Ze noemde zichzelf met trots de Queen of Trash. De 55-jarige Zweedse zakenvrouw Fariba Vancor werkte zich in de jaren negentig als Iraanse vluchteling in Zweden op tot ceo van afvalverwerkingsbedrijf Think Pink. Haar onderscheidende roze vuilniszakken leken een goed gekozen handelsmerk – totdat bleek dat ze op grote schaal illegaal werden gedumpt. Dinsdag kreeg Vancor zes jaar cel, in verband met het grootste milieuschandaal in de recente geschiedenis van Zweden.
Los van haar bijnaam heeft Vancor driemaal een andere naam gehad. Ze werd in 1969 geboren in Teheran als Isabella Khatibi Ghabagh Tabeh. Nadat ze naar Zweden was gevlucht, werkte ze als stripper en daarna als uitbater van een erotische club in Stockholm onder de naam Bella Nilsson. In 1998 werd ze volgens Zweedse media veroordeeld voor boekhoudfraude bij de seksclub.
Zware milieucriminaliteit
Ze richtte in 2012 afvalverwerkingsbedrijf Think Pink op. Dat werd een succes, niet in de laatste plaats door een scherpe prijsstelling. Onder meer lokale overheden, woningcorporaties en bouwbedrijven huurden het bedrijf in om elektronica, bouwmaterialen en ander grof afval te verwerken.
Maar achter de populaire roze vuilniszakken ging een minder fleurige gang van zaken schuil. Think Pink dumpte duizenden tonnen ongesorteerd afval in diverse Zweedse gemeenten. De rechtbank bevond Vancor en enkele van haar medewerkers schuldig aan dumping van 200.000 ton giftig afval tussen 2015 en 2020. De roze vuilniszakken werden teruggevonden op zeker 21 verboden locaties, voornamelijk in de regio Stockholm. Ze werden onder meer begraven onder landbouwgrond teruggevonden. „Zware milieucriminaliteit”, oordeelde de rechtbank in Södertörn dinsdag. „De afvalbeheeractiviteiten van de groep vormden risico’s – in sommige gevallen aanzienlijke risico’s – voor de menselijke gezondheid en voor het milieu.”
Chemische branden
Zo bevatte het gedumpte afval allerlei giftige stoffen in schadelijke hoeveelheden: arseen, lood, kwik, zink en koper. Hierdoor ontstonden in 2020 en 2021 branden op een afvalberg in Botkyrka, ten zuiden van Stockholm. De berg smeulde nog zeker twee maanden lang. Een andere chemische brand, die in 2020 begon op een dumplocatie in Kagghamra, werd afgedekt met zand en is volgens persbureau AFP pas onlangs gedoofd.
In de langlopende rechtszaak tegen Vancor stonden nog tien anderen terecht, onder wie haar ex-man Thomas Nilsson. De vijf hoofddaders kregen gevangenisstraffen van twee tot zes jaar. Vier anderen werd voor lichtere aanklachten twee tot vierenhalf jaar celstraf opgelegd. Eén medewerker, de Zweedse tv-persoonlijkheid Leif-Ivan Karlsson die bij Think Pink een marketingfunctie had, is vrijgesproken.
Vancor houdt vol dat ze zich „aan de wet hield” en slachtoffer is van een samenzwering van concurrenten. Haar advocaat zegt in beroep te gaan.
Torenhoge boetes
Vooralsnog is een van Zwedens meest succesvolle vrouwelijke ondernemers van haar troon gevallen. De schade was al aanzienlijk toen ze in 2020 werd gearresteerd, en haar bedrijf kort daaop failliet ging. De eerste barstjes in haar reputatie ontstonden al eerder, toen onderzoek werd geopend naar de giftige afvalstort na klachten van omwonenden.
Een echtpaar dat in de buurt van de brandende afvalberg in Botkyrka woonde, Eva en Willy Nowak, werd volgens de rechter blootgesteld aan „gevaarlijke hoeveelheden” lood. Zij krijgen daarom schadevergoeding, meldt de Zweedse publieke omroep SVT. „Je zou geen geld mogen verdienen met het smijten van afval in de natuur”, aldus het echtpaar tegen de omroep. „Nu kunnen ze rustig nadenken over wat ze hebben gedaan.”
Vancor, haar ex-man en de andere veroordeelden staan naast de celstraffen ook torenhoge boetes te wachten. Ze moeten samen zo’n kwart miljard Zweedse kronen, bijna 23 miljoen euro, schadevergoeding betalen, aan onder meer de gemeente Botkyrka. Dat geld is vooral bedoeld voor schoonmaak van de vervuilde locaties. Voordat de grond er gesaneerd kan worden, moeten de bergen afval in roze vuilniszakken worden opgeruimd. En legaal is dat vrij kostbaar.
