Bij een schipbreuk voor het Italiaanse eiland Lampedusa zijn maandag ten minste tien migranten omgekomen. Elders op de Middellandse Zee, voor de kust van de Zuid-Italiaanse regio Calabrië, sloeg maandag een boot om. Daarbij viel een dode en raakten zeker 64 mensen vermist. De Duitse hulporganisatie ResQship, de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) hebben dat laten weten.
De elf doden bij Lampedusa bevonden zich in het benedendek van een houten boot die zinkende was. Het benedendek stond al onder water toen hulpverleners van ResQship langszij kwamen. Volgens de UNHCR en het IOM zijn de slachtoffers afkomstig uit Syrië, Egypte, Pakistan en Bangladesh. De hulporganisatie wist 51 andere opvarenden nog wel te redden. „Twee van hen waren bewusteloos, ze moesten worden losgemaakt met een bijl”, schrijft ResQship op sociale media. Volgens de UNHCR en het IOM komen de slachtoffers uit Syrië, Egypte, Pakistan en Bangladesh.
Een ander, uit Turkije vertrokken zeiljacht, vatte tweehonderd kilometer voor de kust van Calabrië vlam, in het deel van de zee waar de Italiaanse en Griekse hulpverleningszones elkaar overlappen. Vervolgens sloeg de boot om, waarna een Frans schip een noodoproep verstuurde. Zeker een persoon kwam om het leven. De Italiaanse kustwacht heeft elf migranten gered, onder wie een zwangere vrouw. Zij zijn naar de haven van de Italiaanse stad Roccella gebracht. Ruim 64 anderen zijn nog vermist.
Dit jaar zijn volgens de Verenigde Naties al 749 migranten gestorven of vermist geraakt op de Middellandse Zee, sinds 2014 gaat het om meer dan 23.500 slachtoffers. Dat maakt de Middellandse Zee een van de dodelijkste migratieroutes ter wereld.
De Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens (AP) staat alleen in haar strenge uitleg van de Europese privacywet AVG. Het Europese Hof van Justitie heeft besloten dat er wel degelijk louter commerciële redenen kunnen zijn om een inbreuk te maken op de privacy van burgers. De AP wilde dat uitsluiten.
Dat blijkt uit een arrest van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg van afgelopen vrijdag. Daarin velt het Hof een oordeel over hoe een Europese wet moet worden geïnterpreteerd. Deze uitspraak is gedaan op verzoek van de rechtbank Amsterdam in een slepende rechtszaak tussen de Koninklijke Nederlandse Tennisbond (KNLTB) en de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) over handel in gegevens van tennissende Nederlanders. Mede op basis van deze bindende uitspraak van het Europese Hof moet de Nederlandse rechtbank nu nog zelf tot een oordeel komen.
Opbrengsten
Aanleiding voor het hele proces is onenigheid over een boete van 525.000 euro die de AP in 2020 heeft opgelegd aan de tennisbond vanwege het verkopen van persoonsgegevens van leden van de bond. Die boete vecht de bond aan.
Leden van tennisverenigingen zijn verplicht ook lid van de KNLTB. Die heeft, zonder daarvoor om toestemming te vragen, de persoonsgegevens van leden verkocht aan een gokbedrijf en aan een moederbedrijf van een online winkel met tennisartikelen, zodat die de leden konden benaderen met reclame. In het geval van de verkoop aan de Nederlandse Loterij Organisatie BV (NLO), de grootste aanbieder van kansspelen en casinospelen in Nederland, ging het om namen, adressen, geboortedata, (mobiele) telefoonnummers en e-mailadressen. De telefoongegevens werden verkocht voor een belactie van NLO via callcenters.
De KNLTB betoogt een ‘gerechtvaardigd belang’ te hebben voor deze datahandel, namelijk de tennissport in Nederland. Met de opbrengsten kan de bond weer leuke dingen doen voor tennissende leden. De AP legt de privacywet anders uit en zegt dat zo’n commercieel belang geen grondslag kan vormen die datahandel mogelijk maakt. „De burger staat voorop, vandaar onze principiële interpretatie van de wet waarin organisaties bijvoorbeeld nooit zonder toestemming persoonsgegevens van mensen mogen verkopen, alleen omdat ze daar geld mee kunnen verdienen”, mailt een woordvoerder van de AP in reactie op de uitspraak. „Dat is wat ons betreft nog steeds hoe het zou moeten zijn.” Omdat de ‘juridische realiteit’ anders is, zal de AP haar uitleg daarop aanpassen.
