Op het eerste gezicht hebben ze veel gemeen, de twee kandidaten voor het Amerikaanse vicepresidentschap. Zowel Tim Walz als J.D. Vance komt uit het Midden-Westen, waar ze opgroeiden in gezinnen van eenvoudige komaf. Via militaire dienst konden ze doorleren. Later gingen ze de politiek in om op te komen voor de ‘gewone man’. Ze zijn even dol op Diet Mountain Dew, een gifgroene, cafeïnerijke frisdrank met citroensmaak. Misschien heeft die suikervrije variant hen geholpen om recent allebei kilo’s af te vallen.
Maar hun tegenstellingen zijn groter en die zullen de komende twaalf weken de boventoon voeren. Vance (40) hangt aan de uiterst rechtse kant van zijn Republikeinse Partij en wil Donald Trump terug het Witte Huis in helpen. Walz (60) is een progressieve Democraat die Kamala Harris bijstaat om de eerste vrouwelijke president te worden. Economie, onderwijs, sociaal vangnet, zorg, abortus, identiteitskwesties, automatische wapens, betrokkenheid bij internationale gewapende conflicten: ze zijn het er allemaal over oneens.
Met de biografische overeenkomsten valt het ook wel mee. Vance groeide op in een verpauperd industriestadje in Ohio, met een verslaafde moeder en een afwezige vader. Na een uitzending in Irak ging hij naar Yale en werd rijk in het durfkapitaal van Silicon Valley. Anderhalf jaar is hij nu senator voor zijn geboortestaat. Hij heeft drie jonge kinderen met zijn Indiaas-Amerikaanse vrouw Usha.
Walz’ leven begon tussen de boerderijen in Nebraska. Hij verloor als tiener zijn vader aan kanker. Hij werd reservist, leraar maatschappijleer en aardrijkskunde en American-footballcoach, voordat hij twaalf jaar in het Huis van Afgevaardigden zat en daarna gouverneur van Minnesota werd. Hij en zijn vrouw Gwen hebben twee jongvolwassen kinderen, die ze kregen dankzij ivf.
Vance’s leven komt dichter bij de Amerikaanse droom. Hij werkte zich op van ellende naar succes. Daar heeft hij politiek een bittere, anti-elitaire en xenofobe draai aan gegeven. Walz’ achtergrond staat voor een tijd en een plek waar veel Amerikanen juist nostalgisch over zijn. En hij geeft er een optimistische draai aan over dienstbaarheid, saamhorigheid en optimisme over de toekomst van het land.
Met Harris’ keuze voor Walz, die ze dinsdag bekendmaakte, is duidelijk dat beide campagnes zich vooral richten op drie cruciale staten: Pennsylvania, Michigan en Wisconsin. Staten die Trump won in 2016 en Joe Biden in 2020. Daar zullen deze verkiezingen – wederom – worden beslist. Waar de witte middenklasse en arbeidersklasse het moeilijk hebben. En waar de opkomst van de eigen aanhang belangrijker is dan het overtuigen van de fans van de tegenstander. Wie weet de eigen kiezers het meest te enthousiasmeren?
Vance moet er de aanval leiden. Als een pitbull de tegenstanders aanvallen. Republikeinen naar de stembus blaffen. Voor zover rottweiler Trump dat zelf niet doet. Walz is er juist meer voor de verdediging – en de verlichting. Hij moet Democratische kiezers die Harris misschien niet zien zitten, behouden en geruststellen. „Een soort golden retriever”, noemde een Democratische kiezer in Philadelphia de aaibare Walz. Maar hij bijt op een manier die Trump en Vance pijn lijkt te doen: door ze weirdos te noemen.
Joviale vader
Nu beide running mates bekend zijn is de vraag: doen zij ertoe? En zo ja, wat voegen deze twee toe? Zelden heeft een partij winst te danken aan de vicepresident. John F. Kennedy schreef in 1960 zijn cruciale kiesmannen uit Texas toe aan Lyndon Johnson, maar dat is het wel zo’n beetje. Volgens experts kan de schade die een running mate toebrengt groter zijn dan het profijt. Toch lijkt het onwaarschijnlijk dat alleen Sarah Palin de reden was dat John McCain verloor van Barack Obama. Wat kunnen Vance en Walz maken of breken?
Het opmerkelijkst aan Walz is dat hij een volle reservebank aan Democratische talenten aan de linkerkant voorbijgestreefd is. Schijnbaar door enkele opvallende televisieoptredens waarin hij de afgelopen weken als een joviale vader grappen maakte over hoe „raar” Trump en Vance zich gedragen als kandidaten voor de „He-man vrouwenhatersclub”. Hij wist daarmee de toon van de hele Democratische campagne te veranderen, die onder Biden steeds ging over het existentiële gevaar van Trump.
Harris verkoos hem boven andere witte mannen die erg populair zijn in hun eigen swing state: gouverneur Josh Shapiro (Pennsylvania) en Mark Kelly (Arizona). Amerikaanse media schrijven dat zij een betere klik had met Walz, dat hij zich in een sollicitatiegesprek met Harris dienstbaarder opstelde en dat ze bewust koos voor een minder elitair type dan de jurist Shapiro of de astronaut Kelly. Vakbonden en Gazademonstranten hadden zich tegen die twee uitgesproken.
