet. Net als de rechtbank zet het hof uitgebreid uiteen hoe de elektriciteitsbedrijven al in 2009 uit allerlei uitingen van de overheid hadden kunnen opmaken dat het stoken van kolen vóór het eind van de levensduur van de centrales sterk zou moeten worden beperkt. Ze hadden ook vanaf 2019 de tijd om zich op alternatieven als biomassa voor te bereiden, zeker nu het verbod pas in 2030 ingaat. En uit de belangenafweging concludeert het hof net als de rechtbank dat de belangen van de bedrijven niet onrechtmatig worden geschaad.

Het commentaar

„Wanneer een bedrijf langetermijninvesteringen doet, mogen de regels niet onderweg worden veranderd”, reageerde eerder een woordvoerder van Uniper op het rechtbankvonnis. Maar als veranderingen voorzienbaar zijn, behoren de tegenvallers tot het ondernemersrisico. Daarom is voorzienbaarheid de centrale kwestie in deze procedures.

Advocaat Jelmer Procee (Pels Rijcken) stond met zijn team de Nederlandse staat bij. Hij doet geregeld bestuursrechtelijke schadevergoedingszaken, maar „deze zaak was relatief groot. Het kost veel tijd om het klimaatbeleid van de afgelopen decennia met een goed verhaal voor het voetlicht te brengen. Op grond daarvan besliste het hof dat Uniper en RWE er ten tijde van de investeringen rekening mee moesten houden dat er gedurende de levensduur van de centrales beperkingen aan de CO2-uitstoot zouden komen, met eventueel ingrijpen door de overheid.”

Alle aspecten kwamen ook bij de rechtbank al aan de orde. „Daar bouw je op voort. Maar ik heb geleerd dat het gevaarlijk is om te denken dat het hof wel net zo zal denken als de rechtbank. Het zijn weer nieuwe rechters, de tijd schrijdt voort en alle argumenten moet je weer opnieuw doornemen. Je moet er weer volledig staan.”

Dat zegt ook advocaat Marinus Winters (A&O Shearman), die samen met anderen optrad voor Uniper. „Met zo’n uitgebreid dossier begin je na het vonnis van de rechtbank feitelijk opnieuw. We hebben onder andere de voorzienbaarheid weer uitgebreid bestreden, evenals de beslissing van de rechtbank dat omschakeling op biomassa de centrale na 2030 nog rendabel zou maken. We onderzoeken momenteel of cassatie mogelijk is.” De Hoge Raad kijkt daarbij alleen naar juridische klachten.

Chris Backes, hoogleraar omgevingsrecht in Utrecht, mailt dat „redenering en uitkomst goed herkenbaar zijn binnen de relevante juridische kaders. Dat wil niet zeggen dat je dit wellicht uiteindelijk ook anders kunt zien binnen exact dezelfde kaders.” Om dat te beoordelen, zou je lang in de stukken moeten duiken. Bij de Hoge Raad kun je alleen klagen over fouten in het recht. „Feiten en bewijskwesties, bijvoorbeeld van wat voorzienbaar was en wat niet, worden door de Hoge Raad niet getoetst. Daardoor zijn de kansen van een mogelijk beroep in cassatie kleiner.”

In het algemeen is weinig te zeggen over de vraag of beperkingen door milieubeleid voorzienbaar waren – en daarmee schadeclaims kansrijk. Duurzaamheid en milieubeleid moeten het volgens hoogleraar Backes overigens vooral van iets anders hebben. „Veruit de meeste reducties van de uitstoot van broeikasgassen door industrie en sommige andere sectoren worden bereikt via het in 2005 ingevoerde emissiehandelssysteem.” Op basis van deze ETS-regeling van de EU krijgen of (ver)kopen bedrijven emissierechten waarmee ze een bepaalde hoeveelheid CO2₂ mogen uitstoten. „Dat is prima voorzienbaar. Daar zijn schadevergoedingen niet aan de orde, ook al gaat het emissieplafond jaarlijks met meer dan 4 procent naar beneden.”

