Wat zeggen ruige stukjes natuursteen op buitenmuren over de Franse ziel?

Zou het cement op zijn geweest? Dat was het eerste dat ik dacht toen ik zo’n buitenmuur zag die voor een deel was dichtgestreken, maar waar nog een stukje oude muur was uitgespaard. Zodat je nog wat van de natuurstenen kon zien waarmee die muur ooit was gebouwd.

Ik zag het vaker op mijn fietstocht door de Franse provincie, die hang naar ruw gesteente. In de muren van huizen, schuren en rond tuinen. Die zich op het eerste gezicht moeilijk laat verenigen met die andere wezenstrek van het Franse achterland: alles glad, alles strak, alles dicht. Witte hekken van onderhoudsvrij pvc, geasfalteerde opritten, grijze rolluiken.

Toch zie je ze voortdurend, die blokken natuursteen. Soms schemeren ze door een nieuwe pleisterlaag heen, soms zijn ze met veel nadruk weer zichtbaar gemaakt. In woontijdschriften wordt uitgelegd hoe je de pleisterlaag weg kunt bikken zodat de stenen weer tevoorschijn komen: pierres apparentes heet dat. En niet zelden zijn ze zelfs aangebracht waar ze nooit hebben gezeten. Op een betonnen muur bijvoorbeeld. De bouwmarkt levert natuursteen die in plakken is gezaagd.

La France profonde

Het is een paradox die je bijblijft als je door al die provinciestadjes, dorpen en buitenwijken peddelt. Het zijn plekken die de buitenstaander alleen op de fiets aandoet, want het netwerk van de pistes cyclables kronkelt door de stille plaatsjes van La France profonde: de plekken buiten Parijs waar nooit iemand komt.

Na een paar honderd kilometer begreep ik dat het niet zo ingewikkeld is. De Fransen willen het gewoon allebei. Ze willen laten zien dat ze niet zijn vergeten waar ze vandaan komen. Dat hun verre voorouders die stenen uit de bergen hebben gebikt, tot muren hebben gestapeld en er een dak op hebben gezet.

Inmiddels staan er wasmachines in die huizen, koelkasten en tv’s. De muren zijn strak gemaakt, de ruwe kanten zijn er af. Frankrijk is een modern land met spectaculaire hangbruggen, ultrasnelle treinen en een jonge president. Maar dat er onder de gladde huid nog een bonkige ziel huist, dat willen de Fransen uit de provincie je graag laten zien.

Kant en klaar gezaagde plaat met natuurstenen als decoratie op nieuwe muur
Warna Oosterbaan

Oude stenen zichtbaar door nieuw pleisterwerk: ‘pierres apparentes’, buitenmurenmode in Frankrijk.
Warna Oosterbaan