N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Seriemaker Sinds het succes van de western ‘Yellowstone’ maakt de Amerikaanse Taylor Sheridan de ene na de andere serie. Zijn werk zit vol stoere mannen, weidse landschappen en soapachtige plots. Wat is zijn boodschap?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data96482985-840c4e.jpg)
Foto James Minchin III/ Paramount+
De populairste televisieserie van Amerika staat niet op Netflix of HBO Max, wordt niet gemaakt in Hollywood, of opgenomen in New York en heeft in de vijf jaar dat het nu loopt, zelden buzz gegenereerd op Twitter. Toch keken eind vorig jaar 12,6 miljoen Amerikanen naar de eerste aflevering van het vijfde seizoen van Yellowstone. Alleen sport- en nieuwsprogramma’s trokken in 2022 meer kijkers dan het cowboydrama waarin Kevin Costner het personage John Dutton speelt, de snoeiharde patriarch van een rijke familie met een enorme ranch in Montana. „De serie is atypisch populair”, zegt tv-recensent Kathryn VanArendonk van website Vulture. „In een tijd dat alle kijkcijfers naar beneden duiken, heeft Yellowstone de zwaartekracht weten te omzeilen.”
De man achter het succes is Taylor Sheridan. De 52-jarige Texaan heeft tot nu toe iedere aflevering van de vijf seizoenen geschreven, regisseerde er meerdere, is uitvoerend producent, heeft een hand in de casting en de montage en verschijnt ook regelmatig voor de camera in een vaste gastrol. Ook creëerde hij de afgelopen jaren voor Paramount, de studio waarmee hij in 2021 een deal van 200 miljoen dollar sloot, acht andere televisieseries (hier te zien bij de streamingdienst SkyShowtime). Vier Yellowstone spin-offs, waaronder een met Helen Mirren en Harrison Ford (1923), en vier losstaande series, waarvan een met Sylvester Stallone (Tulsa King). „Ik ben voor 1 miljard aan televisieseries aan het filmen”, rekende Sheridan voor website The Atlantic uit.
Sheridan is daarmee een van de meest invloedrijke televisiemakers van Amerika. Des te opmerkelijk is het dat hij amper tien jaar geleden pas zijn eerste script schreef. Tot zijn veertigste was Sheridan namelijk acteur, een vak waar hij per ongeluk was ingerold.
Sheridan groeide op in Texas als zoon van een cardioloog. Zijn moeder had een ranch net buiten Waco waar het gezin de weekenden doorbracht en waar Sheridan leerde paardrijden als een echte cowboy. Toen zijn ouders uit elkaar gingen, kon zijn moeder de hypotheek niet meer betalen en werd het landgoed verkocht (mensen die hun ranch kwijtraken is een terugkerend thema in Sheridans werk). Als jongvolwassene werd Sheridan in een lokaal winkelcentrum gescout door een agent die hem aan zijn eerste acteerrol hielp. Hij verhuisde naar New York en later Los Angeles waar hij amper kon rondkomen. Op een gegeven moment verdiende hij zo weinig dat hij met zijn hond in zijn auto sliep, zo gaat het verhaal.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/08/data89223086-bf81a8.jpg)
Lees ook: Nukkige cowboy en zijn disfunctionele gezin strijden voor Republikeinse waarden
Slechte scripts
Pas op 38-jarige leeftijd kreeg hij een vaste rol in de serie Son’s of Anarchy. Maar toen hij om opslag vroeg omdat zijn vrouw zwanger was en deze niet kreeg, besloot Sheridan Los Angeles vaarwel te zeggen. „Ik wilde mijn zoon niet in L.A. opvoeden”, vertelde hij de lokale krant de Austin American Statesman later. „En ik wilde hem ook niet moeten vertellen dat ik zijn honkbalwedstrijd zou missen omdat ik een auditie voor een Glassex-reclame had.”
Een bevriende acteur vroeg of Sheridan niet samen met hem een serie wilde schrijven over een gevangenisstad (een idee dat in 2021 Mayor of Kingstown werd met Jeremy Renner). Sheridan had geen schrijfervaring, maar wel genoeg slechte scripts gelezen om te weten hoe het niet moest. Toen het de acteurs niet direct lukte de serie te verkopen, stortte Sheridan zich op filmscripts en in een paar jaar tijd schreef hij Sicario (2015), Hell or High Water (2016) en Wind River (2017). Voor Hell or High Water ontving hij een Oscar-nominatie. En van het geld dat hij met de films verdiende, kocht hij een ranch in Texas.