Uitspraak: Gerechtshof Den Haag 24 juni 2025; ECLI:NL:GHDHA:2025:1160


De opmerkelijke ommezwaai van Donald Trump: spreekt voor het eerst steun uit aan Oekraïne en hervat wapenleveranties

De relaties tussen Donald Trump en de Oekraïense regering vertonen elke week meer kenmerken van een achtbaan van de grilligste soort. Sinds zijn terugkeer in het Witte Huis zocht de Amerikaanse president maandenlang in alle openheid toenadering tot de Russische president Vladimir Poetin, de agressor in de oorlog tegen Oekraïne, terwijl hij Volodymyr Zelensky in de hoek zette als een opstandig kind. Oekraïne kreeg wel Amerikaanse wapensteun, dan weer niet. Wel militaire inlichtingen, dan weer een week niet – zoals in maart gebeurde na de knallende ruzie tussen Trump en Zelensky in het Witte Huis.

De Oekraïners zijn de laatsten die te vroeg zullen juichen, maar maandagavond, in Washington, leek het er daadwerkelijk op dat Trump iets is opgeschoven in zijn beoordeling van de Oekraïens-Russische oorlog: hij zei onomwonden dat „we meer wapens gaan sturen”, omdat Oekraïne „zich moet kunnen verdedigen”, het land wordt op dit moment immers „keihard getroffen”.

Concreet betekent het – mocht Washington de leveranties inderdaad hervatten – dat Oekraïne in elk geval weer geavanceerde luchtafweerraketten en andere munitie krijgt, waaronder Patriotraketten, waarmee het land zijn burgers beter kan beschermen tegen de aanhoudende Russische aanvallen met drones en raketten, op sommige dagen meer dan vijfhonderd in een etmaal.

Desastreuze bezoek

Gezien de toenemende hevigheid van die dodelijke Russische aanvallen komt de opmerkelijke ommezwaai in Trumps zwabberende Oekraïne-beleid voor Oekraïne geen dag te vroeg. Vorige week schortte het Pentagon de wapenleveranties die nog voortvloeiden uit afspraken onder het presidentschap van Joe Biden plotseling op vanwege slinkende Amerikaanse wapenvoorraden, zo luidde de officiële lezing. Kort daarvoor, tijdens de NAVO-top in Den Haag, had Trump nog gezegd te zullen kijken of de VS méér konden doen om de Oekraïense luchtverdediging te versterken.

Gelet op Trumps uitgesproken voorkeur voor het oorlogsnarratief van Poetin in de afgelopen maanden is de grote vraag wat de Amerikaanse president langzaam heeft doen opschuiven in de richting van Zelensky, de president die, aldus Trump in februari, „de oorlog nooit had moeten beginnen”.

Verwoeste woningen na een Russische aanval met drones en raketten op Kyiv, op 4 juli. Foto Alina Smutko/Reuters

Allereerst heeft Zelensky sinds zijn desastreuze bezoek aan het Witte Huis eind februari geen moment laten passeren om zijn relatie met Trump te herstellen. Zelensky stemde al in maart in met het voorstel van de regering-Trump tot een tijdelijk staakt-het-vuren – terwijl Poetin vooral onrealistische eisen stelde.

Diplomatieke wervelwind

Zelensky volgde sindsdien onvermoeibaar het voetspoor van de Amerikaanse president – uitgenodigd of niet; hij sprak Trump in het Vaticaan, overlegde met hem in Den Haag, belde regelmatig en bood zelfs aan rechtstreeks in overleg te gaan met Poetin, in Istanbul, om de oorlog tot een einde te brengen.

De eerste gevolgen van Zelensky’s diplomatieke wervelwind werden afgelopen vrijdag voor het eerst zichtbaar, na opnieuw een lang telefoongesprek met Trump. Opnieuw wees Zelensky op de honderden Russische drones en raketten die Oekraïense burgers elk dag te verwerken krijgen, en de kennelijke onwil van Poetin om zelfs maar te reageren op Trumps voorstellen om de oorlog te beëindigen.

Trump had de dag ervoor al contact gehad met Poetin en was „zeer teleurgesteld” in de Russische president, die volgens hem weigert de oorlog te beëindigen. Enkele uren nadat Trump de telefoon had neergelegd bestookte Rusland de Oekraïense bevolking met de grootste barrage aan drones en raketten tot nu toe in de oorlog, waarna vooral in Kyiv urenlang enorme branden woedden.

