Xi bezit de belangrijkste troefkaart in handelsoorlog, niet Trump

Posted on June 13, 2025 by admin

Negeer de hoofdletters. Met kreten in kapitalen vierde Donald Trump op sociaal medium Truth Social de afspraken die zijn onderhandelaars met China hadden gemaakt na twee dagen van gesprekken in Londen, De relatie zou weer ‘uitstekend’ zijn. Maar hoe vager de bewoordingen waarmee onderhandelaars naar buiten komen, hoe minder concreet de gemaakte afspraken. Dat kan ook na deze week weer de les zijn.

Na twee dagen onderhandelen hulden de onderhandelende ministers van VS en China zich dinsdagavond in nevelen toen ze onderhandelingslocatie Lancaster House verlieten. Ze hadden een ‘framework’ afgesproken, een kader waarbinnen verdere afspraken moeten worden gemaakt. De presidenten Trump en XI moesten er nog mee instemmen. De volgende dag ging de Amerikaanse president Donald Trump vertrouwd los op het sociale netwerk Truth Social met borstklopperij dat er een deal was.

Na het optrekken van de mist bleek er eigenlijk niet meer dan een wapenstilstand te zijn bereikt in de escalatie die al sinds 2 april de wereldeconomie in een ijzeren greep houdt. Die dag kondigde president Trump de ‘wederkerige tarieven’ aan voor meer dan zestig landen, waarbij de heffing op Chinese producten op 34 procent werd gezet, boven op en naast al bestaande heffingen.

China besloot als enige land om Trumps nieuwe heffingen te vergelden met heffingen op goederen uit de VS. In het onderlinge tegen elkaar op bieden stegen de Amerikaanse heffingen op Chinese goederen in de daaropvolgende weken naar een exorbitante 145 procent en kwamen de Chinese heffingen op Amerikaanse goederen boven de 100 procent uit.

Eerste wapenstilstand

In mei kwamen vertegenwoordigers van de landen al bijeen in Genève en sloten ze een eerste wapenstilstand. Al snel beschuldigden de twee grootmachten elkaar ervan die afspraken te schenden. China legde de export van zeldzame grondstoffen als dysprosium en terbium stil. De VS verboden de export van sommige software, vliegtuigmotoren en ethaan, dat in de productie van kunststoffen wordt gebruikt. Na een telefoongesprek tussen Trump en de Chinese president Xi kwamen hun onderhandelaars in Londen samen.

De wurggreep van Beijing op grondstoffen is een wapen waarvan de VS en Europa de kracht hebben onderschat

Joris Teer
Instituut Veiligheidsstudies

Maar wat is daar nu echt bereikt? China heeft beloofd weer de kritische grondstoffen te leveren, stellen de Amerikanen. Voor de VS is dat van levensbelang, want zonder die materialen kunnen de magneten niet worden gemaakt die noodzakelijk zijn voor auto’s, straaljagers, robots, windmolens en tal van andere strategische goederen. De VS beloofden vooral dat Chinese studenten toch weer welkom zijn op Amerikaanse universiteiten. Trump had in mei aangekondigd dat ze daar moeten vertrekken.

Maar dat is het. Althans, volgens wat de Amerikanen zeggen. In China laten ze vrijwel niets los over de afspraken. Er zal ook geen document met de afspraken worden gepubliceerd, gaf de Amerikaanse minister van Economische Zaken Howard Lutnick aan. De Amerikanen zeggen in elk geval dat op Chinese goederen een heffing van 55 procent zal blijven rusten. Die is opgebouwd uit de basisheffing van 10 procent die sinds 9 april voor alle landen geldt, de strafheffing van 25 procent op alle Chinese goederen, omdat China niet genoeg zou doen om de handel in fentanyl tegen te gaan, en heffingen van 25 procent die al sinds de eerste termijn van Trump gelden.

Zeldzame aardmetalen

De les die uit deze onderhandelingsronde getrokken kan worden is dat de handelsakkoorden die de VS willen sluiten, niet meer alleen over heffingen gaan. Exportbeperkingen spelen nu een centrale rol, en daarmee de mogelijkheid om de productieketens van andere landen te destabiliseren.

