Zat Mohammed op zijn was te wachten of stak hij zijn matras in brand?

Posted on October 30, 2023 by admin

Op zondagochtend 13 november 2022 brandde aan de rand van Amsterdam 64 containerwoningen af. Op Riekerhaven, een woonproject waar Nederlandse jongeren samenwonen met asielzoekers. De meeste bewoners sliepen nog toen de brand begon. Het is een wonder dat er geen doden vielen, zegt de officier van justitie. Bron van de brand was het matras van bewoner Mohammed (28), die meer dan tien jaar geleden uit Syrië vluchtte. In de rechtbank van Amsterdam is het op vrijdag en maandag vooral de vraag hoe die matras vlam kon vatten.

Mohammed, een kleine man met krullen en gekleed in een kreukelige polo, weet het niet, zegt hij. Hij weet alleen dat hij de brandstichter niet is.

Vaststaat, zo is te zien op beelden van beveiligingscamera’s, dat Mohammed om 8.17 uur die ochtend de voordeur van het appartementencomplex binnenliep. „Ik was echt normaal”, zegt hij tegen de rechter. „Alleen mijn was zat mij dwars.” In de gezamenlijke woonkamer wachtte hij tot de wasmachine klaar was, zegt hij. „Ik keek naar de teller.” Toen rook hij brand, zegt hij. Mohammed liep naar zijn studio en zag dat de vlammen uit zijn matras kwamen. Hij probeerde het ding om te draaien, zegt hij, om het vuur te doven.

Maar de officier van justitie is ervan overtuigd dat Mohammed niet op zijn was zat te wachten en zelf zijn matras aanstak. Een medebewoner hoorde Mohammed „fucking buren” schreeuwen. Om 8.21 uur belde een ander bewoner de politie, ze hoorde ontzettend hard gebonk. Negen minuten later klopten toegesnelde agenten bij Mohammed aan. Achter hem zagen ze brand, zijn broekspijp smeulde. Al snel constateren de agenten dat blussen geen zin heeft. Al binnen enkele minuten hing de gang vol met dikke, zwarte rook.

„Hij zegt niet in staat te zijn geweest om het noodnummer te bellen, of hulp te vragen, maar hij kon wel de deur voor de agenten opendoen”, zegt de officier. „Dat is belastend.” Ze eist een gevangenisstraf van zes jaar.

Lees ook
Vluchteling naast starter: is het experiment geslaagd?

Zes dode katten en een hagedis

Mohammed wilde graag in Amsterdam wonen, omdat hij veel verwachtte van de gayscene, zo blijkt afgelopen vrijdag. Maar hij dronk en gebruikte drugs, had schulden, belandde in een relatie die in zijn eigen woorden „toxic” was. Een maand voor de brand, op 11 september, sloopte Mohammed zijn ramen. Hij zei dat hij zelfmoord wilde plegen en werd naar een psychiatrische afdeling gebracht. In de week van de brand appte Mohammed een kennis dat hij niet in het huis „kon blijven”. Een dag voor de brand stuurde hij: „Ik ga doden, ik zweer bij God. Ik lijd, en zij zullen lijden.” Toen agenten hem na de brand arresteerden, zei Mohammed volgens hen: „I hope it’s burning.”

Volgens de officier hebben gedachten en gevoelens zich opgebouwd, „tot het niet meer ging”. Onderzoekers van het Pieter Baan Centrum konden geen psychiatrische diagnose vaststellen, mede omdat Mohammed na verloop van tijd niet meer wilde meewerken. De officier beschouwt hem als volledig toerekeningsvatbaar.

bewoner van RiekerhavenStudente Je hebt onschuldige mensen meegenomen in jouw zelfmedelijden

In de rechtbank draait Mohammed zich telkens om en kijkt dan observerend de zaal in. Achterin zitten meer slachtoffers van de brand, van wie sommige met een Nederlandse achtergrond hun moeder hebben meegenomen. Zeker 36 bewoners willen een schadevergoeding, bij elkaar opgeteld honderdduizenden euro’s.