De Republikeinen leggen dit heel anders uit: Harris en Walz zijn extreem links, zij zou geen potentiële concurrent naast zich dulden en Shapiro zou het slachtoffer zijn geworden van antisemitisme in de Democratische Partij. Walz was geen Midwesterner, maar een vertegenwoordiger van een linkse staat die bijna net zo vreselijk is als het Californië van Harris.
Feit blijft dat Walz als type volledig complementair is aan Harris. Zijn rol is wel vergeleken met die van Biden als running mate van Obama in 2008. Maar Biden werd naast zijn huidskleur en wortels in een industriestreek van Pennsylvania vooral gekozen om zijn internationale ervaring, waaraan het Obama ontbrak. Walz gaf eind jaren tachtig Engelse les in China, maar voerde nooit buitenlands beleid. Zijn toegevoegde waarde in de campagne is meer een vaderlijke vibe dan een inhoudelijke kracht.
Op sociale media vinden de, wat onhandige, promotiefilmpjes die hij als gouverneur samen met zijn dochter maakte een nieuwe schare fans. Walz is het type man dat niet helemaal snapt dat zijn dochter vegetariër is en grappen maakt over haar generatie, maar ook een die opkomt voor de rechten van lhbti’ers en ongewenst zwangere vrouwen. Dat is een strategische keuze tegenover het agressieve manbeeld dat Trump en Vance uitstralen.
Of Walz daarmee hele staten binnenhaalt die Harris zelf niet zou kunnen winnen, is niet zeker. Naast Biden in 2008 is hij ook wel vergeleken met Tim Kaine, Hillary Clintons maatje, die een vriendelijk, vaderlijk type was – maar veel minder lichtvoetig en mediageniek. Walz brengt Harris in ieder geval geen schade toe. Niemand die over haar twijfelt, zal door hem worden afgeschrikt. Zijn voor sommigen te progressieve beleid in Minnesota, met ouderschapsverlof, gratis schoolontbijt en legale wiet, gaat niet verder dan waar zijzelf voor staat.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/08/10081143/data120190319-01a8fb.jpg)
Trumps zoon
Door Vance aan te wijzen heeft Trump de gouden regel gebroken dat een running mate anders moet zijn dan de presidentskandidaat zelf. Ja, Vance heeft een totaal andere afkomst dan New Yorkse rijkeluiszoon Trump, hij ging vrijwillig naar Irak en studeerde aan een elite universiteit. Maar de enige verkiezing die hij ooit won, in 2022, was dankzij steun van Trump. En qua standpunten en de grofheid waarmee hij die verkondigt, zou hij Trumps zoon kunnen zijn. Hij zou zijn plek op het stembiljet mede bemachtigd hebben omdat hij goede vrienden is met Trumps zonen Eric en vooral Don Jr.
Wat Vance toevoegt, is zijn militaire ervaring en een intellectualistisch sausje van iemand die dieper dan Trump nadenkt over populisme en conservatisme. Maar waar zijn jonge leeftijd en agressieve stijl tegen Biden nog een toevoeging leken, blijkt hij tegenover Harris en het soort campagne dat zij voert geen sterk uithangbord. Ook op de thema’s waar de Republikeinen willen dat deze campagne over gaat – de economie en migratie – biedt Vance niets extra’s.
Van beide kandidaten duikelt de andere partij nu oude video’s en verklaringen op. Van Vance denigrerende teksten over mensen die, al dan niet gewenst, kinderloos zijn. Van Walz over de timing waarop hij de reservisten verliet, waar hij 24 jaar deel van uitmaakte. Vlak voordat zijn eenheid voor bijna twee jaar naar Irak werd gestuurd, vertrok hij om campagne te voeren voor het Huis van Afgevaardigden.
Waar Walz ogenschijnlijk veel kiezers kan bereiken die zich niet verwant voelen met Harris, lijkt Vance geen nieuwe kiezers naar Trump te trekken. Hooguit weet hij jonge mannen die zich niet erg voor politiek interesseren te motiveren om toch te gaan stemmen. Met de keuze van Vance lijkt Trump vooral veilig te willen stellen dat, mocht hij winnen, de Republikeinse Partij ook na zijn tijd de isolationistische, antimigratiepartij blijft die hij ervan gemaakt heeft.
Harris zal in Walz geen opvolger zien, noch een concurrent. Maar zij heeft hem evengoed gekozen als partner in het Witte Huis, niet alleen als electorale aanwinst. Walz heeft ruim een decennium ervaring met onderhandelen in het Huis van Afgevaardigden. Iets waar een nieuwe president zeker veel tijd mee kwijt zal zijn – als zij wint. Zo lijken beide campagnes te beseffen dat een vicepresident geen verkiezingen wint en pas in de vier jaar daarna echt belangrijk kan zijn.