China voelt haarfijn aan waar het de VS en ook Europa pijn kan doen. Eerst heel voorzichtig, maar sinds 2 april met voortvarendheid, heeft de regering van Xi de uitvoer van zeldzame aardmetalen teruggebracht. Die worden voor het overgrote deel in China gewonnen en verwerkt. Het is niet zo dat deze grondstoffen op weinig plekken in de wereld voorkomen, maar de winning en verwerking vergen technische expertise, kosten veel energie en zijn milieuvervuilend. Westerse landen hebben daar nooit veel trek in gehad. De achterstand is nu groot, het duurt jaren voor de winning uit een nieuwe mijn op gang komt.

„De wurggreep van Beijing op de grondstoffen is een van de sterkste wapens in de handels- en toeleveringsketenoorlog. De VS en ook Europa hebben dat onderschat”, zegt Joris Teer van de Brusselse denktank EU Instituut voor Veiligheidsstudies. Opvallend, want China begon sinds 2023 al vergunningen te eisen voor export van steeds meer materialen in reactie op exportverboden voor chips en chiptechnologie door de VS. „Washington heeft nu aanvallend gespeeld, zonder zijn verdediging op orde te brengen”, stelt Teer.

In zijn uitlatingen op Truth Social juichte Trump dat de grondstoffen voor magneten weer volop en direct geleverd zullen worden. Maar China houdt strikt de controle over de uitvoer, schreef The Wall Street Journal, door vergunningen voor zestig dagen af te geven en zo de uitvoer te limiteren. Daardoor is het voor fabrikanten in Europa en de VS niet mogelijk voorraden op te bouwen en behoudt China een machtsmiddel om in latere onderhandelingen druk te kunnen blijven zetten.

Opvallend is dat bij de wapenstilstand niets afgesproken lijkt over de exportbeperkingen op chiptechnologie en chips, waarmee de VS al in de eerste termijn van Trump zijn begonnen – en die daarna onder president Biden steeds verder gingen. Dat deden zij om te bewerkstelligen dat de Amerikanen in de technologierace – en zeker op het gebied van AI – voorop blijven lopen. De Amerikanen en de Chinezen zeiden er deze week niets over.

Het lijkt erop dat China zo ook het toenemende zelfvertrouwen wil uitstralen dat het zelf voldoende technologie kan ontwikkelen en om de beperkingen heen kan werken. China heeft in de voorbije jaren sterk ingezet op een industriebeleid om zelfvoorzienend te zijn.

Heffingen

De regering-Trump dacht China hard te kunnen treffen met hoge heffingen. Als productieschuur van de wereld is het voor economische groei sterk afhankelijk van export. Heffingen op het niveau van 55 procent doen pijn, maar China lijkt daar stoïcijns onder te blijven – ondanks matige groeicijfers en fabrieken die kampen met overcapaciteit. Hier lijkt Xi de kaart te spelen dat hij de Chinezen meer pijn kan laten lijden dan de VS de eigen burgers kunnen laten verduren. Trump en zijn ministers reageerden deze week opgetogen dat de inflatiecijfers meevielen met 2,4 procent. De voorspelling dat invoerheffingen de prijzen in Amerika zouden opjagen, lijken zo niet uit te komen. Maar veel economen verklaren dat vooral door de grote voorraden die door importerende bedrijven zijn ingeslagen vlak voor de heffingen ingingen. Tevens vermoeden ze dat bedrijven pogen het beeld te vermijden dat ze direct de prijzen omhoog jagen.

Als Trump bij tegenvallende onderhandelingsresultaten vasthoudt aan zijn hoge heffingen, dan zal zich dat volgens economische prognoses nog steeds uiten in sterk hogere prijzen. De druk van Amerikaanse consumenten – tevens kiezers – op Trump zal dan toenemen, zal Xi speculeren. Dat Chinese producenten in de tussentijd de prijs daarvoor betalen, is een pijn die hij zal accepteren. Intussen is China ook bezig om handelsstromen te verleggen naar andere landen en daar afspraken over te maken.

