Wie was Mazen al-Hamada, de vluchteling die in Hillegom woonde en dood is gevonden in een gevangenis in Syrië?

Het wordt gezien als de grootste massazelfmoord uit de hedendaagse geschiedenis: de door de charismatische Amerikaanse sekteleider Jim Jones opgedrongen zelfdoding van ruim negenhonderd volgelingen, eind jaren zeventig diep in de jungle van het Zuid-Amerikaanse Guyana. Nu willen Guyanese toeristenorganisaties van Jonestown, zoals de plek werd genoemd, een toeristische attractie maken.

Gesteund door het ministerie van Toerisme van Guyana hoopt de branche hiermee het toerisme een impuls te geven, omdat de markt voor ‘morbide’ attracties groeiende is. Maar in Guyana zijn de meningen verdeeld.

Guyana was juist de laatste jaren een beetje afgekomen van het stigma ‘lugubere plek waar sekteleider Jones samen met zijn volgelingen massaal zelfmoord had gepleegd’. Dankzij olievondsten is het land uitgegroeid tot een van de snelst groeiende economieën van het continent.

Jones, die in zijn zogeheten Peoples Temple evangelische en socialistische elementen verenigde, had behalve witte Amerikanen ook een grote Afro-Amerikaanse aanhang in de jaren zeventig in de Verenigde Staten. Toen het hem daar te heet onder de voeten werd wegens zijn kritiek op de Amerikaanse staat, zijn marxistisch-georiënteerde ideeën en beschuldigingen van drugsgebruik en seksueel misbruik, vluchtte hij naar Guyana, dat grenst aan Suriname, Brazilië en Venezuela.

Utopische commune

Diep in de jungle stichtte hij zijn ‘utopische commune’. Zijn Amerikaanse volgelingen – onder wie gezinnen met kinderen – volgden hem. Maar eenmaal in de van de buitenwereld afgesneden jungle, ontpopte Jones zich tot een dictatoriale leider met paranoïde waanideeën.

Op 18 november 1978 kregen zijn volgelingen te horen dat hun taak om „de hemel op aarde” te vinden was voltooid. Ook zouden ze door de CIA op de hielen worden gezeten, zei Jones. Collectieve zelfmoord was de enige uitweg.

De driehonderd aanwezige kinderen kregen als eerste het dodelijke cyanide vermengd met fruitdrank via een injectiespuit in de mond toegediend, waarna de rest van de mensen volgde. Sekteleden die weigerden werden gewurgd, Jones schoot zich naar alle waarschijnlijkheid zelf door de borst.

Amerikaanse militairen plaatsen lichamen in kisten na de collectieve zelfmoord van de Amerikaanse sekteleider Jim Jones en ruim 900 volgelingen in Guyana, november 1978.

Guyanese toeristenorganisaties willen de plek waar dit drama zich heeft afgespeeld nu nieuw leven inblazen. De lokale touroperator Rose Sewcharran stelt in Guyanese media dat de ontwikkeling van het toerisme in Jonestown moet worden gezien binnen een wereldwijde trend. „Er zijn meerdere voorbeelden van toerisme op plaatsen waar vreselijke dingen zijn gebeurd, denk aan Auschwitz.”

‘Griezelig en bizar’

Maar het plan oogst in Guyana ook grote kritiek. In een open brief sprak de Guyanese rechtenprofessor Neville Bissember van een „griezelig en bizar” idee, dat volgens hem bovendien niets met Guyana te maken heeft. „Welk deel van de natuur of cultuur van Guyana wordt hiermee vertegenwoordigd, op deze plek waar de dood en andere mensenrechtenschendingen hebben plaatsgevonden tegenover een groep Amerikaanse staatsburgers?”, schreef hij. Tegenstanders wijzen ook op het risico dat de plek een bedevaartsoord kan worden voor hedendaagse Jonesfans.

Welk deel van de natuur of cultuur van Guyana wordt hiermee vertegenwoordigd?

Het is de bedoeling dat het alleen per vliegtuig en boot bereikbare Jonestown opgeknapt gaat worden en dat de woning van Jones gerestaureerd wordt. De door oerwoud overwoekerde resten van de vestigingsplaats moeten ook worden opgeknapt, voor zover dat mogelijk is.

