Eerst was er de discussie over investeringen van westerse banken in wapenhandel en in ‘fout hout’, ongereguleerde houtkap in tropische gebieden. Door de ontbossing werd niet alleen het lokale klimaat onleefbaar, maar kwamen ook veel unieke planten- en diersoorten in het gedrang. Onder politieke en maatschappelijke druk gingen wapens en hardhout bij de grote banken en investeringsmaatschappijen in de ban. Het was handel waarmee misschien makkelijk winsten te boeken waren, maar ethisch was het lastig te verantwoorden en het gaf veel negatieve publiciteit.
Maar nu komen er opnieuw lastig te verantwoorden investeringen van grote banken aan het licht. En dit keer zijn met uitsterven bedreigde dieren het directe slachtoffer. Investeren in uitsterven, Investing in Extiction, is de titel van een rapport dat de Britse actiegroep Environmental Investigation Agency (EIA) deze week uitbracht na twee jaar onderzoek.
EIA identificeerde ten minste 88 verschillende producten binnen de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) die als ingrediënt luipaard of schubdier bevatten en soms ook tijger en neushoorn. Ze worden gemaakt door 72 Chinese bedrijven die een vergunning hebben van de Chinese autoriteiten. Hoe de producenten aan hun dierlijke grondstoffen zijn gekomen, heeft EIA niet kunnen achterhalen.
„Dat er een omvangrijke handel in deze dieren bestaat, verbaast mij niet”, reageert criminoloog Daan van Uhm van de Universiteit Utrecht, die hiernaar in 2013 tot 2016 onderzoek deed in China. „Er is sindsdien wel wat veranderd, maar het is belangrijk te realiseren dat de vraag naar Chinese traditionele medicijnen groot is. Veel mensen hebben naast een gewone dokter ook een traditionele Chinese dokter. En het zijn grote farmaceutische bedrijven die deze medicijnen maken.”
Maas in het net
EIA ontdekte dat 62 westerse banken en financiële instellingen hebben geïnvesteerd in ten minste één van drie grote Chinese farmaceutische producenten, Tong Ren Tang Group, Tianjin Pharmaceutical Group and Jilin Aodong Pharmaceutical Group. In totaal vervaardigt dit trio negen producten die luipaard en/of schubdier bevatten.
Van Uhm: „Een grote maas in het net van het internationale verdrag is dat het uitgaat van bedreiging van dieren in het wild. Als het gaat om gefokte dieren, zijn de regels minder streng. Maar schubdieren zijn lastig te fokken en het is niet bekend of op grote schaal luipaarden worden gefokt. Toch is de suggestie dat het uit kweek komt dan een makkelijke dekmantel, terwijl het in werkelijkheid in China wordt binnengesmokkeld.”
Los van de schade die de handel berokkent aan deze bedreigde wilde dieren, ontbreekt ook het wetenschappelijk bewijs voor die werkzaamheid.
Tegenover de BBC, die verschillende in het rapport genoemde investeerders om uitleg vroeg, gaven enkele banken te kennen dat zij slechts passief bij de investering in de Chinese bedrijven betrokken waren. Het zou dan gaan om aandelenfondsen die automatisch worden samengesteld uit bijvoorbeeld een tophonderd van beursgenoteerde bedrijven.