Bij de gemeenteraadsverkiezingen in België hebben op de meeste plekken de zittende partijen standgehouden. Socialisten, liberalen, christendemocraten en de rechtse Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) werden, al dan niet met gezamenlijke lijsten, elk in een aantal steden de grootste, en hielden daarmee de extremen op links en rechts op afstand. Op het Vlaamse platteland domineren de christendemocraten en lokale partijen. Op de progressieve stad Gent na, lijden de groene partijen in veel plaatsen verlies.
Het radicaal-rechtse Vlaams Belang groeit, maar is in slechts drie gemeenten de grootste geworden. Een van die plaatsen is Ninove, in het zuiden van de provincie Oost-Vlaanderen, waar Guy D’haeseleer voor Vlaams Belang een absolute meerderheid kreeg. Daarmee kan hij de eerste radicaal-rechtse burgemeester van België worden, een coalitie vormen lijkt niet nodig. Vlaams Belang wilde dat het cordon sanitaire, de afspraak tussen politieke partijen om niet met radicaal-rechts te regeren, doorbroken zou worden. Dat lijkt te mislukken, waardoor besturen voor Vlaams Belang nog steeds alleen mogelijk is met een absolute meerderheid.
Tweestrijd in Antwerpen
Veel aandacht ging uit naar Antwerpen, de tweede stad van België. De huidige burgemeester Bart De Wever, die de N-VA leidt, houdt stand met 37 procent van de stemmen.
Bij de regionale verkiezingen in juni scoorde de marxistische Partij van de Arbeid (PVDA) onverwacht goed in Antwerpen, met 23 procent. Die winst greep De Wever aan voor een tweestrijd met het op TikTok populaire PVDA-boegbeeld Jos D’Haese. De Wever, die gefascineerd is door het Romeinse Rijk, sprak van „kiezen tussen Rome of Moskou”. Zijn overwinningstoespraak gaf De Wever naast een staf met een Romeinse adelaar. „Rome heeft gewonnen”, verklaarde hij. Met 20 procent is PVDA de tweede partij van Antwerpen geworden.
De Wever zet naar verwachting zijn coalitie met de socialistische partij Vooruit voort. Het ligt voor de hand dat De Wever aanblijft als burgemeester, maar de vraag is voor hoe lang. De N-VA-leider hoopt in november een nieuwe Belgische regering te hebben gevormd – met zichzelf als premier. De formatie van die Belgische nationale regering liep fors vertraging op door de lokale verkiezingen.
Lees ook
Hemelbestormer De Wever wil laatste kans aangrijpen
Lagere opkomst
De grootste verrassing is wellicht niet de uitslag, maar de opkomst. Slechts 60 procent van de Vlamingen heeft zondag gestemd, bij de vorige lokale verkiezingen was dat nog ruim 90 procent.
Voor het eerst sinds 1893 waren Vlamingen niet verplicht te stemmen. In Wallonië en Brussel geldt de opkomstplicht onverkort. Nadat Belgen in juni al stemden voor Europese, federale en regionale parlementen, ontstond in aanloop naar de lokale verkiezingen de vrees voor ‘verkiezingsmoeheid’. Sinds Pasen voeren politici praktisch non-stop campagne. Politici en politicologen spraken zondag hun zorgen uit over de representativiteit van de uitslag. De Vlaamse regering gaat de afschaffing van de opkomstplicht „evalueren”.