Bedrijven beseffen steeds sterker dat ze hun toeleveringsketens anders moeten opbouwen

Door vertragingstactieken van Xi zal het onderhandelingsspel met China langdurig zijn, met Xi die verwacht dat hij een langere adem zal hebben dan Trump. De Amerikaanse president en zijn ministers gaven deze week aan dat ze meer haast willen maken in de onderhandelingen met andere landen. In de komende twee weken kunnen die een brief uit Washington DC verwachten met de Amerikaanse voorwaarden. En die hebben ze maar te accepteren, liet Trump weten.

De eerder gestelde deadline voor deals ligt op 9 juli. Over de onderhandelingen met Japen en Zuid-Korea lieten Trump en Lutnick zich optimistisch uit. De onderhandelingen met de EU zouden langer kunnen duren. Een verschuiving van de deadline wordt overwogen, zo werd duidelijk.

Maar er zijn twijfels of de regering-Trump alle onderhandelingen wel tegelijkertijd aankan. „Veel experts betwijfelen of ze wel voldoende mensen en middelen hebben om zo veel onderhandelingen tegelijkertijd te voeren in zo’n kort tijdsbestek”, zegt Nikolaus Lang, bij adviesbureau BCG verantwoordelijk voor geopolitiek onderzoek en advisering aan bedrijven. „Ik denk dat we heel veel onvolledige overeenkomsten zullen zien.”

Van Trump is bekend dat hij weinig geduld heeft en resultaten wil laten zien. De uitkomst dat hij een deal bereikt, is belangrijker dan de inhoud van de overeenkomst. Daar kunnen en zullen de EU en andere landen op inspelen door net als de Chinezen de onderhandelingen te vertragen. De grote vraag is of ze net zo veel onzekerheid en pijn in hun economie kunnen verdragen als Xi bereid lijkt voor China te accepteren.

Voor bedrijven betekent vertraging in onderhandelingen aanhoudende onzekerheid. Zij zien wel steeds sterker dat ze hun toeleveringsketens anders moeten opbouwen, met de verschuiving van een heffingenoorlog naar een strijd om de toeleveringketens. „Veel bedrijven zullen besluiten niet meer vanuit een grote fabriek op één plek te produceren. Het model om op die manier zo goedkoop mogelijk de hele wereld te beleveren is kapot”, stelt Lang. „Ze zullen hun risico’s spreiden en op verschillende plaatsen in de hele wereld in kleinere fabrieken hun producten produceren, en van daaruit de lokale markt bedienen. Dat is minder efficiënt, en zal de komende jaren de inflatie opjagen. Die beweging kwam al op gang na de pandemie en de blokkade van het Suezkanaal, maar zal nu versneld doorzetten.”

Dat raakt ook de ambities van Trump. Na de stopzetting van levering van essentiële grondstoffen zeiden Amerikaanse autofabrikanten dat ze overwogen productie naar China te verplaatsen. Daarmee zou de door Trump zo gewenste herindustrialisatie van de VS alleen maar in gevaar komen.

Media
NIEUWS

In Paradiso treden tientallen musici met „maatschappelijke kwetsbaarheden” op: ‘Met de band laat ik mezelf weer zien aan de wereld’

admin
June 15, 2025
0

Vóórdat de repetitie van popgroep Space Lightning echt begint, wil Susie Arnon nog even een stukje van haar zelfgeschreven lofzang op Amsterdam zingen: „Lopend door de stad/ Tijdelijk zonder huis/ Maar als een warme deken/ Biedt het mij toch een thuis”. De zangeres met de roze krullen is zenuwachtig. Normaal speelt de band covers van soul- en popnummers. Dit is een eigen lied. Na het zingen van het refrein schakelt ze snel over op het nummer dat ze woensdag in Paradiso zal zingen: ‘Always remember us this way’, een ballad van Lady Gaga.

We zitten in de kelder van het Amsterdamse muziekcentrum Q-Factory. Space Lightning oefent voor het festival Het Ritme van de Stad, woensdag in Paradiso. Op die dag treden tientallen musici op die „psychische of maatschappelijke kwetsbaarheden” hebben. Muziekcentrum Eiwerk heeft het festival opgericht, de zorginstellingen Leger des Heils en HVO Querido zijn ingehaakt. Susie Arnon: „Vanuit de onderlaag van de stad hoor je ons hart hevig kloppen. Vandaar: het ritme van de stad.”