‘Beste gesprek’ met Trump

Het contrast met het gesprek dat Trump dezelfde dag voerde Zelensky kon niet groter: volgens de Oekraïense president was dat „het beste gesprek” dat hij al die tijd met Trump had gehad, „maximaal productief”, en hij toonde zich naderhand dankbaar voor alle Amerikaanse hulp. Ronduit opmerkelijk was dat Trump volgens The Wall Street Journal tijdens het gesprek met Zelensky had gezegd dat hij niet verantwoordelijk was geweest voor het stopzetten van de wapenleveranties aan Oekraïne.

Met zijn opmerking tegen Zelensky liet Trump zijn minister van Defensie, Pete Hegseth, keihard vallen

Daarmee liet Trump zien dat hij in eigen land zijn eigen schaakspel speelt. Want met zijn opmerking tegen Zelensky liet hij zijn minister van Defensie, Pete Hegseth, keihard vallen. Eerder was binnen Amerikaanse politieke kringen, maar ook in Europa, al openlijk twijfel geuit over de ‘zorgen’ die het Pentagon zou hebben over de eigen munitievoorraden. Veel van de munitie bestemd voor Oekraïne lag immers al in Polen opgeslagen.

Volgens NBC handelde Hegseth volledig op eigen houtje toen hij de levering van de precisiemunitie aan Oekraïne stopzette, zonder dat zijn eigen defensiespecialisten daarvan de noodzaak zagen. Daarmee overviel Hegseth, die de afgelopen maanden al het nieuws haalde door blunders als ‘Signal-gate’, niet alleen het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, maar ook het Congres, de Oekraïense regering en Europese bondgenoten.

Senaat wil Moskou straffen

Met name in de Senaat in Washington bestaat nog altijd brede steun voor militaire hulp aan Oekraïne, én voor meer strafmaatregelen tegen Moskou: senator Lindsey Graham, een van de trouwste Trump-aanhangers in het Congres, probeert samen met zijn Democratische collega Richard Blumenthal al maanden veel zwaardere economische sancties in te stellen tegen Rusland. Een forse meerderheid in de Senaat steunt die plannen.

Lees ook

Nederlandse inlichtingendiensten: Russen zetten in Oekraïne op grote schaal chemische wapens in

Oekraïense militairen oefenen in de regio Charkiv om zich te kunnen wapenen tegen chemische wapens. Foto by Sergey Bobok/Anadolu via AFP)ab

Tot slot lijkt Zelensky bij Trump diplomatieke punten te hebben gescoord met een belangrijke personeelswijziging op de Oekraïense ambassade in Washington. Zelensky zou vrijdag hebben toegezegd de huidige ambassadeur, Oksana Markarova, te vervangen. De aanwezigheid van Markarova is veel Republikeinen in Washington een doorn in het oog, omdat zij te opzichtig zou aanschurken tegen de Democraten. Volgens de Financial Times zou de regering-Trump een stem krijgen in de benoeming van de opvolger van Markarova. Zelensky zou aansturen op de aanstelling van een diplomaat die een „goede dealmaker” is en die „wordt begrepen” door zowel het Witte Huis als het Congres.


Als Zeeuwse uithoek kampt Vlissingen met grootstedelijke problemen: ‘Soms vinden we bij heel jonge gastjes al messen’

In Vlissingen begint óf eindigt de spoorlijn: het is maar hoe je het ziet, zegt burgemeester Bas van den Tillaar. Evenals Den Helder – dat ook kampt met veel criminaliteit – ligt de Zeeuwse stad in een uithoek van het land. En in die buitenpost waren afgelopen anderhalf jaar opvallend veel schietincidenten.

Op zondag 22 juni was het weer zover in Vlissingen. ’s Nachts raakte een 22-jarige man gewond toen hij werd beschoten op zo’n vijftig meter van de haven, aan het eind van een kade met – gelukkig – lege terrassen. Later diezelfde dag, rond 13.00 uur, werd een 44-jarige man dodelijk getroffen door een schot, nadat hij voor een Jumbo in een vechtpartij verwikkeld was geraakt.