Maar als de slachtoffers het woord krijgen, kijkt Mohammed naar voren, terwijl een tolk hun woorden in zijn oor fluistert. Een man die uit Nigeria vluchtte, zegt dat hij alles wat hij nog van huis had, is kwijtgeraakt. Hij heeft een nieuw huis van woningbouwvereniging Lieven de Key gekregen, maar dat is wéér een containerwoning. „Nog steeds schrik ik ’s nachts wakker.”

„Mijn allergrootste nachtmerrie heb jij veroorzaakt”, zegt een studente van de politieacademie. Haar kat Versace kwam om bij de brand – in totaal stierven er zes katten en een hagedis. De vrouw vraagt 20.000 euro schadevergoeding, waarvan de helft voor Versace. „Je hebt onschuldige mensen meegenomen in jouw zelfmedelijden.”

Tweede zittingsdag

Hier zit een verdachte die nog niet is veroordeeld, zegt Mohammeds advocaat Patrick Rombouts tegen de rechter. „Maar hij wordt bejegend alsof hij veroordeeld is, alsof hij schuldig is.” Rombouts zegt dat het niet mogelijk is vast te stellen dat Mohammed de brand heeft gesticht, omdat direct bewijs ontbreekt. Ook de brandweer kon zich geen wegwijs meer maken uit de smeulende restanten. „Is het echt ondenkbaar dat de brand is ontstaan door een oplader, of een laptop?”

Maandag, op de tweede zittingsdag, wil de officier nog „kort iets zeggen” over dat scenario. Ze zegt dat Mohammed niets naar voren brengt „wat op een technische oorzaak duidt”. Een matras, zegt ze, „gaat niet vanzelf in brand”.

Maar als het brandstichting zou zijn, wat zou dan het verhaal zijn, vraagt advocaat Rombouts zich hardop af. „Na mij de zondvloed, zoiets?” Volgens Rombouts is een technische oorzaak niet uit te sluiten. „Je kan denken: het is een raar verhaal, een rare verdachte. Een atypische man. Maar betekent dat bij een verwarde man géén brand kan ontstaan? Dat kunnen we gewoon niet vaststellen – hoe onbevredigend dat ook is.”

Op maandag 27 november doet de rechter uitspraak.

Lees ook
Was Riekerhaven wel veilig voor bewoners?

NSC-Kamerleden Zeedijk en Hertzberger stappen op na onrust in Amsterdam en vertrek Achahbar

admin
November 19, 2024
0

NSC-Kamerleden Femke Zeedijk en Rosanne Hertzberger hebben hun Kamerlidmaatschap per direct neergelegd. Dat heeft waarnemend NSC-leider Nicolien van Vroonhoven dinsdag bekendgemaakt in Den Haag. Zeedijk en Hertzberger stoppen vanwege de onrust die afgelopen week ontstond naar aanleiding van de rellen in Amsterdam en het daaruit voortvloeiende vertrek van partijgenoot en staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen en Douane).

Afgelopen vrijdag stapte Achahbar op vanwege de discussie in het kabinet over antisemitisme. Tijdens een eerdere ministerraad zouden bewindslieden racistische uitspraken hebben gedaan. Een kabinetscrisis volgde, en andere NSC-bewindslieden zouden hebben overwogen om Achahbars voorbeeld te volgen. De partijleiders van de vier coalitiepartijen sloten in het Catshuis aan bij de ministerraad. Uiteindelijk werd de crisis bezworen en bleven de andere NSC-ministers en staatssecretarissen aan.

Voor Hertzberger maakte het vertrek van Achahbar duidelijk dat „het kabinet ernstig uit de hand loopt”. Ze waarschuwde, zo zegt ze dinsdag, al langer voor de risico’s die een samenwerking met de PVV met zich mee zouden brengen. Ze zegt wel dat die samenwerking „onvermijdelijk” was, gezien de verkiezingsuitslag van afgelopen jaar.

Zeedijk was voor haar Kamerlidmaatschap onder meer (vervangend) raadslid voor D66 in de gemeente Geldorp-Mierlo. Ook werkte ze als adviseur voor ASML. Hertzberger had tussen 2009 en 2023 een vaste column in NRC. Daarnaast is ze microbioloog en schrijver.