HVO-Querido biedt hulp aan daklozen. Van de pakweg 33.000 daklozen in Nederland, verblijft ongeveer de helft in Amsterdam. Dat is inmiddels een zeer diverse groep die doorgaans niet voldoet aan het sterotype beeld van de dakloze. De cijfers zijn schattingen: slechts éénderde is in beeld bij de hulpverlening. Die bieden naast tijdelijk onderdak ook dagbesteding aan. Lies Schilp, muziekcoördinator van HVO-Querido: „Iedereen bij ons moet een vorm van participatie hebben. Werken, meedoen. En daar is het muziekprogramma een onderdeel van. Het belangrijkste is dat iemand weer geactiveerd wordt.” Het nut van muziek maken is evident, zegt Schilp: „Ik heb mensen als zombies binnen zien komen. Maar zodra ze samen muziek maken, lopen ze met stralende ogen en pratend weer naar buiten. Ze worden mensen die weer zin hebben om de dag te beginnen. Nou, dat scheelt een boel aan zorgkosten, kan ik je zeggen.”

Redding

Zangeres Susie Arnon woont in een van de tientallen opvanglocaties van HVO-Querido. Ze ontdekte haar zangstem tijdens de karaoke-avonden in de opvang. „Ja, ik zing. En ik ben vier jaar geleden dakloos geraakt. Ik was behoorlijk de weg kwijt en de kluts kwijt. In het begin wil je dat niemand het weet. Dat niemand je ziet. Als zoiets je overkomt, moet je jezelf helemaal opnieuw ontdekken. We zijn gewend om dingen een beetje te ontwijken of op te vangen. Maar als je in zo’n heftige situatie komt, dan kan je het niet meer ontwijken of opvangen. Je moet er doorheen.”

Toen ze eenmaal de weg naar de opvang had gevonden, werkte ze eerst in een wassalon en een boekbinderij. Het duurde even voor ze genoeg „rust en vertrouwen” had om voor kunst en muziek te kiezen: „Het was heel fijn om via muziek weer een doel te hebben. En vertrouwen te krijgen in mezelf. Anders was ik misschien nog verder weggezakt in een uitzichtloze situatie. In het begin van mijn dakloosheid hield ik me heel erg verborgen. Optreden met de band maakt juist dat ik mezelf laat zien aan de wereld, en aan mijn twee dochters die ik niet meer spreek. Ik kan je echt zeggen dat het mij geholpen heeft. En misschien zelfs gered heeft, ja.”

In de repetitieruimte komen de zangers langzaam binnendruppelen. In de hoek zit gitarist Joris onverstoorbaar te soleren – hij gaat er zo in op dat hij soms een afslag mist. Joris is over zijn gitaar heen gegroeid, hij draagt een tourshirt van Circle of Faith. Misschien christelijke metal. Zangeres Titia, oudere vrouw met kruk, zingt ‘I Will Survive’, de andere zangeressen haken in bij het la-lala-lala-gedeelte. John (66) fladdert binnen. Zonnebril, frisse pet met blauwe streepjes. Hij heeft er zin in vandaag. danst door de ruimte, maakt grappen met iedereen. John zingt een energieke versie van ‘Easy (Like Sunday Morning)’ van de Commodores.

Deze zanger blijkt trouwens geenszins dakloos te zijn. Kwam gewoon een keer binnenlopen bij een repetitie en maakte zich als multi-instrumentalist snel onmisbaar. Susie Arnon: „Space Lightning is niet alleen voor daklozen. Veel bandleden hebben inmiddels een woning, of ze zijn om een andere reden bij de band gekomen. Je kunt ook psychische problemen hebben, of je komt uit een scheiding. Gewoon, als je uit de maatschappij bent gevallen. Iedereen is welkom.”

