N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data103610270-8c7367.jpg)
Zoals bekend heeft Elon Musk de naam Twitter onlangs vervangen door X. Ook het uiterlijk van de app is gewijzigd. Het vrolijke blauwe vogeltje is verdrongen door een witte X in een zwart vlak.
Een en ander leidde tot de vraag: gaan we nu ook woorden als tweet en twitteren vervangen door… ja door wat eigenlijk? Door x en x’en? Getwitterd, ge-x’t?
Om te beginnen is het nogal gewaagd om zo’n bekende, ingeburgerde merknaam overboord te zetten. Daar moet je het behoorlijk hoog voor in de bol hebben. Die eigenschap is Musk niet vreemd. Hij wordt door velen beschouwd als een geniale gek. Heel slim, maar ook flink gestoord.
Dat zie je terug in zijn voorliefde voor de letter X. Musk heeft tien kinderen bij drie verschillende vrouwen. In 2020 noemde hij zijn jongste zoontje ‘X Æ A-12’. A-12 zou een verwijzing zijn naar een bepaald type vliegtuig, X naar het onbekende, maar hoe de verklaringen ook luiden: ouders die een kind met zo’n naam opzadelen zijn meer bezig met zichzelf dan met hun kind.
Terug naar de taalvraag: gaan we binnenkort x’en in plaats van twitteren? Dat lijkt me sterk. Daar zijn verschillende redenen voor. In de eerste plaats: we x’en al. ‘Xxx’ onder een mailtje of appje betekent kus-kus-kus. Dan wel kusje-kusje-kusje. ‘Thanxx’ is dank + twee kussen. Er zijn allerlei variaties in omloop. Denk aan: X!X!, XxX enzovoorts. De ondertiteling kunt u zelf bedenken.
Een tweede reden om het werkwoord twitteren niet te vervangen door x’en is verzet tegen de overname van dit invloedrijke sociale medium door Musk. Alleen dat zwarte X-logo roept al irritatie op. Lijkt te veel op die Russische Z, vinden sommigen. Anderen zien er een mislukt hakenkruis in. Hoe dan ook komt het op de groeiende stapel irritaties over een steenrijke mafkees die denkt dat hij alles naar zijn hand kan zetten. Dus nee, alleen al uit verzet zal menigeen weigeren om afscheid te nemen van woorden als tweet en twitteren.
Stoom afblazen
En dan is er nog een taalkundige reden. Het is niet ongewoon om woorden en uitdrukkingen voor oude technieken te handhaven als die zijn verdrongen door nieuwere technieken. Op stoom liggen, stoom afblazen, jezelf herhalen als een gebroken grammofoonplaat, een telefoonnummer draaien, de hoorn erop gooien, verkeerd verbonden zijn. Dit wordt allemaal nog gezegd, terwijl de achterliggende techniek al lang is veranderd of verdwenen.
De vergelijking gaat niet helemaal op. Voorlopig is er aan de techniek van Twitter niet veel veranderd. Wie nog niet is overgestapt op een concurrerende sociale-media-app als Mastodon, twittert vlijtig voort op X. Maar met de tering in het lijf, lees en hoor ik. Een blauw vogeltje vervangen door een zwarte X lijkt een kleine stap, maar de meeste mensen hebben een hekel aan overbodige veranderingen.
Bovendien hechten zij aan werkwoorden die internationaal zijn ingeburgerd. De kans lijkt mij dus groot dat er op X voorlopig nog getwitterd zal worden. Waarschijnlijk tot Musk Twitter-X zo heeft uitgehold, dat iedereen boos wegvliegt. Zonder xxx als afscheidsgroet.
