Wat individuele sprekers er ook van vinden, de taal verandert toch wel

Posted on January 14, 2025 by admin

De mens schiep de taal. En omgekeerd heeft taal ook de mens gevormd. Freek Van de Velde, hoogleraar taalkunde in Leuven, noemt taal daarom een „symbiont” van de mens. Een organisme dat leeft dankzij dat andere organisme (de mens). Elders in zijn uitstekende boek Wat taal verraadt heeft hij het over een „een bio-culturele parasiet”. De mens heeft taal nodig, en taal heeft de mens nodig.

Vanuit deze grootse kijk op taal, die hij „evolutionair” noemt, heeft Van de Velde een boek geschreven waarin hij de belangrijkste ontdekkingen behandelt die de afgelopen twee eeuwen door de taalwetenschap gedaan zijn. Dat begint met gedachten over hoe taal ooit bij de mens – of bij mensachtigen – ontstaan is (antwoord: daarover is nog veel discussie), en eindigt met de vraag of de taal die je spreekt de manier waarop je denkt beïnvloedt (antwoord: een heel, heel klein beetje). Onderweg komen allerlei andere zaken aan bod: of alle talen familie van elkaar zijn, hoe mensen hun spraak aanpassen aan degene met wie ze spreken, hoe een taal verandert wanneer hij vaak wordt opgeschreven, hoe het kan dat talen zowel niet als wél op elkaar lijken. En ook wat frivolere aspecten. Speelt taal een rol bij de voortplanting? Klinkt de taal van een warm land anders dan de taal van een koud land?

Het wordt allemaal heel stijlvol en met veel humor verteld. Met op zijn tijd een pakkende metafoor: „Taal is ons neushoornvogeltje.” Of een intrigerende paradox: „De taal verandert, over de hoofden van de individuele sprekers heen, die het liefst alles willen laten zoals het is.”

De auteur is ook niet wars van een mooie anekdote. En hij deinst er niet voor terug zijn verhaal af en toe te kruiden met weinig gangbare woorden, zoals ‘alaam’, ‘rist’ en ‘sakkeren’. Kortom, hij zet de middelen die taal hem aanreikt heel fraai in om op een pakkende wijze over taal te schrijven.

Een enkele keer is Van de Velde net iets te enthousiast. Dan overdrijft hij een beetje. Maar is overdrijving niet ook een heel aantrekkelijke stijlfiguur? En het mooie is: in een bijbehorende noot vind je dan vaak wél de meer genuanceerde versie van het verhaal. Speels is zijn constatering dat taal groter is dan de mens. Inderdaad, geen mens beheerst alle 7.000 talen die er nu volgens de meest gangbare telling nog worden gesproken. En geen enkele Nederlandstalige kent álle woorden van het Nederlands. Sterker nog, niemand weet precies hoeveel woorden het Nederlands heeft.

En misschien is taal uiteindelijk ook een maatje te groot voor de mens. Want eveneens speels bedoeld, maar eigenlijk ook behoorlijk deprimerend, is de door Van de Velde geformuleerde gedachte dat die symbiont van ons, taal dus, misschien ook nog wel eens onze ondergang zou kunnen veroorzaken: „De cumulatieve culturele evolutie met behulp van de taal, die ons overbevolking, klimaatopwarming en atoombommen heeft geleverd, zou ons voortijdig de nek kunnen omwringen.”

Minister Veldkamp: Venezolaanse ambassade in Nederland moet staf terugbrengen van vier naar twee

admin
January 15, 2025
0

Venezuela moet het aantal medewerkers op de ambassade in Nederland terugbrengen van vier naar twee. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) woensdag laten weten aan de Venezolaanse zaakgelastigde. Hij had de hoogste vertegenwoordiger van het Zuid-Amerikaanse land in Nederland ontboden.

De diplomatieke reprimande is een reactie op het besluit van Veldkamps Venezolaanse collega Gil Pinto, op dinsdag, om Nederland te verplichten het aantal ambassademedewerkers in hoofdstad Caracas te beperken van zes naar drie. De Nederlandse regering zou zich volgens Pinto „vijandig” gedragen naar de Venezolaanse regering.