„Het is ook zo opgezet dat er gewoon weer structuur komt in je leven”, zegt Arnon. „Wat ik zo mooi vind van onze band, we zijn een familie. Als er wel eens een tegenslag is, zoeken we steun bij elkaar. Als er ruzie is, leren we het uit te praten. En het leert ons om door te zetten.”

Repetitie van de band Space Lightning in de Q factory in Amsterdam.

Foto Simon Lenskens

Het echte, het doorleefde

Verwacht geen verwarde of bedwelmde personen op het podium. Volgens Lies Schilp moet je op „een bepaald herstelniveau zitten” om überhaupt het ritme van de bandrepetities te volgen. De bezoekers van Paradiso krijgen volgens Arnon een groep mensen te zien „die zichzelf uit een problematische situatie heeft gewerkt”. Als je de groep voor het eerst ziet, zegt ze, denk je misschien ‘wat is dat voor een samengeraapt zootje?’ Maar als je ze dan hoort spelen: „Je voelt gewoon het echte, het doorleefde, de hoop en de trots”. Volgens Schilp is dat precies het idee van het festival, om de deelnemers op een positieve manier te laten zien: „Dit zijn mensen die ook bij de stad horen. Zo hebben ze een podium om te laten zien: kijk dit doe ik nu ook. Dit ben ik nu. Hier sta ik nu.”

Susie Arnon: „We verwerken zonder filter ons verhaal in muziek. We hebben allemaal best wel heftige dingen meegemaakt en we zijn allemaal bij een zorginstelling beland. Als het dan lukt om gezamenlijk iets te doen, dan geeft dat zo’n goed gevoel. Er staan mensen die hebben iets overwonnen.”

Festival Het Ritme van de Stad: 18/6, in Paradiso, Amsterdam. Zie hvoquerido.nl

Vijftien euro per nacht ‘voor het klimaat’. Griekenland wil duurzamer toerisme

admin
June 15, 2025
0

„Is alles naar wens geweest? Dan bent u alleen nog de toeristenbelasting verschuldigd.” Wie vaak op vakantie gaat of een nachtje in een hotel verblijft weet: ook als de kosten vooraf zijn betaald, komt aan het einde vaak nog een rekening. En die kan flink oplopen. Sinds vorig jaar betalen toeristen in Griekenland officieel een climate resilience fee, die in feite hetzelfde is als toeristenbelasting. Per 1 januari van dit jaar is de belasting verhoogd tot maximaal 15 euro per nacht voor een kamer in een vijfsterrenhotel in het hoogseizoen (van april tot oktober). De toelage die hotelgasten bovenop de kamerprijs betalen voor elke nacht die ze er verblijven, wordt ter plekke betaald aan het hotel (of andere accommodatie). Ook passagiers van cruiseschepen betalen een extra toelage.

De Griekse regering zegt met de klimaattoeslag een duurzaam toerismemodel te willen bevorderen, en ook overtoerisme en de woningcrisis aan te willen pakken. Bij de aankondiging van de prijsverhoging zei de Griekse minister van Toerisme Olga Kefalogianni dat de inkomsten onder meer gebruikt zullen worden voor „het voorkomen en herstellen van natuurrampen” en het verbeteren van de infrastructuur. De opbrengst gaat ook naar niet nader gespecificeerde ‘projecten voor klimaatbestendigheid’.

De afgelopen jaren kampte Griekenland vrijwel elke zomer met hittegolven, vaak met bosbranden tot gevolg.

Opbrengst onduidelijk

De Griekse toerismeconfederatie SETE noemt de toeslag volgens de Griekse krant Kathimerini een puur inkomsten genererende fiscale maatregel en waarschuwt dat het op de lange termijn een negatieve invloed kan hebben op het concurrentievermogen van het Griekse toerisme. De organisatie vindt dat de verantwoordelijkheid voor de financiering van het nationale rampenfonds niet bij „slechts één sector van de Griekse economie” moet liggen. Bovendien is het volgens SETE nog onduidelijk hoeveel de fee vorig jaar heeft opgebracht en wat er met dat geld gedaan is.