Inmiddels is Taylor Sheridan een begrip in televisieland en het ‘Sheridanverse’ een universum waar menig Hollywood-acteur graag onderdeel van uitmaakt (Sheridan belt de sterren zelf als hij ze een rol wil aanbieden. Hij gelooft niet in tussenpersonen.) „Ik denk dat ze een geldtransportwagen naar Harrison Fords huis hebben gereden”, grapt tv-criticus VanArendonk aan de telefoon over het feit dat zelfs de grootste namen zwichten voor Sheridan. „Al weten ze ook dat ze in een Sheridan-serie een miljoenenpubliek bereiken.”
Beproefde soap-formule
VanArendonk, die als criticus niet heel erg onder de indruk is van de serie, kan meerdere factoren aanwijzen die bijdragen aan het immense succes van Yellowstone. Kevin Costner, de mega-filmster die de hoofdrol speelt bijvoorbeeld („Al zijn er genoeg andere series met een mega-filmster die minder succesvol zijn.”) of het feit dat Yellowstone in de kern een beproefde soap-formule hanteert die doet denken aan klassiekers als Dallas en Desperate Housewives.
Zo hebben de daden van de hoofdpersonen, geen enkele consequentie. „Ze gooien letterlijk hun vijanden van een klif, en gaan door alsof er niets is gebeurd.”
Toch denkt VanArendonk dat het succes vooral te danken is aan de plek waar de serie zich afspeelt, het Amerikaanse Westen met diens prachtig weidse uitzichten (Yellowstone is zeker net zo mooi gefilmd als een prestigieuze HBO-serie), en aan het feit dat het gaat over mannen die hun land verdedigen. „De meeste primetime soaps hebben een vrouwelijke hoofdrolspeler. Maar deze serie viert het man- zijn.” Hierdoor kunnen mannen, samen met hun vrouwen, Yellowstone kijken zonder het idee te hebben dat ze naar een soap kijken.
Dat John Dutton zijn land kost wat kost verdedigt, met geweld en geweren indien nodig (en dat is regelmatig), en dat er veelvuldig wordt verzucht dat de dingen vroeger beter waren (de grootste vijand in de serie zijn mensen uit de grote stad), maakt dat Yellowstone de stempel conservatief kreeg. Dat de serie delen van de Amerikaanse bevolking bereikt die normaal door Hollywood slecht worden gevonden, lijkt dit te bevestigen.
Conservatief of niet?
Maar Sheridan zelf zegt dat iedereen die dit beweert, Yellowstone nog nooit heeft gezien. „De serie heeft het over de gedwongen verplaatsing van de Native Americans en de manier waarop Native Amerikaanse vrouwen zijn behandeld. Over de hebberigheid van de bedrijfswereld en de gentrificatie van het Westen, en landjepik. En dat noem je een serie voor de red states?”, zei hij tegen The Atlantic.
Ook VanArendonk vindt Yellowstone, net als Sheridans andere series, niet per se conservatief. „Maar het is wel heel duidelijk en opzettelijk regressief. En daar trots op.” Wat de politiek van Yellowstone dan is, vindt ze moeilijk te definiëren. Al komt dit vooral omdat Sheridans verhaallijnen daarvoor niet consistent genoeg zijn. „Wie deze mensen zijn en wat ze vinden, verandert van week tot week.” Dit komt, denkt ze, omdat iedere aflevering geschreven wordt door één man die „wellicht ook gewoon schrijft wat er op dat moment in hem opkomt”. Iets wat hij zelfs voor meerdere series tegelijkertijd doet. „Hoe hij dit precies bolwerkt, tijd-technisch gezien, blijft een raadsel.”
Zoals de Duttons hun vijanden over een klif gooien, gaat Sheridan problemen met zijn pen te lijf. Begin deze week berichtte entertainmentwebsite Deadline dat Kevin Costner en Paramount het oneens zijn over het aantal dagen dat de acteur op de set aanwezig moet zijn. Volgens Deadline liggen de onderhandelingen inmiddels stil en bestaat de kans dat Yellowstone het huidige vijfde seizoen, dat momenteel een winterstop heeft, niet zal afmaken. In plaats daarvan wordt ingezet op een nieuwe variant van de serie die Sheridan zal schrijven, zonder Costner maar met Oscarwinnaar Matthew McConaughey.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124899764-b6c579.jpg|https://images.nrc.nl/TXeGnuiSGtciwbhAVBIngO5hcR4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124899764-b6c579.jpg|https://images.nrc.nl/zAHoFDb2X2CETuJRDRTWxESPRzc=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124899764-b6c579.jpg)
