Voor de zoveelste keer veegt de scholiere (16 jaar, zwart donsjack) de tranen uit haar ogen. Ze is zich rot geschrokken. Reed ze op haar fatbike door Amsterdam-Oost, kwam er ineens een motoragent voorbij: of ze even meekwam. Twee straten verderop: allemaal politiemensen. ID-kaart graag. En nu een boete van 290 euro aan haar broek, want de fatbike kan 6 kilometer per uur harder dan is toegestaan.
„Waarom gaat-ie harder dan 25?” vraagt een agent met grijze baard terwijl hij haar ID-kaart teruggeeft.
„Ik zou het niet weten”, snikt ze. „Ik heb hem zo gekocht.”
„Nou ja, niets ernstigs. Zorg dat-ie teruggaat naar 25. En fiets er tot die tijd niet meer op, want de volgende keer ben je hem kwijt.”
De fatbike wordt steeds populairder onder tieners in de grote steden, Amsterdam voorop. De elektrische dikkebandenfiets oogt stoer, rijdt comfortabel en biedt plek aan twee tot drie mensen. En hij gaat meestal veel harder dan de maximaal toegestane 25 kilometer per uur, waardoor hij volgens lokale bestuurders een bedreiging vormt voor de verkeersveiligheid.
Opgevoerde scooters
In de strijd tegen de illegaal opgevoerde fatbikes en andere e-bikes heeft de politie sinds deze woensdag een nieuw instrument in handen: een speciale ‘rollerbank’. Zo’n apparaat waarmee je opgevoerde scooters kunt controleren – alleen nu ook voor e-bikes. In een rustig straatje achter het Amstelstation demonstreert de politie deze ochtend het eerste exemplaar.
De betraande 16-jarige is nog niet vertrokken of de motoragent komt aanzetten met een volgend slachtoffer. Een 26-jarige jongeman die van zijn werk „onderweg naar huis” was. „Hij gaat wel iets te hard”, zegt hij verontschuldigend terwijl hij zijn fatbike overhandigt aan een agent. Het ding oogt gammel, met veel roest en een loszittende trapas. „Doe je alsjeblieft voorzichtig, anders kan ik straks helemaal niet meer remmen.”
De fatbike gaat op de rollerbank. Op het schermpje verschijnt 32 km/u: te hard. Bovendien heeft de fiets een ‘gashendel’ op het stuur, waarmee je zelfs helemaal niet hoeft te trappen.
„Dat is sowieso niet toegestaan”, zegt de agent.
„Weet ik”, antwoordt de jongeman. „Daarom laat ik die gashendel er ook afhalen als ik hem volgende week naar de fietsenmaker breng.”
Die toezegging komt te laat: ook hij gaat op de bon voor 290 euro.
„Moet je ver?” vraagt de agent terwijl de man vertrekt, fiets aan de hand.
„Het is te lopen.”
Noodklok
Dat de eerste demonstratie met de rollerbank in Amsterdam plaatsvindt, is geen toeval. Het stadsbestuur luidt al enige tijd de noodklok over de opmars van de fatbike, die begon nadat de gemeente de snorfiets naar de rijbaan verbande en een helm verplicht stelde. De fatbike is een buitengewoon aantrekkelijk alternatief: geen rijbewijs, geen helm, geen minimumleeftijd of verplichte verzekering – en gewoon lekker op het fietspad rijden.
En hij is dus bijzonder eenvoudig op te voeren, via een app of met de gashendel. Uit recent onderzoek van de gemeente Amsterdam blijkt dat 40 procent van die elektrische fietsers de snelheidslimiet van 25 kilometer per uur overschrijdt – wat wijst op illegaal opvoeren. Die cijfers worden bevestigd door eigen metingen van de Fietsersbond en politiecontroles. Tijdens één controle werd bij een fatbike zelfs een snelheid van 60 kilometer per uur gemeten, zo schreef wethouder Melanie van der Horst (Verkeer en Vervoer, D66) vorig najaar aan de gemeenteraad. Ze stuurde een brief naar alle Amsterdamse middelbare scholieren en hun ouders, waarin gewezen werd op de risico’s van te snelle fatbikes.
Toch valt niet met zekerheid te zeggen dat fatbikes in Amsterdam de oorzaak zijn van het groeiend aantal verkeersongelukken. De hoge snelheden en inhaalmanoeuvres op e-bikes leiden „slechts sporadisch tot verkeersonveilige situaties”, zo staat in een ander onderzoek in opdracht van de gemeente. Amsterdammers blijken behoorlijk behendige verkeersdeelnemers. Het gaat wethouder Van der Horst dan ook meer om het „gevoel van onveiligheid” onder ‘gewone’ fietsers, zo schrijft ze. Dat is de afgelopen jaren inderdaad toegenomen.
Lees ook
De fabike is de SUV van de fietspaden