Terwijl transparantie over de besteding juist van belang is voor de effectiviteit en het draagvlak bij bewoners. Daarvoor waarschuwt Ko Koens, lector toerisme aan Hogeschool Inholland. Hij noemt de climate resilience fee een gerichte vorm van belasting, in tegenstelling tot ‘gewone’ toeristenbelasting. „Dat maakt het interessant. Impliciet zeg je ermee: dit geld wordt gebruikt om iets te doen aan de klimaatcrisis. Maar het blijft zó vaag wat er met dat geld wordt gedaan. Wat doe je als je in een jaar geen zichtbare effecten van de klimaatcrisis hebt? Verdwijnt dat geld dan in een pot?”

Ook voor meer algemene toerismebelasting is het cruciaal om vooraf duidelijk te maken waar het geld voor bedoeld is, zei de Duitse hoogleraar duurzaamheid Harald Zeiss in maart tegen Die Welt. Volgens hem zeggen veel toeristische bestemmingen bij de introductie van de belasting het geld te zullen gebruiken voor bijvoorbeeld het financieren van duurzaamheidsprojecten of compensatie van de milieu-impact. Maar hoe het uiteindelijk wordt gebruikt, verschilt aanzienlijk; van de ontwikkeling van duurzame mobiliteit tot het simpelweg aanvullen van het gemeentebudget. „Want als de schatkist leeg is, wordt het beoogde doel vaak ruim gedefinieerd”, stelt Zeiss.

Overtoerisme

Het vaststellen van een doel is geen garantie voor succes, laat een experiment met entreekaarten in Venetië zien. De populaire Italiaanse stad voerde vorig jaar een financiële drempel in om minder toeristen te trekken. Bezoekers zonder overnachting moesten voor 29 drukke dagen tussen eind april en midden juli een toegangskaart van 5 euro kopen. Volgens bewoners was het er net zo druk, of zelfs drukker, als andere jaren.

De entreeheffing in Venetië bracht 2,4 miljoen euro op – veel meer dan vooraf ingeschat (en bijna net zoveel als de 2,5 miljoen euro die het gekost had). Dit jaar is de maatregel uitgebreid: het aantal dagen waarvoor een toegangsbewijs nodig is, is bijna verdubbeld, naar 54 dagen tussen half april en eind juli. De prijs blijft 5 euro, maar wie minder dan drie dagen voor zijn bezoek een entreekaartje koopt, betaalt twee keer zoveel.

Koens verwacht er weinig van. „Een fee van 10 euro, en zeker 5 euro als je op tijd bent, tik je er gewoon bij af. Dan eet je maar een ijsje minder. Als je er naar toe gaat, wil je het gewoon zien.” Maar als je naar de opbrengst kijkt, kan het nog steeds een goede maatregel zijn, afhankelijk van wat er gebeurt met het geld. „In Venetië is voornamelijk overtoerisme het probleem”, zegt Koens. „Wat doe je dan voor de lokale bewoners om hun situatie te verbeteren? Naar wat ik heb begrepen, gebeurt daar nog heel weinig. Juist de leefbaarheid van Venetië zou moeten worden aangepakt.”

Op één moment pieken om ticket voor de WK zwemmen te halen

admin
June 15, 2025
0

Een verraste blik: Marrit Steenbergen (25) tikt als snelste aan bij de finale van de 100 meter rugslag, in de scherpe tijd van 58,96. Net voor de Nederlands kampioen van vorig jaar, Maaike de Waard. De 100 meter rugslag is niet Steenbergens belangrijkste nummer, met deze uitslag had ze duidelijk geen rekening gehouden.

„Ojo, 58,9, lekker man!”, wordt ze gefeliciteerd door een andere zwemster, als ze net daarna weer uit het bad is geklommen.

Het is vrijdag, dag twee van de Nederlandse Kampioenschappen Zwemmen in Amersfoort. Langs de badrand is het een wirwar van vrijwilligers en talentvolle jeugd, met natte haren en handdoeken, vers uit de B-finales. Tussendoor lopen TeamNL-stafleden in het oranje en Nederlandse topzwemmers, met hun olympische tatoeages.