De Venezolanen sommeerden drie Nederlandse ambassademedewerkers dinsdag om binnen 48 uur het land te verlaten. De medewerkers die achterblijven in het Zuid-Amerikaanse land moeten voortaan schriftelijk toestemming vragen als ze verder dan 40 kilometer van het centrum van hoofdstad Caracas willen reizen. Italië en Frankrijk kregen vergelijkbare sancties opgelegd.

‘Evenredige reactie’

Minister Veldkamp noemt de opgelegde halvering van het Venezolaanse ambassadepersoneel een „evenredige reactie” op de sancties die aan Nederland zijn opgelegd. Naar eigen zeggen heeft hij aan de hoogste vertegenwoordiger laten weten dat hij het Venezolaanse besluit betreurt. Ook heeft de NSC’er bezwaar aangetekend tegen de reisbeperkingen voor het overgebleven Nederlandse ambassadepersoneel. Als de beperking in de praktijk wordt gehandhaafd, overweegt Veldkamp om meer maatregelen op te leggen aan de Venezolaanse ambassade in Den Haag.

De minister van Buitenlandse Zaken van Venezuela beweerde dinsdag dat Nederland extremistische groeperingen in het Zuid-Amerikaanse land zou hebben gesteund en zich bemoeide met binnenlandse beleid van Venezuela. Veldkamp ontkent die aantijging. Veel westerse landen, waaronder Nederland, betwijfelen of de presidentsverkiezingen in juli eerlijk zijn verlopen. Vrijdag werd Nicolás Maduro voor de derde keer beëdigd als president, maar Nederland denkt dat oppositieleider Edmundo González de rechtmatige winnaar is.

Israël en Hamas bereiken akkoord over bestand en gevangenenruil

admin
January 15, 2025
0

Israël en Hamas hebben woensdagavond volgens diverse betrokkenen een akkoord bereikt, dat een einde zou kunnen maken aan de al vijftien maanden durende Gaza-oorlog. Na maanden van indirecte onderhandelingen, bemiddeld door Egypte, Qatar en de VS, hebben de partijen volgens Israëlische en Palestijnse functionarissen ingestemd met een plan voor een bestand in Gaza en een ruil van gijzelaars en gevangenen.

Tijdens een persconferentie op woensdagavond zei de Qatarese premier Mohammed Al Thani dat de wapenstilstand van kracht wordt op 19 januari.

Hoewel betrokkenen bij de onderhandelingen al dagen optimistische berichten de wereld instuurden dat een akkoord aanstaande was, bleven er in de loop van woensdagavond wisselende berichten naar buiten komen over de voortgang van de gesprekken. Ondanks de bevestiging door onderhandelaars dat zowel Hamas als Israël instemmen met het huidige voorstel, liet het kantoor van de Israëlische premier Netanyahu woensdagavond weten dat details van het akkoord nog niet rond zijn.

Drie stappen

Het akkoord, dat overeenkomt met een voorstel uit mei vorig jaar, bestaat uit drie stappen. De eerste fase bestaat uit een wapenstilstand van 42 dagen. In deze periode laat Hamas in totaal 33 vrouwelijke burgers en soldaten, kinderen, en ouderen vrij, in ruil voor de vrijlating van honderden Palestijnen in Israëlische gevangenissen. Daarnaast zal het Israëlische leger zich terugtrekken uit centrale, dichtbevolkte gebieden in Gaza, en laat het ontheemde Palestijnen terugkeren naar hun grotendeels verwoeste woonplaatsen. Ook zal er meer humanitaire hulp in Gaza worden toegelaten.

Na het verloop van zestien dagen volgen nieuwe onderhandelingsrondes over fases twee en drie, die moeten leiden tot een definitief bestand. Tijdens de tweede fase laat Hamas de resterende levende gijzelaars vrij, in ruil voor een onbekend aantal Palestijnse gevangenen, en volgt de volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza. In de laatste fase worden de lichamen van gijzelaars en gevangenen vrijgegeven, in combinatie met een meerjarig plan voor de heropbouw van Gaza.