Bij beide incidenten waren jongeren betrokken. In het havengebied riep volgens de politie een jonge man het slachtoffer naar zich toe, waarna werd geschoten. Vermoedelijk vanaf een fatbike, liet de politie weten. Een zeventienjarige verdachte is inmiddels vrijgelaten. Voor de dodelijke schietpartij bij het supermarktfiliaal werd een 22-jarige man vastgezet. Beide incidenten zouden voortkomen uit ruzies in de privésfeer.

Burgemeester Bas van den Tillaar van Vlissingen Foto Tobias Kleuver / ANP

Wapenbezit

Sinds vorig jaar stapelen de schietpartijen in Vlissingen zich op. Na juni staat de teller op vijftien. De gemiddelde leeftijd van de verdachten – voor zover bekend – is 25 jaar.

„Dit soort lijstjes maken mij kwaad”, zegt burgemeester Van den Tillaar wanneer hij binnen op z’n werkkamer in het stadhuis wordt geconfronteerd met de leeftijden van de vermeende schutters. Buiten mogen agenten nu met regelmaat preventief fouilleren op wapenbezit. Van den Tillaar riep in september 2024 een groot deel van Vlissingen uit tot veiligheidsrisicogebied na een reeks schietpartijen. „Een heel, heel harde maatregel”, vindt de burgemeester, die de maatregel niettemin afgelopen maart verlengde tot september 2025.

Van den Tillaar riep in september 2024 een groot deel van Vlissingen uit tot veiligheidsrisicogebied na een reeks schietpartijen

In het eerste halfjaar, lieten politie en het Openbaar Ministerie aan Omroep Zeeland weten, werden tijdens 24 controledagen duizend personen gefouilleerd en honderd wapens in beslag genomen, waarvan 21 tijdens 29 huiszoekingen. Over welke aantallen het gaat sinds de verlenging in maart, kunnen beide partijen nog niet delen.

Het vaakst trof de politie steekwapens aan, in dat eerste halfjaar. „Soms vinden we bij heel jonge gastjes al messen”, zegt de burgemeester, „al zie je dat niet alleen in Vlissingen.” Ook bijvoorbeeld Rotterdam kampt op jaarlijkse basis met verscheidene steekincidenten.

Lees ook

Die oude olietankers bij Vlissingen op weg naar Rusland? ‘Zo gevaarlijk dat je als inspectie wel móét ingrijpen’

Olietanker Marabella Sun (voorheen Piltene) ter hoogte van Borssele.

Conflict

Van den Tillaar maakt zich ook kwaad over de landelijke lijstjes waarop Vlissingse jongeren hoog scoren. Vorig jaar werden alleen in Heerlen verhoudingsgewijs meer jongeren tot 23 jaar verdacht van een misdrijf dan in Vlissingen, volgens het CBS. Over hetzelfde jaar staan de Vlissingse jongeren bovenaan als het gaat om alleen misdrijven met (vuur)wapens.

Hoe komt dat? Daar kan Van den Tillaar niet precies z’n vinger achter krijgen. Volgens de burgemeester is Vlissingen (45.755 inwoners) een gemeente met „grootstedelijke problematiek”. Nergens in Zeeland is zo veel armoede. En de haven maakt Vlissingen interessant voor de georganiseerde misdaad.

Daarnaast lijken tien incidenten in Vlissingen verband met elkaar te houden, liet het OM aan Omroep Zeeland weten: „Het gaat om een langlopend conflict waarbij beide groepen vuurwapens bezitten.” Op de vraag of de schietpartijen in juni voortkwamen uit die onenigheid, geeft het OM geen antwoord.

Een direct verband met drugssmokkel of andere georganiseerde misdaad, durft Van den Tillaar niet te leggen. Wel heeft hij opgevangen dat jongeren in opdracht van criminelen een opleiding in logistiek en transport zouden volgen, zodat ze vanuit bedrijven kunnen meewerken aan drugssmokkel. „Ik sluit niets uit als het om de criminele sector gaat. Er is onbeperkt geld en veel creativiteit. Als wij in de haven ondermijning aanpakken, zullen zij andere wegen zoeken.”