Het fluitende gejodel van de dunbekwulp is voor altijd verstomd – de vogel is uitgestorven

admin
November 19, 2024
0

Het ijle, fluitende gejodel is verstomd van Kazachstan tot het Arabisch Schiereiland en van Nederland tot de Atlantische kust van Marokko. De dunbekwulp (Numenius tenuirostris), nauw verwant aan onze gewone wulp (N. arquata) en regenwulp (N. phaeopus), is hoogstwaarschijnlijk uitgestorven. Dat schrijven Britse en Nederlandse onderzoekers deze week in IBIS – the International Journal of Avian Science.

De laatste, onbetwiste waarneming van een dunbekwulp dateert van februari 1995, in een lagune in Marokko. Het was de Nederlander Arnoud van den Berg die daar acht jaar eerder drie mannetjes had ontdekt. Er keerden jaarlijks enkele vogels terug, tot de allerlaatste in 1995. Sindsdien gingen er expedities op pad om naar de soort te zoeken. Er kwamen actieplannen om de leefgebieden te beschermen. Vogelaars bleven hopen. Maar nu is het 96 procent zeker dat de soort van de aardbodem is verdwenen, berekenden de onderzoekers.

„We zijn niet heel verrast”, zegt Justin Jansen van Naturalis Biodiversity Center en medeauteur van de studie.” Er waren al grote vraagtekens vanaf de jaren 1980. We zijn er al jaren over aan het discussiëren. Nu hebben we alle bekende gegevens gecombineerd in een model.”

Een dunbekwulp in Merja Zerga, een wetland aan de Atlantische kust van Marokko, halverwege Tanger en Rabat.

Waarschijnlijkheden

Jansen werkte samen met collega’s van de Britse Vogelbescherming, University College London, BirdLife International en het Natural History Museum in Tring (VK). Hun model is een zogeheten raamwerkmodel dat verschillende schattingen van waarschijnlijkheden samenvoegt. Een eerste component beoordeelt de invloed van bedreigingen in het hele leefgebied. „In de broedgebieden in Centraal-Azië is de landbouw geïntensiveerd en zijn moerasgebieden ontgonnen”, vertelt Jansen. „Ook op de doortrekplaatsen rond de Middellandse Zee en in het overwinteringsgebied in Marokko is heel veel habitat verdwenen. En overal langs de trekroute is altijd veel op vogels gejaagd.”

Daarnaast zijn er bedreigingen zoals predatie, ziekten, vervuiling en klimaatverandering – en inteelt, aldus het artikel.

„De tweede component van het model kijkt naar de verspreiding van de waarnemingen in tijd en ruimte”, vertelt Jansen. „Zichtwaarnemingen tellen mee, maar ook beschrijvingen en exemplaren in museumcollecties.” Al die waarnemingen krijgen een wegingsfactor, waarbij museumexemplaren en onbetwiste foto’s het zwaarste wegen, en waarnemingen met onvoldoende bewijs het minst zwaar. „Samen met verdwenen museumexemplaren.” Ook telt mee hoe lang, intensief en wijdverspreid er naar de soort is gezocht op plekken waar hij zeker voorkwam.

Twijfelachtige eieren

Jansen werkte zelf vooral aan het beoordelen van de museumcollecties. „Er bestaan wereldwijd zo’n 400 museumexemplaren”, vertelt hij, „waarvan ik er 148 heb onderzocht. Er zijn diverse eieren die aan de soort zijn toegeschreven, maar die zijn allemaal twijfelachtig. We zijn er niet in geslaagd er dna uit te isoleren. Eén ei zou in 1906 zijn verzameld bij Tomsk, in Rusland. Maar isotopenonderzoek aan jonge dunbekwulpen suggereert dat de broedgebieden in Kazachstan liggen.”

Isotopen zijn zwaardere dan wel lichtere versies van atomen. Die komen in de natuur in verschillende verhoudingen voor, afhankelijk van de locatie. „Jonge vogels bouwen hun veren op in de broedgebieden”, legt Jansen uit. „De veren verraden dus waar ze zijn opgegroeid.”

De reeks waarnemingen (en vooral het uitdoven daarvan) gaf een waarschijnlijkheid van 99,4 procent dat de soort is uitgestorven. De combinatie met het bedreigingenmodel leidde tot de uiteindelijke 96 procent waarschijnlijkheid. De IUCN (de internationale natuurbeschermingskoepel die de wereldwijde Rode Lijst beheert) kan de status van de soort nu aanpassen van ‘kritiek’ naar ‘uitgestorven’, vermoedt Jansen. „Wij hebben onze exemplaren in elk geval alvast verhuisd naar de afdeling uitgestorven dieren.”

