Weinig inhoud in vinnig eerste debat, waarin Harris haar rivaal Trump in verdediging weet te drukken

De debatavond begon nog met een beleefde handdruk, duidelijk op haar initiatief: „Kamala Harris, hoe gaat het?” Hij: „Fijn u te zien. Het gaat prima.” Zij: „Laten we er een goed debat van maken.”

Daarna was het wel gedaan met de wellevendheid tussen de Republikeinse ex-president Donald Trump en de Democratische vicepresident Kamala Harris. In hun eerste tv-debat in opmaat naar de verkiezingen van 5 november wisselden de twee kandidaten negentig minuten weinig inhoudelijke beleidsplannen uit. Harde persoonlijke aanvallen, halve waarheden, aperte leugens en stekeligheden waren er des te meer. Van beide kanten ditmaal.

Veel beter dan president Joe Biden tijdens zijn tv-debat met Trump, eind juni, wist Harris dinsdag de Republikein in de verdediging te dringen. Zij was een groter deel van de tijd in de aanval. Hij hapte meermaals op haar speldenprikken en nam daardoor meer spreektijd in, turfden Amerikaanse media.

Hoe scoorden de twee rivalen op vier belangrijke opdrachten voor een kandidaat op weg naar het Witte Huis?

1
Verandering beloven aan een ontevreden electoraat

Als Amerikaanse kiezers het ergens over eens zijn, dan is het dat hun politieke klasse er een potje van maakt. Al jaren groeit de maatschappelijke onvrede over de federale overheid, over de verlammende loopgravenoorlog tussen beide partijen en over de corrumperende rol van geldschieters. Zowel Harris als Trump wilde zich dinsdagavond daarom presenteren als dé kandidaat die staat voor verandering. Maar dat deden ze wel op heel verschillende wijze.

Sinds ze deze zomer de Democratische kandidatuur overnam van president Joe Biden, wil Harris bovenal vooruit kijken. Ook dit debat beloofde ze „dat we niet teruggaan”, dat „we vooruit moeten” en dat, „de pagina omgeslagen moet worden”. In haar slotwoord presenteerde ze de keuze in november „tussen de toekomst en het verleden”.

Tegelijkertijd is ze nog altijd vicepresident van de zittende regering-Biden, die historisch impopulair is. Trump speelde daarop met een simpele oneliner van drie woorden. „Ze is Biden.” Waarom, vroeg hij de tv-kijker retorisch in zijn eigen slotwoord, heeft ze al die mooie beloften niet waargemaakt in de afgelopen 3,5 jaar?

Anders dan Harris’ optimistische blik voorwaarts, voert Trump ook bij deze derde gooi naar het Witte Huis zijn vaste slogan: Make America Great Again. Die nostalgische belofte combineert hij met een gitzwarte schets van de huidige stand van het land. „We zijn een land in verval”, stelde hij in het debat meermaals. Een land „dat vernield wordt door vele miljoenen migranten”, die „zelfs huisdieren opeten” (een broodjeaapverhaal, factcheckte de debatleider ter plekke).

Donald Trump is ontslagen door 81 miljoen mensen

Deze campagneformule sloeg in 2016 aan, omdat Trump nog een politieke buitenstaander was. Acht jaar later kost dat laatste meer moeite. Zo had ook Harris een aanval ingestudeerd op de voormalige tv-ster, die bekend werd met een programma waarin hij kandidaten met een ‘you’re fired!’ wegzond. Met zichtbaar genoegen sarde ze Trump dat hij in 2020, toen hij zijn herverkiezing verloor, „door 81 miljoen mensen ontslagen werd”.

2
Overkomen als een bekwame potentiële opperbevelhebber

Over Trump had nagenoeg elke Amerikaan – negen jaar nadat hij de politiek instapte – ruim voor dit debat al wel een mening. Harris is bij het grotere publiek nog veel onbekender. Omdat dit debat met Trump vooralsnog het enige is waarover beide kandidaten het eens kunnen worden, werd het vooraf gezien als haar beste kans om zich aan tientallen miljoenen tv-kijkers voor te stellen.

Net als tijdens haar toespraak op de Democratische Conventie, vorige maand, lanceerde ze zich ook dinsdag weer nadrukkelijk als een potentiële opperbevelhebber. Zo vertelde ze over haar „vele buitenlandse reizen” en dat wereldleiders Trump daar „uitlachten” en dat topmilitairen hem „een schande” vinden. Dat de Russische leider Vladimir Poetin onder Trump „nu al in Kyiv zou zitten, met zijn blik op de rest van Europa”. Onder haar, beloofde ze, zal het Amerikaanse leger „de sterkste en dodelijkste strijdkracht ter wereld blijven houden”.

De ex-president kon daar tegenin brengen, dat zijn geestverwant en Hongaarse premier Viktor Orbán hem juist vertelde dat „Trump gevreesd en gerespecteerd” werd door landen als China en Noord-Korea. Hij stelde dat Poetin nooit Oekraïne zou zijn binnengevallen als de Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan niet op een chaos was uitgelopen. En dat alleen hij kan voorkomen dat de Oekraïne-oorlog uitloopt op „WO III met kernwapens”. „Die oorlog sterft om beslecht te worden. Ik ga dat fixen.” Hoe een vredesdeal er uit zou moeten zien, zei hij niet.

Kamala Harris haalt in het tv-debat met Trump uit. Wereldleider lachen Trump uit en topmilitairen noemen hem een schande, zei de presidentskandiaat voor de Democraten.