Door de informele sfeer heeft dit toernooi niet de air van een gewichtig sportevenement, toch is deze NK-editie de belangrijkste ooit. Hier in Amersfoort worden niet alleen Nederlandse titels vergeven, maar ook voor het eerst de zogeheten trials gezwommen. Alleen hier – zondagavond zijn de laatste finales – kunnen zwemmers een plek bemachtigen voor de WK langebaan in Singapore. Dat toernooi is al over zes weken. Ook de tickets voor EK’s en de Olympische Spelen, verreweg het belangrijkste evenement op de zwemkalender, worden straks via trials vergeven.

‘Een eerlijke strijd’

Grote zwemlanden Australië en de Verenigde Staten doen dat al jaren, maar voor Nederland is het een flinke verandering. Zwemmers hadden hiervoor altijd diverse momenten – een stuk of zes – om een zo scherp mogelijke tijd neer te zetten en onder de vooraf vastgestelde limiet te zwemmen.

De trials komen uit de koker van Jacco Verhaeren, niet toevallig voormalig bondscoach van Australië. Verhaeren – eerder ook coach van onder meer de olympische kampioenen Pieter van den Hoogenband en Ranomi Kromowidjojo – keerde vorig jaar weer terug bij de Nederlandse zwembond, als ‘Performance Strateeg Topzwemmen’. Na zijn tijd in Australië was hij tussen 2021 en 2024 directeur van het Franse zwemteam.

Het fijne van trials, zegt Verhaeren, is dat ze heel overzichtelijk zijn. „Het is een eerlijke strijd, iedereen zwemt onder dezelfde omstandigheden, in hetzelfde bad, tegen elkaar. En je ziet meteen wie er gekwalificeerd is.” De twee snelste zwemmers plaatsen zich, mits ze allebei onder de limiet zitten.

Maar nog belangrijker, zegt Verhaeren, is dat ze sporters de mogelijkheid geven meer ervaring op te doen met datgene waar het nu eenmaal om draait in het bad: pieken op het juiste moment. „Op de WK of op de Olympische Spelen krijg je ook maar één kans.” Het hebben van meerdere kwalificatiemomenten klinkt misschien fijn, zegt hij, „maar het ontneemt de mogelijkheid om dit op het hoogste niveau te oefenen.”

Natuurlijk is het voor zwemmers ook spannend. De meest gehoorde zorg: wat nou als ik ziek ben? Maar ja, zegt Verhaeren dan weer: wat nou als je op de Spelen ziek bent?

Patrick Pearson, coach van onder meer Marrit Steenbergen, is „heel erg blij” dat Nederland nu ook trials heeft. „Ik had het graag eerder gezien.” Niet alleen vanwege die noodzaak te pieken, maar ook omdat de trials dicht op de grote toernooien zitten.

Het is fijn om zo vlak voor een groot toernooi te merken dat je in vorm bent, zegt hij. „Dat geeft vertrouwen.” Dat levert daarna niet automatisch medailles op, dat lukt een relatief klein zwemland als Nederland ook weer niet zo vaak, maar wat hij wil zien is dat een sporter op zijn of haar best presteert.

Daarbij is het voor hem als coach prettig dat er minder piekmomenten in een jaar zitten, zegt Pearson. Dan is er langer de tijd om te schaven aan specifieke onderdelen van het zwemmen, zoals de start.

Even uitpuffen

De wereldkampioenschappen zwemmen in Singapore beginnen over zes weken, maar dat is Verhaeren eigenlijk een week te lang – de datum voor de NK stond al vast.

Vijf weken, zoals wordt ingevoerd bij het volgende toernooi, vindt hij precies kort genoeg, zegt hij. Je kunt als zwemmer in die tijd misschien net even uitpuffen van de trials en daarna is het gewoon weer trainen geblazen. „Dit is de periode van topvorm, je kunt niet naar een feestje, daar zijn die vijf weken niet lang genoeg voor. Je bent scherp op je gezondheid, je trainingen.”

Bij langere periodes verliezen sporters soms die scherpte, zag hij. „De grootste problemen ontstaan wanneer mensen al maanden voor de Spelen weten dat ze gaan. Als je olympiër wordt, gebeurt er van alles om je heen: sponsoren, aandacht, je begint er naartoe te leven.”