Bloemen voor de Jumbo in Papegaaienburg, waar een 44-jarige man werd doodgeschoten. Foto Merlin Daleman

Oud-leerling

Om te voorkomen dat jongeren wapens op zak hebben, voert de gemeente Vlissingen gesprekken met basisscholen, middelbare scholen en mbo-opleidingen over voorlichting en kluisjescontroles. Ook lopen dit jaar twee extra jongerenwerkers rond in kwetsbare wijken. Ze organiseren ook activiteiten in buurtcentra en sportzalen. Mochten jongeren tegen de criminaliteit aanschuren, dan kunnen ze persoonlijk worden begeleid.

Buurtteams Vlissingen, waaronder het lokale jongerenwerk valt, en het Scheldemond College wilden vanwege de gevoeligheid van het onderwerp niet in gesprek met NRC over jeugdcriminaliteit. Op deze middelbare school deed zich in maart nog een gewelddadige confrontatie voor tussen een oud-leerling, diens vader en personeelsleden.

„We hebben veel gepraat en gepeuterd in Den Haag, tevergeefs”

Voor preventie van jeugdcriminaliteit krijgt de gemeente drie jaar een bijdrage van het Rijk: driemaal 500.000 euro, van juli 2024 tot juli 2027. Daarmee valt Vlissingen onder de tijdelijke regeling van het programma Preventie met Gezag, net als negentien andere gemeenten. Net op tijd, vindt Van den Tillaar, voor „een noodzakelijke reparatie”.

Zijn gemeente komt niet in aanmerking voor langdurige staatssteun om jeugdcriminaliteit te voorkomen, die krijgen 27 andere gemeenten wel. De drempel voor deelname ligt op minstens tachtigduizend inwoners. „Dat heb ik nooit begrepen”, zegt Van den Tillaar. „Als je kijkt naar de relatieve cijfers, had Vlissingen al lang mee moeten doen. We hebben veel gepraat en gepeuterd in Den Haag, tevergeefs. Ik vind het een verkeerde beslissing.”

Lees ook

Belgische politie arresteert recordaantal drugsuithalers in Antwerpen, helft is Nederlander

Een douane-agent staat naast een serie containers in de Antwerpse haven.


‘Ex on the Beach’: aangetrokken door het grensoverschrijdende

Een orgie in een jacuzzi, een „pijpkoningin” en „iedereen is van iedereen”. Het elfde seizoen van Ex on the Beach: Double Dutch , dat deze week zijn finale beleeft, wordt door het publiek bestempeld als een van de heftigste ooit. Dankzij het sensationele haalt dit soort „lovereality”, zoals RTL het noemt, steeds weer hoge kijkcijfers. Ex on the Beach staat het hele seizoen al in de top-10 best bekeken series op streamingdienst Videoland. Waarom blijven zo veel mensen kijken, ondanks de kritiek?

In het datingprogramma op een tropische locatie („de hel van liefde lust en drama”) worden de deelnemers geconfronteerd met hun „pittige” ex’en. Dat staat garant voor seks, roes en ruzie. „Dit seizoen is heel heftig, maar daardoor vind ik het wel super leuk”, zegt Ayleen Bella, oud-deelneemster van het programma. „Dit is Ex on the Beach zoals we het kennen van vroeger, zoals het hoort te zijn”. Bella smult net als een groot deel van Nederland van de lovereality. „In de afgelopen seizoenen gebeurde niet echt iets. Seizoen vier en vijf waren ook heftig, al is dit seizoen nog wat heftiger op seksgebied. Maar ja, seks doen we allemaal, toch?”

Lovereality ligt al langer onder vuur. In 2023 meldden dertien oud-deelnemers van het vergelijkbare programma Temptation Island zich met klachten: de opnames hadden hen psychische klachten bezorgd. Temptation Island werd door RTL opgeschort. Het programma was „niet meer van deze tijd”, zei RTL-programmadirecteur Peter van der Vorst toen. Overigens werd in april bekend dat het programma misschien toch doorgaat, met een andere producent.

Dit seizoen is heel heftig, maar daardoor vind ik het wel super leuk

Oud-deelnemer Ayleen Bella

Efrain Balochie was één van de deelnemers die zich toen uitsprak over zijn heftige ervaring in het programma: „Temptation Island is gebaseerd op psychische manipulatie die moet zorgen voor sensatie. Ik heb tijdens de opnames verschillende situaties meegemaakt waarin mijn grenzen zijn overschreden. De productie doet er alles aan om de uitspraken en beelden te krijgen die ze willen hebben voor de uitzending.”

