‘Ze bleef ze opnames maken, tot de laatste adem van haar moeder aan toe’

Audio- en podcastmaker Lotte van Gaalen houdt van persoonlijke, echt gebeurde verhalen. Die hebben een enorme kracht, schrijft ze op haar website, vooral als ze verteld worden, dan reizen ze direct van je oren naar je hart. Haar nieuwste podcastserie vertelt misschien wel het meest persoonlijke verhaal tot nu toe. Het is niet haar verhaal, maar dat van Joy en haar moeder Tammy.

De Laatste zomer beslaat vier maanden. In vier afleveringen van ongeveer een half uur zijn we als luisteraars heel dicht bij moeder en dochter. We volgen ze vanaf het moment dat moeder Tammy te horen krijgt dat ze aan uitgezaaide dodelijke alvleesklierkanker lijdt tot aan haar dood, op haar 59e.

De podcast is veel meer geworden dan een afscheid, vertelt Van Gaalen. „Het is altijd wel mooi om in het openbaar afscheid te nemen, maar daar word ik niet zo enthousiast van, dat bestaat al. Het moest wel meer zijn dan dat en ik hoorde al snel dat dat het ook zou worden.”

Ze belde met een idee

Lotte kent Joy via een bedrijvenverzamelgebouw. „We deelden een werkplek en voerden tijdens de lunch of in het voorbijgaan leuke gesprekken en het viel me altijd al op dat ze zo eerlijk en open was, geen schijn op hield, ook niet als het om de moeilijke kanten van het leven ging. Joy verhuisde, maar we hebben contact gehouden. Op een dag belde ze met het treurige nieuws en met een idee. Een idee om iets te maken waar andere mensen misschien ook wat aan zouden kunnen hebben. Zij zou, gedurende de laatste zomer die ze met haar moeder beleefde (in 2022), geluidsopnames maken en ze vroeg aan mij of ik die wilde monteren. Ik vond het eervol dat ze dat aan mij vroeg, ik dacht, dat kan wel iets worden, met zo’n open meid als Joy, maar of het ook iets is voor het grote publiek? Laten we maar afwachten wat we tegenkomen.”

Tijdens het beluisteren van de opnames van de gesprekken raakte Van Gaalen steeds meer geïntrigeerd door de band tussen moeder en dochter. Ze waren ontzettend close en toch hoorde ze dat er onderhuids van alles speelde.

„Ik hoorde in hun gesprekken dat ze een zeer complexe relatie hadden. Het was niet alleen maar koek en ei – mensen met een randje zijn altijd het leukste. Joy voelde zich ontzettend verantwoordelijk voor haar moeder. Toen ze ging studeren – daar spraken ze over in de opnames – wilde ze daar iets aan doen. Joy stelde haar eigen grenzen. Dat had een verwijdering tot gevolg. Haar moeder voelde zich zo afgewezen door haar dochter dat ze niet meer wist hoe ze zich moest gedragen. Ik vond dat heel apart. Ik identificeerde me met Joy. Zij draagt, dacht ik, een last die dochters eigenlijk niet zouden moeten dragen. Ik stelde me voor dat ik me zo verantwoordelijk voor mijn eigen moeder zou voelen. Ik zou me schuldig voelen door haar zo af te wijzen. Maar ik ben niks verplicht aan mijn moeder, ik voel die emotionele verantwoordelijkheid niet. Is dat eigenlijk normaal? Moet ik Joy en haar moeder eigenlijk wel langs mijn eigen moederdochtermeetlat leggen? Dat zijn interessante vragen. Maar, hoe kon ik die stellen? Er zijn veel makers die zeer prominent aanwezig zijn in hun eigen podcasts, dat wilde ik eigenlijk niet, maar ik moest wel de confrontatie aangaan. Dat heb ik gedaan door ze allebei te interviewen. Ondertussen bleef Joy mij opnames sturen. Die beluisterde en overpeinsde ik thuis en daar kwamen weer nieuwe vragen uit voort.”

‘Voelde me soms een voyeur’

„Het is verbazend hoe veel Joy heeft opgenomen, ik kan me voorstellen dat je hoofd er niet naar staat in zo’n situatie, maar ze bleef het doen, tot de laatste adem van haar moeder aan toe. Ik voelde me soms een voyeur, maar zij was het zelf die alles opnam. Naarmate de dood van moeder Tammy dichterbij kwam kon ik steeds beter de vinger op de zere plek leggen. Dat was voor Joy even slikken, maar ze wilde ermee doorgaan. Tammy’s houding van het gekwetste kind die ze nog altijd met zich meedroeg en die enorm gevoelige antenne voor afwijzing die ze had, die kwam voort uit het tekort aan liefde dat ze zelf in haar eigen jeugd gehad had. Maar zij gaf die liefde wel aan Joy.

„Maar oh, wat hadden ze ook een lol samen, dat hoor je ook in de podcast. Moeder had een hippie-achtige levensinstelling, ze danste door het leven en dat bleef ze doen. Moeilijke, pittige momenten duurden nooit heel erg lang. He, zei ze dan, waarom moet dat leven nou altijd zo zwaar zijn? Nou ja, er zaten toch ook veel goudklompjes tussen. In wat voor ellende ik ook ben beland, het is toch ook wel weer interessant.

„Het is nu twee jaar geleden dat moeder Tammy overleed. Toen ik Joy de montage liet horen zei ze dat ze tijdens die vier maanden tussen diagnose en sterven zo dicht bij de kern van het leven was gekomen dat ze zich gewoon niet kon voorstellen dat ze wakker zou liggen van kleine probleempjes op haar werk.”

De laatste Zomer is een ode aan het echte leven in al zijn complexiteit en een pleidooi om, voor het te laat is, alles, maar dan ook alles met elkaar te bespreken, opdat je rustig kunt heengaan.

Delen





Mail de redactie