‘Eerste hoepel’
Het is voornamelijk een academische kwestie die de toezichthouder heeft proberen te voeren, zegt hoogleraar gegevensbescherming en privacyrecht Anna Berleevan de Open Universiteit. De interpretatie van de AP zou je kunnen zien als ‘wenselijk recht’, maar dat is niet hetzelfde als ‘geldend recht’ en dat is wat een toezichthouder moet toepassen. In de praktijk maakt het vermoedelijk ook weinig verschil. Het Hof heeft zich nu uitgesproken over de eerste stap in een drietrapsraket. Er volgen er nog twee en het lijkt Berlee sterk dat de tennisbond de rechtbank ervan kan overtuigen dat het recht heeft op deze manier van gegevensverwerking.
Lees ook
Beschermt de Autoriteit Persoonsgegevens privacy, of verstoort ze de vrije markt?
Zowel de AP als het Europese Hof stellen namelijk duidelijk dat voor een beroep op die commerciële belangen heel strikte voorwaarden gelden. Een bedrijf of organisatie moet bijvoorbeeld aantonen dat die commerciële doelen niet op een andere manier kunnen worden bereikt.
En vervolgens moet een rechter dat commerciële belang nog afwegen tegen het privacybelang waar inbreuk op wordt gemaakt. Hoe het Hof daar naar kijkt spreekt ook uit de uitspraak. Het wijst op het risico op gokverslaving van tennissers door marketing van een gokbedrijf. „Niet alle marketing en datahandel is nu opeens toegestaan”, benadrukt Berlee. „Helemaal niet. Je bent door een eerste hoepel van drie. Maar bij die tweede en derde ligt de lat flink hoog als je alleen een zuiver commercieel belang hebt.”
Die duiding geeft de AP zelf ook: „Uit de uitspraak van het Hof van Justitie volgt dat bij de tweede en de derde voorwaarde de belangen van de burger zwaar wegen. De AP zal hier scherp op blijven toezien.” Een belangrijk punt in de uitspraak van het Hof is ook wat mensen redelijkerwijs kunnen verwachten dat met hun gegevens gebeurt, wijst de woordvoerder van de AP. „En verwacht jij als lid van een tennisvereniging dat de tennisbond onder meer jouw telefoonnummer verkoopt aan een loterij?” De interpretatie daarvan is nu aan de Amsterdamse rechtbank.
Sinds de Amerikaanse producer, rapper en muziekmogol Sean ‘Diddy’ Combs op 16 september gearresteerd werd op verdenking van afpersing, seksuele uitbuiting en mensenhandel, gonst het van de nieuwe beschuldigingen, geruchten én nepnieuws op sociale media.
De 54-jarige Sean Combs, die als oprichter van het fameuze label Bad Boy Records er mede voor zorgde dat hiphop mainstream werd, organiseerde jarenlang seksfeesten, zogenoemde freak-offs. Tegen talkshowhost Conan O’Brien zei Combs in 2002 dat op zijn feesten de deuren op slot gingen en de verwarming hoog werd gezet, zodat de (beroemde) aanwezigen zouden zweten en sneller dronken zouden worden. „It’s a little kinky.”
Lees ook
Opnieuw een grote misbruikzaak in de muziekwereld. Wie is Sean ‘Diddy’ Combs?
Verschillende artiesten onder wie acteur Ashton Kutcher, zanger Usher en de celebrity-familie Kardashian lieten de afgelopen twintig jaar soms wat los over Combs’ feesten, maar verder bleef geheim wat er achter de gesloten deuren plaatsvond. Zijn jaarlijkse ‘white parties’ stonden bekend als the place to be. Op die grote feesten bracht hij de rijke witte elite, het oude geld, en de nieuwe hiphopelite bij elkaar. In 2001 noemde Combs zichzelf in The Independent ‘The Great Gatsby’. Dat hij naast deze white parties, ook seksfeesten organiseerde, bleef lang onder de radar.
Nadat Combs ex-vriendin Cassandra Ventura (beter bekend als zangeres Cassie) hem in november 2023 aanklaagde voor verkrachting en jarenlang misbruik, meldden zich nog eens drieduizend personen bij de politie. Van die klachten – uit de periode 1991 tot heden – werd in 120 gevallen voldoende bewijs geleverd voor het aanspannen van een civiele zaak tegen Combs. Bij een inval in zijn huis vond de politie onder andere wapens, duizend flessen baby-olie en vierhonderd dildo’s.