Minder dan honderd burgers en soldaten die op 7 oktober werden meegenomen naar Gaza worden momenteel nog vastgehouden door Hamas en andere militante Palestijnse groepen. Een derde van hen is volgens het Israëlische leger niet meer in leven. Als het Hamas niet lukt om aan de 33 levende gijzelaars te komen in de eerste fase, zullen in plaats daarvan lichamen worden vrijgegeven. In Israëlische gevangenissen worden ruim tienduizend Palestijnen vastgehouden, onder wie duizenden zonder aanklacht of proces, en honderden kinderen.

Belegering van Gaza

De grote onzekerheid is of het akkoord en de wapenstilstand de eerste fase zullen overleven. Israël kan de belegering van Gaza tegen die tijd alsnog voortzetten, zelfs als tientallen gijzelaars dan in handen zouden blijven van militante Palestijnse groepen. Volgens een kopie van het voorstel, in handen van persbureau AP, moet er in de tweede fase sprake zijn van „duurzame rust” in Gaza, maar de precieze invulling daarvan is onduidelijk.

Bovendien zal tijdens de gesprekken over de latere fases mogelijk ook worden gesproken over het bestuur van de Gazastrook na eventuele Israëlische terugtrekking. Israël houdt vast aan het doel om Hamas te ‘vernietigen’, hoewel dit door zowel sommige Israëlische legerleiders als analisten onmogelijk wordt geacht. Hamas hanteert de volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza en een einde van de oorlog als voorwaarde voor de vrijlating van alle gijzelaars.

De grote onzekerheid is of het akkoord en de wapenstilstand de eerste fase zullen overleven

Bovendien wijst Israëls militaire infrastructuur in onder meer de ‘Netzarim-corridor’, waarmee het de Gazastrook doormidden heeft gesplitst, er niet op dat het van plan is zich op korte termijn terug te trekken. Het was Israëls aandringen op blijvende militaire aanwezigheid in de Netzarim-corridor, waarmee het de beweging van noord naar zuid in Gaza controleert, en de Philadelphi-corridor aan de grens met Egypte, dat voorheen een van de obstakels vormde in de onderhandelingen.

Eerdere gespreksrondes

Terwijl de Israëlische premier Benjamin Netanyahu volgens Israëlische functionarissen tijdens eerdere gesprekrondes steeds met nieuwe eisen kwam, waren extreemrechtse politici uit zijn coalitie fel gekant tegen een akkoord, en dreigden in dat geval uit de regering te stappen. Donderdag stemt het Israëlische kabinet over het akkoord, en dan moet blijken of de tegenstanders ook daadwerkelijk instemmen. Hamas heeft, behalve de instemming met het voorstel, vooralsnog geen officiële reactie gegeven.

Op woensdagavond werd het akkoord ook bevestigd door zowel de uitgaande Amerikaanse president Joe Biden als de inkomende president Donald Trump. In Gaza werd het nieuws over een wapenstilstand op woensdagavond op diverse plekken gevierd. Ook in Israël gingen mensen de straat op om het akkoord te vieren.

Tijdens de door Hamas geleide aanval in het zuiden van Israël op 7 oktober 2023 werden ongeveer 1200 burgers en soldaten gedood en 250 Israëliërs en buitenlanders meegenomen naar Gaza. Sinds het begin van de Israëlische aanvallen op Gaza zijn ruim 46.600 Palestijnen gedood. Volgens schattingen ligt het werkelijke aantal een stuk hoger.

Kamer wil meer actie na enquête fraudebeleid, NSC-ministers in de verdediging

admin
January 15, 2025
0

Neemt het kabinet de lessen van de Toeslagenaffaire wel voldoende serieus? De Tweede Kamer was er woensdag niet gerust op. De hele dag was uitgetrokken voor een debat over de parlementaire enquêtecommissie over fraudebeleid, en hoe het kabinet-Schoof daar in december op gereageerd had, in een brief aan de Tweede Kamer.