Kunnen dit soort programma’s dan nog wel? Tv-netwerk MTV en producent No Pictures Please willen niet reageren op vragen over Ex on the Beach. RTL zei vorige maand wel tegen het AD dat er een groot verschil is tussen Temptation Island en Ex on the Beach: „Temptation vinden we niet meer van deze tijd omdat mensen hun relatie in de weegschaal stellen. Dat is een wezenlijk ander uitgangspunt dan andere lovereality-titels.”

Wat is de behoefte van kijkers om seks drama en liefde op tv te zien? Bjarne Timonen, die als mediapsycholoog bij diverse tv programma’s voor en achter de camera werkte, zegt dat kijkers nou eenmaal houden van sensatie: „Dat is altijd wel zo geweest en dat zal ook wel zo blijven.” Volgens hem is kijken naar sensatieprogramma’s een manier om even je eigen zorgen te vergeten. Het is leedvermaak: „Genieten van het lijden van een ander zodat we ons beter voelen over onszelf. Als je zit te kijken naar zo’n programma als Ex on the Beach, dan hoop je niet dat het goed gaat met die mensen. En daar worden die programma’s ook op toegespitst.”

Snijvlak van ethiek

Maar de vraag of het ethisch blijft, moet volgens Timonen wel centraal blijven staan. „Dit soort programma’s bevinden zich op het snijvlak van ethiek. Ze moeten zeker wel gemaakt kunnen worden, maar er moet goed worden gecontroleerd of de deelnemers wel geschikt zijn om mee te doen. Ze moeten zich bewust zijn van de gevolgen van hun deelname. Je wordt in deze programma’s genadeloos aangepakt en afgestraft, en vervolgens krijg je de reacties op sociale media ook nog over je heen.”

Bij die weerbaarheidscontrole gaat het vaak mis, ziet Timonen. „Om een kwetsbare deelnemer eruit te kunnen pikken moet je niet alleen klinische ervaring hebben, maar ook kennis van de media. Dat zou alleen gedaan moeten worden door BIG-geregistreerde psychologen.” Ook tijdens het programma is betrokkenheid van een psycholoog belangrijk. „Iemand moet de programmamakers op hun vingers kunnen tikken wanneer ze te ver gaan. Deelnemers kunnen niet altijd zelf zien wanneer hun grens wordt overschreden.”

OnlyFans

Die grenzen worden steeds verder opgerekt, mede doordat programmamakers steeds meer uit de kast moeten trekken om de aandacht van het publiek te behouden. „Het publiek is door sociale media steeds meer gewend aan snelle content. Je moet de kijkers dan wel blijven boeien in een aflevering van een uur. Maar het hoeft niet per se steeds heftiger, daar moeten de programmamakers wel een grens aan stellen.”

Dat de deelnemers aan loverealityprogramma’s zoals Ex on the Beach zich steeds heftiger gaan gedragen is logisch, zegt oud-deelneemster Bella. „Als er niks gebeurt, is het seizoen gewoon saai’. Ze verwijst naar Love or Leave – de ‘onschuldigere’ spin-off van Temptation Island. Volgens haar was dat „één grote flop”.

Lees ook

De tv-recensie over Ex on The Beach

Taier in ‘MTV’s Ex on the Beach’. Beeld Videoland

Daarnaast weet je als deelnemer van Ex on the Beach waar je aan meedoet, vindt Bella. „De deelnemers kiezen er zelf voor om zichzelf zo neer te zetten. Het is voor veel mensen een manier om bekend te worden, maar daarvoor moet je wel opvallen.” Diverse deelnemers konden dankzij hun tv-bekendheid influencer worden, in clubs optreden, of bijvoorbeeld hun geld verdienen op OnlyFans, een platform voor betaalseks. Zelf heeft Bella geen negatieve ervaringen gehad met de productie van Ex on the Beach. „De productie was er altijd voor mij. Ze hebben me nergens toe gedwongen.”

Temptation-deelnemer Efrain Balochie betreurt dat lovereality zo populair blijft: „Drank, vreemdgaan, seks, dat is wat mensen willen zien. Het boeit de kijkers niet of het te ver gaat, ze willen gewoon smullen”. Daarom verwacht hij ook geen verbetering in de toekomst. „De enige grens die er getrokken kan worden, is dat er geen programma meer is.”


