Wat wil China met die ballon in het Amerikaanse luchtruim?

Het is geen oorlogshandeling, wel een ernstige schending van het Amerikaanse luchtruim: een hoogvliegende onbemande ballon met spionage-apparatuur, naar wordt vermoed uit China. Maar voor het Pentagon kennelijk vooralsnog niet ernstig genoeg om door een gevechtsvliegtuig te laten neerhalen.

De Amerikaanse regering zei donderdag ervan „overtuigd” te zijn dat China „de eigenaar is van [deze] observatieballon”, die onder meer over de staat Montana is gevlogen, in het noordwesten van de VS. Daar bevinden zich ondergrondse silo’s voor intercontinentale raketten.

Een Chinese woordvoerder zei donderdag nog dat het „voorbarig is om te speculeren en de zaak op te kloppen voor de feiten zijn geverifieerd”. Maar een dag later erkende China dat het zijn ballon is. Het zou gaan om een „civiel luchtvaartuig”, „hoofdzakelijk” voor meteorologisch onderzoek, dat „helaas onbedoeld uit de koers is geraakt”.

De vlucht, en de reacties erop, lijken hoe dan ook te passen in een klassiek patroon van hybride oorlogvoering, waarbij een agressieve actie met niet-militaire middelen net onder de zogeheten ‘responsdrempel’ blijft. Intussen voert de ballonvlucht de spanning tussen beide landen – over Taiwan, Chinese steun aan Rusland, economische betrekkingen – wel degelijk verder op aan de vooravond van een officieel Amerikaans bezoek aan China. Minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken is vanaf zondag in Beijing en zou ook de Chinese president Xi Jinping ontmoeten.

China zegt dat het gaat ‘om een weerballon gaat uit de koers is geraakt’

De ballon, die op een hoogte van ruim 60.000 voet (20 kilometer) zweeft, is „enkele dagen geleden” ontdekt op de luchtverdedigingsradar (NORAD), verklaarde het Pentagon donderdag. Door de vlieghoogte zou de ballon geen gevaar voor de burgerluchtvaart vormen, die een plafond van zo’n tien kilometer heeft. De ballon wordt, zo wordt aangenomen, op afstand in zekere mate ‘bestuurd’ door de vlieghoogte aan te passen aan windkracht en -richting op verschillende hoogtes.

Lees ook: Zijn er genoeg achterdeurtjes tussen de VS en China?

Satellieten

Na de ontdekking zouden ongespecificeerde maatregelen zijn genomen om spionage tegen te gaan. Voor China zou de ballon „weinig toegevoegde waarde” hebben boven wat het nu al kan waarnemen, onder meer met satellieten in een lage baan om de aarde. Weerkundigen rekenden donderdag terug dat de ballon twee dagen eerder in centraal-China moet zijn opgelaten.

Waarmee de ballon is uitgerust, is onbekend. Tot nu toe zijn alleen foto’s gepubliceerd die vanaf de grond zijn gemaakt, niet vanuit gevechtsvliegtuigen die de ballon schaduwen – vermoedelijk F-22’s, die het Amerikaanse luchtruim verdedigen en ook zeer hoog kunnen vliegen. Op die foto’s is duidelijk een aantal zonnepanelen onderaan de ballon te zien.

Het is ook denkbaar dat de ballonmissie juist tot doel heeft te peilen hoe de VS erop reageren, en om intussen elektronische communicatie en radar- en andere signalen in kaart te brengen. The War Zone, een online-publicatie over militaire ontwikkelingen, houdt sinds enkele jaren een dossier bij over mogelijke spionagemissies door buitenlandse ballonnen en drones boven gevoelige objecten en bij oefeningen van de Amerikaanse luchtmacht en marine. Volgens The War Zone past de vlucht „in een zorgelijk patroon”.

Al vaker ballonnen

Een hoge Pentagon-functionaris zei gisteren voor het eerst dat in de afgelopen jaren al vaker buitenlandse ballonnen door het Amerikaanse luchtruim zijn gevlogen. Vrijdagochtend bevestigde de Canadese regering dat er sprake was van een tweede ballon in het Canadese luchtruim. Dat zulke ballonnen ongehinderd het luchtruim doorkruisen, heeft in de VS een extra dreigende lading, omdat Japan in de Tweede Wereldoorlog heeft geprobeerd om de VS vanuit onbemande ballonnen te bombarderen. Op sociale media gingen meteen verhalen rond dat zulke ballonnen ‘biologische wapens’ zouden kunnen verspreiden.

Volgens het Pentagon was de beslissing om de ballon niet neer te schieten genomen om mensen op de grond niet in gevaar te brengen. De ballon zou zich nog steeds in het Amerikaanse luchtruim bevinden en op de straalstroom naar het oosten bewegen.