Dat was een „slappe reactie”, volgens GroenLinks-PvdA. Het kabinet had niet alle aanbevelingen van de commissie overgenomen, terwijl bijna alle partijen in de Tweede Kamer daar eerder om gevraagd hadden, alleen de PVV niet. „Het is onacceptabel”, zei Kamerlid Luc Stultiens, „dat een groot deel van de aanbevelingen in een la dreigt te belanden”. Zo wil het kabinet burgers geen wettelijk recht geven op persoonlijk contact met de overheid en komt er voorlopig geen extra geld voor de Autoriteit Persoonsgegevens.

Ook coalitiepartijen kozen stevige woorden. VVD’er Wendy van Eijk vond de kabinetsreactie „teleurstellend” en verweet het kabinet een „dogmatische, starre houding”. „Urgentie wordt onvoldoende gevoeld.” Mariska Rikkers (BBB) was „teleurgesteld” dat het kabinet vooral had opgeschreven „wat er níét kan”.

Maar NSC-leider Pieter Omtzigt was opvallend mild. Hij was het die de afgelopen jaren de toon zette in debatten over de Toeslagenaffaire. Nu zag hij in het kabinetsvak vier kabinetsleden zitten van zijn eigen partij: ministers Eddy van Hijum (Sociale Zaken) en Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken), en de staatssecretarissen Sandra Palmen (Toeslagen) en Teun Struycken (Rechtsbescherming).

Omtzigt noemde de kabinetsreactie een „startpunt” met „ruimte voor verbetering”. Ook hij wil dat de aanbevelingen van de enquêtecommissie „zoveel mogelijk” worden uitgevoerd, maar hij wil er ook rekening mee houden dat dat misschien niet allemaal in deze kabinetsperiode kan, bijvoorbeeld als het kabinet daar geen geld voor kan vinden.

De grootste coalitiepartij PVV nam als enige een afwijkende positie in. De partij benadrukte dat uitkeringsfraude hard bestreden moet worden. Wie per ongeluk een fout maakt, moet niets te vrezen hebben, zei Kamerlid Edgar Mulder. Maar het beleid mag ook „zeker niet te soft” worden, zei hij. „Criminelen moet je opsporen en straffen.”

Dure plicht

Het kabinet zei het enquêterapport juist uiterst serieus te nemen. „Het is onze dure plicht te herstellen wat hersteld kan worden en herhaling te voorkomen”, zei minister Van Hijum.

Hij en zijn collega’s benadrukten welke aanbevelingen het kabinet wél opvolgt. Nog dit jaar wil het kabinet keuzes maken over het afschaffen van de toeslagen: een belangrijke aanbeveling van de enquêtecommissie. En in de regels rond uitkeringen en toeslagen komt een wettelijk recht om je te vergissen, zodat het maken van een foutje niet direct bestraft wordt.

Maar sommige aanbevelingen vindt het kabinet niet nodig of verstandig. Zo noemde staatssecretaris Struycken het onnodig dat de Autoriteit Persoonsgegevens meer geld krijgt, ook al vragen de enquêtecommissie én de instantie zelf hierom. „Toezicht achteraf”, zei Struycken, leidt niet per se tot „betere toepassing van de regels” rond gegevensbescherming.

Het kabinet probeerde de Tweede Kamer tevreden te stellen met een toezegging. Het zou regelmatig een ‘voortgangsrapportage’ kunnen maken over de opvolging van álle aanbevelingen van de enquêtecommissie. Ook over de punten die niet, of nog niet, worden uitgevoerd. Het kabinet wil „recht doen aan het rapport als geheel”, zei minister Van Hijum.

Een meerderheid van de Tweede Kamer was nog niet tevreden woensdagavond. Acht oppositiepartijen én de VVD constateerden in een motie dat het kabinet nog „geen recht” doet aan het enquêterapport. Zij riepen het kabinet op binnen tweeënhalve maand de kabinetsreactie te verbeteren.

De VVD wil het kabinet daarmee de kans geven, zei Kamerlid Van Eijk, om de eerste kabinetsreactie „op onderdelen” te verbeteren, en minder „star en dogmatisch” te maken.