Waar Verhaeren naar streeft is een zo hoog mogelijke ‘conversie’: dat een zwemmer sneller is op een groot toernooi dan bij de kwalificatie. In Australië, waar de trials oorspronkelijk veel vroeger in het jaar waren, was de conversie bij de Spelen in 2012 een magere 28 procent, zegt Verhaeren. „Dan heb je goed gekwalificeerde zwemmers, maar haal je je doelen niet.” In 2021, de trials waren toen verlaat naar vijf weken voor de Spelen, was de conversie gestegen naar een ruime 80 procent.

De hoop in het topzwemmen is ook dat de trials de sport voor buitenstaanders overzichtelijker en spannender maken. Nou is Nederland geen Australië, en al helemaal geen Amerika: er lopen hier een stuk minder topzwemmers rond. Bij sommige nummers zullen de winnaars niet verrassend zijn, zegt Pearson voorafgaand aan het toernooi. De 100 meter vrije slag bij de vrouwen wordt in Amersfoort met gemak door olympisch finalist Steenbergen gewonnen, de 200 meter schoolslag bij de mannen gaat naar Casper Corbeau, winnaar van olympisch brons in Parijs, Nyls Korstanje doet het als verwacht goed op de 50 en 100 meter vlinderslag.

Eén foutje kan fataal zijn

Maar bij de kortste sprintafstanden wordt het interessanter. Zoals de 50 meter vrije slag bij de vrouwen, zaterdag op het programma. Pearson: „In Nederland ligt de focus daar wel op, we zijn er ook gewoon goed in.” Dus er dingen veel zwemmers mee. Bovendien: één foutje kan op zo’n korte afstand al fataal zijn.

Zaterdagavond gaat Milou van Wijk, de 20-jarige sprintspecialist die de laatste maanden in bloedvorm is, er met de snelste tijd op de 50 meter vrije slag vandoor. Ze laat Steenbergen, die tot dit weekend een beter persoonlijk record had staan, achter zich. Aangemoedigd door haar ouders en opa en oma, tikt ze aan in 24,29, haar beste tijd ooit.

Het gaf „extra opluchting” dat deze winst nu meteen zeker is van een WK-ticket, zegt Van Wijk na de race. „Maar je merkte ook wel aan de sfeer dat anderen het minder leuk vonden dat ze het niet gehaald hebben.”

Van Wijk vindt de trials sowieso wel „een verbetering”. „Ik heb wel van anderen gehoord: stel dat ik ziek ben? Dat is natuurlijk ook lastig.” Maar de voordelen wegen op tegen de nadelen, vindt ze. „Ik vond wel dat je je heel lang voor de Olympische Spelen kon kwalificeren, ongeveer een jaar. Stel dat iemand zich helemaal in het begin een heel goede tijd zwemt, maar het niveau zakt richting de Spelen in. En dan is er iemand anders op dat moment sneller is, maar nét iets langzamer dan die tijd van een jaar geleden. Persoonlijk vind ik dat oneerlijker voelen.”

Die zorgen over ziek zijn tijdens de trials: Jacco Verhaeren kent ze natuurlijk – al vertelt hij ook dat hij dat in de praktijk nog nooit heeft gezien.

Die zorgen zijn trouwens niet alleen voorbehouden aan zwemmers zelf, weet hij. In Frankrijk, toen hij daar directeur werd, voerde Verhaeren ook trials in. „Toen werd er contact met me opgenomen door het Agence du Sport, uit naam van de minister.” Men vroeg zich af of de trials straks ook gingen gelden voor Léon Marchand. Van Marchand, een Fransman, werd verwacht dat hij de grote ster van de Spelen zou worden. Maar wat als nou net híj ziek zou zijn tijdens op het enige kwalificatiemoment? „Ze zeiden: het kan toch niet zo zijn dat Marchand het niet gaat halen? Maar ik zei: dat kan wel. Als we de regels voor hem zouden aanpassen, dan haalt dat het hele systeem onderuit.”

De zorgen waren voor niks: Marchand vloog met gemak door de Franse trials en bekroonde zich met vier gouden medailles en één bronzen inderdaad tot ster van het toernooi.