Het Guyanese ministerie van Toerisme zegt zich bewust te zijn van de kritiek, maar steunt de plannen voor deze nieuwe toeristische trekpleister. „Het kan mogelijk zijn om mensen – met de juiste context – bewust te maken van de gruwelijkheden die er hebben plaatsgevonden, juist door ze naar de plek toe te brengen”, zei de Guyanese minister van Toerisme, Oneidge Walrond, tegen persbureau AP. „We hebben gezien hoe een land als Rwanda dat heeft gedaan met een vreselijke tragedie”, een verwijzing naar tours in dat land met betrekking tot de genocide van 1994.

De komende tijd worden de mogelijkheden om van de plek een toeristische attractie te maken onderzocht, volgend jaar moet begonnen worden met de werkzaamheden.

Delen

Mail de redactie

Als het aan het Openbaar Ministerie (OM) ligt, krijgt de Amsterdamse verdachte Karavan S. een maand gevangenisstraf, waarvan twee weken voorwaardelijk, en een werkstraf van 120 uur. De 26-jarige man liet in de WhatsApp-groep ‘Buurthuis 2’ weten op welke locaties in de Amsterdamse binnenstad Israëlische supporters te vinden waren. Dat meldt persbureau ANP. Rondom de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv op 7 november raakten Israëlische supporters en pro-Palestijnse mannen slaags met elkaar.

Het OM vindt dat S. door het versturen van de berichten medeplichtig is aan openlijke geweldpleging, omdat de „oproepen, sfeer en informatie” uit de appgroep een „katalyserende werking” hadden op de Amsterdamse onlusten.

„Verdachte heeft het anderen makkelijk gemaakt met zijn informatie om geweld te plegen”, stelt de officier van justitie. „Tevens heeft hij het geweld en de discriminatie met zijn bijdragen ook genormaliseerd en vergoelijkt. Dit neemt het OM hem zeer kwalijk”. De officier woog ook de discriminerende uitingen van de verdachte over Joden mee in de eis.

‘Enorme hel’

S. is hotelmedewerker van beroep en stuurde de appberichten onder werktijd. Hij heeft bekend dat hij onder meer liet weten in de appgroep wanneer Maccabi-supporters het vliegtuig terugnamen naar Israël vanaf Schiphol.

De Amsterdammer, die op 11 november werd opgepakt, noemde zijn voorarrest van twee weken „een enorme hel.” Hij zegt spijt te hebben van zijn deelname aan de groepsapp.

Delen

Mail de redactie

De 24-jarige Hagenaar Umutcan A., die verdacht wordt van openlijke geweldpleging rondom de voetbalwedstrijd Ajax tegen Maccabi Tel Aviv, stelt in de Amsterdamse rechtbank dat hij „naïef” was en zich liet meeslepen door anderen. Dat meldt persbureau ANP. De verdachte stal met geweld een sjaal van een Maccabi-supporter en trapte iemand in het gezicht, aldus de officier van justitie.

Het OM noemt de verdediging van A. een „sterk verhaal”, omdat de verdachte in tekstberichten schreef over een „Jodenjacht.” De Hagenaar heeft naar eigen zeggen „geen haat tegen Joden.” Hij zei geen verklaring te kunnen geven waarom het in de betreffende nacht misging. „Ik heb op dat moment een hele domme keuze gemaakt, verkeerd gereageerd. Dat had ik niet moeten doen”, aldus A. die zich meldde bij de politie toen hij zichzelf terugzag bij het televisieprogramma Opsporing Verzocht.

De advocaten van Umutcan A. vinden dat „provocerende” Israëlische supporters het geweld rondom de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv hebben uitgelokt. Ze toonden een filmpje van het gedrag van Maccabi-supporters in de nacht voor de voetbalwedstrijd om hun stelling te onderbouwen. Volgens het OM rechtvaardigt het gedrag van de Israëlische supporters niet het geweld van A. en medeverdachten.

Delen

Mail de redactie