Daarmee is de dunbekwulp de eerste uitgestorven vogelsoort die broedde op het Euraziatische continent. Zijn er niet veel meer kandidaten, als je er zo’n model op loslaat? „Ja, dat denk ik wel. Maar het is zóveel werk om dit goed te onderbouwen. Voor de dunbekwulp heeft het jaren gekost.”

In Nederland is er negen maal een dunbekwulp gesignaleerd; de laatste in 1947 op Wieringen. „Duitsland heeft maar vijf waarnemingen, België één. Dat kan betekenen dat Nederland een bijzondere rol vervulde aan de rand van het doortrekgebied. Maar we weten het niet. En we zullen het ook nooit weten.”

Inheemse Nieuw-Zeelanders marcheren naar het parlement om hun rechten te beschermen

admin
November 19, 2024
0

Een stoet van 42.000 Maori’s kwam dinsdag na een negen dagen lange protestmars aan bij het parlement van Nieuw-Zeeland in Wellington. Ze demonstreren tegen een voorgestelde wet om het stichtingsdocument van het land, het Waitangi-verdag uit 1840, aan te passen. In het verdrag staat onder meer dat de Maori’s, de inheemse bewoners van Nieuw-Zeeland die nu zo’n 20 procent van de bevolking uitmaken, het ongestoorde bezit genieten van hun land, bossen en visserijgebieden.

Dat het wetsvoorstel om het vermaarde Verdrag van Waitangi te herschrijven het hoogstwaarschijnlijk niet gaat halen, maakt voor de Maori’s niet uit. Alleen regeringspartij ACT, die de wet voorstelde, steunt het plan. ACT heeft elf van de 123 zetels in het parlement. De andere twee coalitiepartijen en heel de oppositie hebben beloofd tegen te stemmen. Maar voor de inheemse Maori-bevolking is het voorstel alléén al genoeg om dagenlang met duizenden tegelijk de straat op te gaan. Ze organiseerden een hikoi; een traditionele protestmars.

Leden van de Maori-gemeenschap voerden dinsdag **een haka** uit.

Foto Sanka Vidanagama/AFP

In totaal namen **42.000 mensen** deel aan de protestmars naar Wellington.

Foto Sanka Vidanagama/AFP

De woede van de demonstranten richt zich vooral op David Seymour, de leider van de rechtsconservatieve partij en indiener van het voorstel. Hij vindt het Waitangi-verdrag „discriminerend”: Nieuw-Zeeland wordt volgens hem nu „verdeeld op basis van afkomst”. Hij wil dat de speciale positie voor Maori’s wordt verwijderd uit het document.

Achterstelling

De onrust is zo groot omdat de wet volgens veel Maori’s hun rechten ontneemt. Maar in de praktijk zijn de rechten van de Maori’s jarenlang al ingeperkt en wordt de inheemse bevolking onderdrukt. Nog altijd doet deze groep het op veel vlakken veel slechter dan de rest van de bevolking. De werkloosheid is bijna twee keer zo hoog, de gemiddelde levensverwachting ligt zeven jaar lager, een onevenredig groot aantal Maori zit in de gevangenis, en ze zijn veel minder welvarend dan de rest van de bevolking.

De mars duurde **negen dagen** en eindigde dinsdag.

Foto Sanka Vidanagama

Bovendien is er al sinds het begin van de kolonisatie van het land onduidelijkheid over de interpretatie van het document. Er zijn namelijk twee varianten; een Engelstalige versie en een in te reo, de Maori-taal. In de Engelstalige variant staat dat de Maori’s hun soevereiniteit opgeven, in de Maori-versie ontbreekt dit cruciale punt.

Daarom buigen Maori’s, beleidsmakers en de rechtbanken zich al sinds de jaren zeventig over de tekst en de beloften die aan de Maori’s zijn gedaan. Om die na te leven, is beleid ingevoerd om de positie van de Maori’s in de samenleving te verbeteren.