Ooit denken we bij het vrouwenvoetbal niet meer aan Marco van Basten

Zelf dacht ik bij dat magistrale honderdste doelpunt van Vivianne Miedema aan Dennis Bergkamp. Een Britse journalist naast me op de perstribune kon zich erin vinden.

Andries Jonker vergeleek zijn spits na de wedstrijd tegen Wales met een andere grootheid van weleer: Marco van Basten. „Dat onberekenbare. Ook van de buitencategorie.” De bondscoach dacht dat Miedema met rechts zou uithalen, maar ze kapte naar links. Toen dacht hij: schiet nou! Maar nee, ze kapte nog een keer en schoot de bal toen diagonaal in de verre hoek.

Van Basten, zei Jonker, „deed ook dingen met de bal, waarvan ik dacht: ‘leg m nou af!’ Maar dan draaide hij om z’n as en dan lag ie in de kruising.”

Er was nóg een moment zaterdagavond in Luzern dat mij aan een legendarische actie uit de rijke geschiedenis van de Oranje-mannen deed denken. De crosspass van Veerle Buurman, met links over zeker vijftig meter op Danielle van de Donk, die rechts voorin liep – waaruit de 2-0 ontstond. Dat was toch Frank de Boer!? Met zijn fenomenale pass op Dennis Bergkamp op het WK van 1998?

De volgende dag dacht ik iets anders: dit soort vergelijkingen is verleidelijk, maar niet oké. We moeten de speelsters van dit Nederlands elftal niet langs de meetlat leggen van mannelijke helden uit het verleden.

Het vrouwenvoetbal staat pas echt op eigen benen als de iconen van nu het referentiekader zijn voor toekomstige talenten. Dat we dan bij hoogstandjes op de volgende grote toernooien zullen spreken van een ‘Miedemaatje’ of een ‘Veerle Buurman-trap’.


Belgische politie arresteert recordaantal drugsuithalers in Antwerpen, helft is Nederlander

De Belgische politie heeft in de eerste zes maanden van dit jaar een recordaantal vermoedelijke drugsuithalers in het havengebied van Antwerpen gearresteerd. In totaal gaat het om 168 gearresteerden, onder wie een opvallend groot aandeel Nederlanders, aldus de Belgische Federale Politie: naast 57 Belgen arresteerde de scheepsvaartpolitie 83 Nederlanders.

Samen met de haven van Rotterdam, is Antwerpen de belangrijkste poort voor cocaïnesmokkel van voornamelijk Latijns-Amerika naar West-Europa. Hoewel het vaak om jonge mensen gaat, spelen uithalers een belangrijke rol in deze keten.

Voor een paar duizend euro breken zij in op het havengebied om illegale drugs uit containers te halen. Volgens de Belgische politie rekruteren criminele organisaties bewust kwetsbare jongeren om deze riskante klussen op te pakken. Onder de gearresteerden waren 37 minderjarigen, van wie 22 afkomstig uit Nederland.

Het aantal keren dat er vorig jaar drugs gevonden werd in Antwerpen is toegenomen ten opzichte van eerdere jaren, en toch is de totale hoeveelheid onderschepte cocaïne opnieuw sterk afgenomen. Ging het in het eerste halfjaar van 2023 nog om recordhoeveelheid van meer dan 43.000 kilo, is dat nu slechts 16.000 kilo. De Belgische politie vermoedt dat criminele organisaties geraffineerder te werk gaan. Mogelijk verschepen de organisaties hun drugs in kleinere hoeveelheden, om risico’s te spreiden.

Lees ook

Deze ‘drugsoorlog’ is geen Vlaams onderonsje – Nederlanders spelen prominente rol

Een agent dinsdag na de dodelijke schietpartij in Merksem, Antwerpen.


Tv-recensie | Genoeg drama jongens!

Negen van de tien partijen in de gemeenteraad van Zwolle stemden maandagavond voor de komst van een azc. De lokale Swollwacht, de enige partij die tegen stemde, was niet per se tegen een azc, maar wilde de opvang kleinschaliger regelen. Een welhaast unaniem besluit, kortom, van een democratisch gekozen, lokale regering. Goed nieuws, zou je zeggen.

