Wilders’ eisen voor strenger asielbeleid blijken vooral ‘opgewarmde’ en nauwelijks haalbare plannen

„Ons geduld is nu op”, zei PVV-leider Geert Wilders maandagmiddag tijdens een door hemzelf ingelaste persconferentie in Den Haag. „De kiezer, die de PVV de grootste partij heeft gemaakt, heeft recht op een kabinet dat levert. Zeker op asiel en immigratie, het belangrijkste onderdeel wat mijn partij betreft van de coalitieafspraken.”

Vervolgens kwam hij met tien maatregelen die de PVV snel wil invoeren om de migratie naar Nederland in te perken. Hij dreigde daarbij met een kabinetscrisis; zijn plannen zouden niet „vrijblijvend” zijn.

Ik ben heel benieuwd hoe Wilders wil gaan onderbouwen dat er sprake is van een acute dreiging voor Nederland

Deels betreft het „opgewarmde maatregelen”, aldus NSC-leider Nicolien van Vroonhoven. Veel van de tien punten stonden inderdaad al in het verkiezingsprogramma van de PVV. En een deel is opgenomen in het coalitieakkoord, en dus de verantwoordelijkheid van Wilders’ eigen minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie (PVV).

Met het oog op het aantal asielaanvragen is de timing van Wilders’ plan opvallend. In het eerste kwartaal van 2025 vroegen 4.500 mensen asiel aan, de helft van de aanvragen in dezelfde periode in 2024. Die daling is zichtbaar in heel Europa en lijkt dus niet veroorzaakt door beleid van het Nederlandse kabinet. Toch trok Wilders de ‘overwinning’ eerder naar zich toe: „De PVV regeert en de PVV levert”, schreef hij eind april over de daling op X.

Voorbeelden

De vraag is ook, zoals vaker als in Den Haag asielmaatregelen worden voorgesteld, wat (juridisch) wel en niet haalbaar is.

Voor Wilders is Duitsland een lichtend voorbeeld. Dat besloot recent asielzoekers aan de landsgrenzen te weigeren. De PVV wil dat Nederland dat ook gaat doen. „We beroepen ons hierbij, net als Duitsland, op artikel 72 VWEU.” De VWEU is het verdrag dat de werking van de Europese Unie regelt. Volgens artikel 72 mag een lidstaat EU-regels tijdelijk buiten werking stellen ten behoeve van de openbare orde en binnenlandse veiligheid. Dat kan dus ook met regels omtrent asiel.

In principe kan Nederland op deze manier (tijdelijk) asielzoekers aan de grens weigeren, zegt Maartje van der Woude, hoogleraar rechtssociologie aan de Universiteit Leiden, want het Hof van Justitie toetst pas nádat een beroep is gedaan op artikel 72. „Maar ik ben heel benieuwd hoe Wilders wil onderbouwen dat sprake is van een acute dreiging voor Nederland.”

„Bovendien,” zegt Van der Woude, „zelfs al zou Nederland legitiem asielzoekers aan de grens kunnen weren, dan is de vraag of dat praktisch haalbaar is.”

Litouwen

De PVV wil meer grensbewaking met hulp van het leger. Eerder heeft het kabinet al grensbewaking ingevoerd,, maar op kleine schaal en met weinig effect. Tegen persbureau ANP sprak de voorzitter van de Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel (VBM) van een „onuitvoerbare opdracht”. De Koninklijke Marechaussee moet de grenzen bewaken, maar ze heeft nu „zeker niet de mensen” om de ruim achthonderd grensovergangen te bewaken, aldus de marechaussee.

De PVV ziet Oostenrijk ook als inspiratie. Dat heeft met een beroep op artikel 72 van de VWEU recent een stop op gezinshereniging ingevoerd. „Oostenrijk wijst daarbij op een crisis in het onderwijs”, zegt Mark Klaassen, universitair docent migratierecht aan de Universiteit Leiden. „Maar er moet echt sprake zijn van iets veel ernstigers. Een beroep op artikel 72 is nog nooit gehonoreerd door het Hof. Zelfs Litouwen mocht geen asielzoekers terugsturen toen Wit-Rusland expres vluchtelingen de Litouwse grens over joeg als politiek drukmiddel.”

Hij wil maar zeggen: de kans dat Nederland legitiem een stop op gezinshereniging kan doorvoeren, is nihil. „Je kunt niet zeggen: het is hier te vol, dus je komt het land niet meer binnen.”

Het kabinet-Rutte IV poogde in 2022 ook al de gezinshereniging stop te zetten, zonder succes. Eerder diende BBB-Kamerlid Claudia van Zanten een motie in waarin ze minister Faber verzocht te onderzoeken of gezinshereniging gestopt zou kunnen worden. Faber ontraadde de motie, merkte BBB-leider Caroline van der Plas dinsdag op. „Als mevrouw Faber nu even van ‘ontraden’, ‘oordeel Kamer’ maakt, dan hebben we dat al geregeld.” Die motie heeft dinsdagmiddag een meerderheid gekregen.

Statushouders

Het plan van de PVV richt zich niet alleen op nieuwkomers, maar ook op de mensen die al in Nederland zijn. Wilders wil – in lijn met een plan van het kabinet – gemeenten verbieden statushouders voorrang op de sociale huurmarkt te geven. Na veertien weken in een azc moeten ze op straat worden gezet, vindt Wilders. Volgens Ashley Terlouw, hoogleraar rechtssociologie aan de Radboud Universiteit, hebben statushouders recht op opvang. En kunnen ze naar de rechter stappen als ze die niet krijgen. Bovendien is de kans aanwezig dat ze zonder onderdak gaan zwerven en overlast veroorzaken.

Wilders eiste maandag ook dat Syriërs uit veilige gebieden binnen een halfjaar worden teruggestuurd. Vorige week maakte het kabinet bekend zogenoemde ambtsberichten – waarin ambtenaren analyseren of een land veilig is – niet meer openbaar te maken. Zonder openbaar ambtsbericht kan de Immigratie- en Naturalisatiedienst wellicht makkelijker beslissen om Syriërs uit te zetten. Syriërs zullen, zo voorspelde Carolus Grütters, onderzoeker bij het Centrum voor Migratierecht, vorige week in NRC, massaal in beroep gaan tegen hun uitzetting. Daardoor wordt de druk op de al overbelaste rechtspraak nog groter.

VVD-leider Dilan Yesilgöz reageerde net als Van Vroonhoven en Van der Plas koeltjes

Wilders begon ook weer over het intrekken van de spreidingswet, die asielzoekers gelijkmatig moet gaan spreiden over gemeenten. Of dat lukt, is onder meer afhankelijk van de VVD’ers in de Eerste Kamer, die eerder vóór de wet stemden. Met zijn eis lijkt hij de VVD (opnieuw) onder druk te willen zetten. Het intrekken van de spreidingswet was al bij het aantreden van de coalitie een doel van Wilders.

Of de liberalen onder de indruk zijn van Wilders, is maar de vraag. VVD-leider Dilan Yesilgöz reageerde net als Van Vroonhoven en Van der Plas koeltjes. Ze zei dinsdag dat veel van de plannen die Wilders voorstaat, allang gerealiseerd hadden kunnen zijn, als zijn minister Faber „eindelijk vaart maakt”. Kijk niet naar óns, lijken Wilders’ partners te willen zeggen, kijk naar je eigen minister.

Delen





Mail de redactie