3
Politieke midden opzoeken, waar de zwevende kiezer zit

Verkiezingen in de VS worden niet gewonnen door kiezers uit het andere kamp te laten oversteken naar het jouwe, maar door nog zwevende, onafhankelijke kiezers tot een stem te verleiden. In een peiling die de publieke zender NPR en PBS aan de vooravond van het debat uitbrachten, bleek dat Harris bij die independents 3 procentpunt achterligt op Trump. Begin augustus was dat nog een voorsprong van 4 punten. En Biden won hen in 2020 zelfs met 15 punten verschil voor zich.

Harris probeerde deze kiezersgroep dinsdag duidelijk te bereiken door het midden op te zoeken. Ze kreeg van de debatleiders voorgehouden dat ze tijdens haar kortstondige gooi naar de Democratische kandidatuur in 2019 veel progressievere plannen verdedigde: van een verbod op schaliegaswinning (fracking) en een verbod op aanvalswapens tot het decriminaliseren van illegale immigratie. Van die standpunten nam ze nu afstand. Fracking moet gewoon kunnen, de grens moet streng bewaakt en zij en haar vicepresidentskandidaat Tim Walz „zijn beiden wapenbezitters. Natuurlijk gaan we die niet afpakken.”

Trump probeerde vooral bij onbesliste kiezers in het gevlei te komen door hun economische grieven te verwoorden. Hij herhaalde meermaals dat de inflatie onder hem nooit zo hoog zou zijn opgelopen. Harris’ tegenwerping dat Trumps plan voor hogere handelstarieven de prijzen alleen maar verder zullen opjagen, verwierp hij voor economische leken redelijk effectief. Die tarieven stelde hij (deels) in en toen leed de economie er niet onder.

Meer moeite had hij toen hij werd aangesproken op zijn aanhoudende leugens dat de verkiezingszege hem in 2020 werd ontfutseld door fraude. Zo werd hem gevraagd naar zijn recente opmerking dat hij die stembusgang „op het nippertje” verloor. Dat was slechts ‘sarcasme’, zei hij. Ook bagatelliseerde hij de ernst van de Capitoolbestorming van 6 januari 2021, door te stellen dat de enige dode die viel een door de politie neergeschoten betoger was. Wel vond hij die vorige verkiezing inmiddels „oud nieuws”.

„Zij is Biden.” Met deze oneliner speelde Donald Trump in op het feit dat Harris nog altijd de vicepresident van de zittende regering-Biden is, die historisch impopulair is. Waarom, vroeg hij de tv-kijker retorisch in zijn eigen slotwoord, heeft ze al die mooie beloften niet waargemaakt in de afgelopen 3,5 jaar?

4
Jouw sterkste onderwerp uitbuiten, je zwakkere negeren

Beide kandidaten hebben thema’s waarop zij sterker staan dan de ander. Trump wordt bijvoorbeeld door kiezers sterker vertrouwd met immigratie en de economie; Harris met abortus. Zulk zogeheten issue ownership maakt dat het voor de zwakkere kandidaat niet loont hier zelf over te beginnen. In een debat valt dat echter niet te vermijden.

Zo kreeg Trump van de ABC-journalisten vragen over zijn zwalkende abortusstandpunt, sinds in 2022 het federale recht op abortuszorg sneuvelde. Het door Trump met drie conservatieve leden versterkte Hooggerechtshof gaf die splijtende kwestie toen terug aan de staten, waarna een twintigtal strenge verboden invoerde. Die zijn impopulair, ook bij veel Republikeinen. Harris duidde ze dinsdag daarom zeker driemaal als de „Trump abortion bans” aan.

Trump stelde dat zijn rechters het land juist een dienst hebben bewezen. „Het land was hierover 52 jaar verscheurd. Nu stemmen de staten er over.” Vervolgens maakte hij van de abortuspraktijk in sommige progressieve staten een karikatuur door te stellen dat baby’s hier tot in de negende maand nog geaborteerd worden – „en zelfs daarna nog, eigenlijk worden ze geëxecuteerd”. Daarna begon hij via een lastig te volgen omweg over Bidens gesneefde plan studieschulden kwijt te schelden.

Harris op haar beurt werd aangesproken op het feit dat onder Biden migranten lange tijd massaal de zuidgrens konden oversteken. Pas sinds Biden een paar maanden geleden per decreet een asielstop instelde, zijn deze aantallen weer behapbaar geworden. Op de vraag waarom de regering hier niet eerder meekwam, stelde Harris dat Trump een grenscompromis tussen beide partijen in de Senaat opblies „omdat hij liever campagne voert met een probleem dan het op te lossen”.

Dat Trump ‘massadeportaties’ van illegalen belooft omdat er „miljoenen criminelen” tussen zouden zitten, noemde ze ‘rich’ voor iemand die zelf zo veel problemen met justitie heeft.

Daarna stapte ook zij snel over op een heel ander onderwerp: Trumps vermeende mentale aftakeling. Ze maakte Trumps campagneoptredens belachelijk, die regelmatig uitlopen op onnavolgbare woordsalades, die weinig verschillen van de incoherente antwoorden die Biden gaf tijdens zijn desastreuze junidebat. Harris smalend: „Ik nodig iedereen uit een Trump-rally bij te wonen. Het is een interessante ervaring.”

Delen





Mail de redactie