Toch liet Nieuwsuur (NPO 2) in een korte reportage iets anders zien. Het enige raadslid dat aan het woord kwam was Evelina Bijleveld van Swollwacht, en de enige buurtbewoner een vrouw met „grote zorgen”, die insprak in de vergadering. „Mijn kinderen [kunnen] straks niet vrij en onbezorgd opgroeien in hun eigen buurt.” Ook het deel van de publieke tribune dat luidruchtig opstapte tijdens de vergadering van de gemeenteraad, kreeg veel zendtijd.

Natuurlijk, Geert Wilders was vanuit Den Haag als een dolle stier naar Zwolle gestormd om de menigte voor het stadhuis op te jutten, en op te roepen om het besluit van de gemeenteraad niet te accepteren. Logisch om daar verslag van te doen, maar journalistieke objectiviteit is echt iets anders dan alleen de ophef in beeld brengen. Nu mag Wilders zijn campagne via Nieuwsuur uitrollen. Dat lijkt me na de rellen in Coevorden van vorige week toch niet de bedoeling. Die gemeente kon de veiligheid van veertien minderjarige meisjes, gevlucht uit oorlogsgebied, niet garanderen. Een regering op onrechtmatig wijze (bijvoorbeeld met geweld) dwingen om een handeling te verrichten, is volgens de definitie van de Europese Unie een vorm van terrorisme.

Gelukkig werd er wel gelachen in safaripark de Beekse Bergen bij De Oranjezomer (SBS), waar VVD-leider Dilan Yesilgöz aan tafel zat. Of ze zaterdag bij festival Gelderpop was geweest. Douwe Bob had daar namelijk voor het eerst opgetreden sinds Yesilgöz hem van pure Jodenhaat had beschuldigd. Er werd een filmpje getoond van het optreden. „Zullen we het vandaag over leuke dingen hebben?”, zei hij tegen het publiek. „Genoeg drama, jongens!”

Tot tien tellen

Die opdracht nam de immer gezellige presentator Thomas van Groningen, die het stokje van Johnny de Mol overnam, uiterst serieus. „Kunt u tot tien tellen?”, vroeg Van Groningen aan Yesilgöz. „Zeker. Zeker. Ik kan zeker tot tien tellen. Ik ben niet voor niks minister van Justitie en Veiligheid geweest. Ik heb mijn werk altijd goed gedaan. En af en toe is het ongepolijst en ziet het er zo uit. […] Maar je hebt ook mensen nodig die staan voor onze manier van leven. En het ook zien als er iets onder druk staat. Maar dan heb je ook verantwoordelijkheid, en die trek ik mij aan, om het op een goede manier te brengen, en dat heb ik nu niet gedaan.”

Vervolgens ging de leider van de partij met steeds minder zetels in de peilingen verder over het steeds erger wordende antisemitisme, dat volgens Yesilgöz vooral zit „bij extreemlinks, extreemrechts en delen van de islamitische gemeenschap”. En dus: „Je moet voorkomen dat dat soort antidemocratisch gedachtengoed via buitenlandse televisie of hele conservatieve imams ons land binnenkomt. Ik heb een heleboel dingen al voor elkaar kunnen krijgen in het kader van het aanpakken van Jodenhaat, maar ik zou willen dat we één stap verder gaan en onze vrijheden nog meer gaan beschermen.” Welke vrijheden, en van wie, had Van Groningen kunnen vragen. Maar hij richtte zich tot Noa Vahle, de dochter van Linda de Mol, die om onverklaarbare redenen de hele avond ver weg in haar eentje aan een lege bar zat: „Noa, is dit te veel Buitenhof wat ik nu doe?”

„Een tikkie”, reageerde Vahle met een knipoog. „Formule 1 doen?”

„Max kan goed op regen, toch?”

Daarna ging het nog over F-35’s naar Polen, over bezuinigingen en de NAVO-top, en toen liep er een giraffe achter de studio langs. „Ingehaald door Henri Bontenbal”, merkte Van Groningen ineens op. „Tja, dat kan”, zei Yesilgöz. Geen woord over Netanyahu, die die nacht met Trump in het Witte Huis over Gaza zou spreken. Maar wel: genoeg drama jongens. Genoeg drama.