Lees ook
Rapper Sean ‘Diddy’ Combs door nog eens 120 personen aangeklaagd voor seksueel wangedrag
Van de 120 aanklagers waren er 25 minderjarig ten tijde van het misbruik waarvan zij Combs beschuldigen. Combs zou het misbruik van tientallen mannen, vrouwen, jongens en meisjes hebben gefilmd als mogelijk chantagemateriaal. Het jongste slachtoffer was ten tijde van het misbruik negen jaar oud. De zaak tegen Combs is daarmee een van de grootste MeToo-zaken ooit, al pleit Combs vooralsnog onschuldig en doet hij de aanklagers af als ‘ziekmakende geldwolven’. Rivaliserende rapper 50 Cent verkocht in mei de rechten van een door hemzelf geproduceerde documentaire over het wangedrag van Combs aan Netflix, getiteld Diddy do it?. De rechter heeft Combs borgtochtaanvraag van 50 miljoen dollar afgewezen.
Geheimzinnig
Het gebrek aan informatie en de omvang van de zaak zorgt er ook voor dat online tal van geruchten worden verspreid – waardoor de beeldvorming des te belangrijker wordt. Dat weet ook de advocaat van de slachtoffers, Tony Buzbee, die op een persconferentie stelde: „Het grootste geheim in de entertainmentindustrie, dat eigenlijk helemaal geen geheim was, is eindelijk aan de wereld onthuld. De muur van stilte is nu doorbroken.”
De nieuwe civiele zaken zouden aanklachten bevatten van gewelddadige verkrachting, seks onder invloed van bedwelmende middelen, illegale verspreiding van video-opnames en seksueel misbruik van minderjarigen. Die aanklachten komen dus bovenop de reeds bestaande beschuldigingen van afpersing, seksuele uitbuiting en mensenhandel voor prostitutiedoeleinden.
Het Amerikaanse gerechtshof behandelt de zaak als een zogenaamde RICO-zaak. De RICO-wet (Racketeer Influenced and Corrupt Organization), waar veel maffiafamilies onder zijn veroordeeld, wordt in de VS gebruikt om criminele organisaties te kunnen ontmaskeren. De bewijslast van de aanklager ligt dan op patronen, in plaats van op individuele daden.
Bovenmenselijke proporties
Ondanks dat de ‘freak offs’ een geheim waren, hoorden de ‘Diddy Parties’ bij de celebrity culture in Amerika. Als je bij Combs werd uitgenodigd dan had je het gemaakt. Maar nu kan de online-speculatie over de feesten echte gevolgen voor de reputaties van sterren hebben. Zo gaat op sociale media een oud, emotioneel interview rond van Justin Bieber met Apple Music uit 2020, waarin hij het over de jonge superster Billie Eilish (toen 18 jaar oud) heeft. „Ik wil haar gewoon beschermen. Ik wil niet dat ze door dezelfde dingen heen hoeft te gaan als ik”. Die video wordt nu gedeeld alsof die over Combs zou gaan.
Toen Bieber op zijn veertiende doorbrak had hij van de ene op de andere dag miljoenen tienerfans – ‘beliebers’. De 24 jaar oudere Combs wierp zich direct op als een ‘grote broer’. De twee waren en werkten jarenlang veel samen, zo circuleert er een video uit 2009, waar Combs ,,48 uur” met Bieber in zijn huis doorbrengt. Bieber heeft zich niet in het openbaar over de zaak uitgelaten. Op Biebers Instagrampagina reageren tal van fans met berichten waarin ze medelijden met Bieber uiten, ervan uitgaande dat hij ook een slachtoffer van Combs is, iets wat niet bevestigd is.
Trump en Harris
Andere beroemdheden die met Combs geassocieerd worden, worden juist in een negatief daglicht gesteld. Zo ontvolgden miljoenen mensen zangeres Beyoncé op Instagram nadat een complottheorie rondging die stelde dat zij samen met Combs en haar echtgenoot Jay-Z alle touwtjes in de muziekindustrie in handen zou hebben. Een van de bewijsstukken: ze zijn alle drie jarig op de vierde van de maand.
Het nepnieuws wordt inmiddels ook ingezet in de strijd om het Amerikaanse presidentschap. Donald Trump beschuldigde Kamala Harris ervan aanwezig te zijn geweest op Combs’ seksfeesten, door een foto te delen waarop de Democratische presidentskandidaat en Combs samen te zien zijn. De foto is nep, maar werd begeleid door de tekst „Kamala Doing the Diddy?”, en is inmiddels al tienduizenden keren gedeeld.
Woensdag 9 oktober bepaalt een Amerikaanse rechter het verdere verloop van de zaak. Combs riskeert een veroordeling van mogelijk vijftien jaar gevangenis.
Nederland en Oostenrijk hebben de steun van dertien Europese landen voor een strenger terugkeerbeleid voor afgewezen asielzoekers. De landen willen dat het huidige Europese terugkeerbeleid wordt aangescherpt en dat bijvoorbeeld asielzoekers worden bestraft als ze niet meewerken aan hun terugkeer. Ook moeten de landen van herkomst meer onder druk worden gezet om mee te werken.
Het Nederlands-Oostenrijkse voorstel wordt donderdag besproken in Luxemburg op een bijeenkomst van ministers van justitie en van asiel. Minister Marjolein Faber (Asiel, PVV) zal namens Nederland voor het strengere terugkeerbeleid pleiten. Het voorstel komt vervolgens volgende week op een Europese top in Brussel aan de orde. Omdat nu al zo veel landen steun uitspreken, wordt het voorstel gezien als belangrijk politiek signaal aan de Europese Commissie om dit plan nader uit te werken.
Verdwijnen in illegaliteit
Het terugsturen van mensen die niet in Nederland mogen blijven, is lastig. Volgens cijfers van de Dienst Terugkeer & Vertrek blijkt dat in de eerste helft van dit jaar 2.530 personen vrijwillig vertrokken en 2.150 gedwongen. Algerije, Syrië en Marokko staan bovenaan de lijst van terugkeerlanden. Maar een grote groep vertrok met onbekende bestemming en verdween zeer waarschijnlijk in de illegaliteit. Volgens de dienst ging het in de eerste helft van dit jaar om 4.270 personen.
Nederland en Oostenrijk kregen de afgelopen week de steun van onder meer Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Italië voor strenger beleid. Ook de niet-EU-landen Zwitserland en Noorwegen, die wel deel uitmaken van het Schengengebied, steunen het voorstel. Het discussiestuk dat als inbreng dient voor de bijeenkomst van ministers, spreekt van „een paradigmaverschuiving in het terugkeerproces’’. Personen zonder verblijfsrecht moeten ter verantwoording worden geroepen, aldus het document. Dit zou kunnen betekenen dat afgewezen asielzoekers makkelijker kunnen worden opgesloten.
Ook wordt gedacht om de landen van herkomst onder druk te zetten met visa- en handelsmaatregelen. Zo zou worden overwogen het visumvrij reizen van diplomaten uit deze landen aan banden te leggen.
Lees ook
Uitgeprocedeerd? Je krijgt alleen een bed als je zegt dat je terug wil
Deals sluiten
In 2018 heeft de Europese Commissie al voorstellen gedaan om dit beleid aan te scherpen, onder meer met ruimere regels om detentie op te leggen, maar dit kwam niet door het Europees Parlement. Daarom is dit onderdeel uit het Asiel- en Migratiepact gehaald dat de komende twee jaar worden ingevoerd. Volgens dit pact moet de beveiliging van de buitengrenzen worden opgevoerd. Ook wil de EU asielzoekers beter verdelen over de lidstaten en meer deals sluiten met landen die de zogenoemde irreguliere migranten tegenhouden, zoals onder meer als met Tunesië en Turkije is gebeurd.
Nederland sloot in 2022 zelf een verdrag met Marokko om Marokkaanse onderdanen die in Nederland voor asiel zijn afgewezen, te kunnen terugsturen. Sindsdien werkt Marokko weer mee, al liep dat in het begin nog moeizaam. Er is kritiek op deze overeenkomst omdat Nederland zich niet mag bemoeien met „Marokkaanse binnenlandse aangelegenheden”, bijvoorbeeld over hoe de oppositiebeweging in het Rifgebergte wordt behandeld. De vorige staatssecretaris van Asiel, VVD’er Eric van den Burg, zei begin dit jaar dat de Marokkodeal goed begint te werken.
Lees ook
Nederland kan weer migranten uitzetten naar Marokko — maar mag geen kritiek meer geven op het land