Als de Indiase worstelaar Vinesh Phogat zich deze dinsdag voor het olympische worsteltoernooi meldt, heeft ze een veelbewogen sportjaar achter de rug door een knieblessure en een operatie. Ze miste belangrijke kwalificatiewedstrijden, en moest zich uiteindelijk op een andere gewichtsklasse richten: tot 50 kilogram, in plaats van 53. Maar de zwaarste strijd die de 29-jarige Phogat voerde, was een politieke.
Phogat is een nationale held, telg uit een bekende worstelfamilie en de eerste Indiase die goud won op de Commonwealth Games en de Asian Games. Worstelen is van oudsher een belangrijke sport in India, Phogat behoort tot de talenten die de traditie ook voor vrouwen toegankelijk maakten.
Maar in januari 2023 trad zij naar buiten met beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen Indiase worstelfederatie WFI. Met onder anderen de eerste olympische worstelkampioene Sakshi Malik en nicht Sangeeta Phogat protesteerde ze tegen WFI-directeur Brij Bhushan Sharan Singh. In twaalf jaar als baas van de federatie, betastte en stalkte hij worsteltalenten. Hij intimideerde vrouwen en eiste „seksuele gunsten” in ruil voor „hulp”. Indiase worstelaars zouden angstig en getraumatiseerd zijn.
Singh ontkent – waarop een nationale rel ontstaat. Singh is niet alleen sportbestuurder, maar ook nationaal parlementslid van de BJP, de regeringspartij van premier Narendra Modi. Dankzij die positie zou hij met zijn gedrag wegkomen. De publieke beschuldigingen van de worstelaars worden dagenlang genegeerd. Uiteindelijk wordt een overheidsonderzoek ingesteld naar Singh. Dat roept vragen op, want zijn vervanger is een bevriende BJP-politicus. De commissie rondt in april het onderzoek af, maar het wordt niet openbaargemaakt. Sakshi Malik zet een punt achter haar sportcarrière.
Het grensoverschrijdende gedrag waar de Indiase vrouwen naar eigen zeggen mee te maken kregen, is tijdens de Spelen in Parijs door mensenrechtenorganisaties aangegrepen om op internationaal niveau te waarschuwen voor de veiligheid van sporters. Uit een rapport dat de internationale ngo Sport & Rights Alliance onlangs publiceerde, blijkt hoe verreikend het wangedrag was. Singh benaderde gevestigde namen maar ook jonge talenten, tijdens trainingskampen, hij sommeerde ze naar zijn WFI-kantoor te komen of bezocht hun hotelkamers tijdens wedstrijden. Meerdere slachtoffers vertelden aan SRA dat zij door zijn gedrag slecht presteerden, wat hen dan op seksuele chantage kwam te staan.
„Zaken als deze gaan over macht. Sporters kunnen heel kwetsbaar zijn binnen de organisatorische structuren van hun sport”, zegt auteur van het rapport Payoshni Mitra aan de telefoon. De oud-badmintonster zet zich via onder meer haar eigen organisatie Humans of Sport in voor sociale kwesties in de sportwereld. „Er wordt van sporters verwacht dat zij gehoorzamen aan trainers of officials. Er heerst soms een extreme hiërarchie, dat maakt het moeilijk om naar buiten te treden over misbruik.” In de Indiase WFI-rel had de dircteur ook nog macht buiten de sport – bijvoorbeeld over de politie van New Delhi.
Sit-in
Vier maanden nadat Vinesh Phogat met haar beschuldigingen kwam, hervatten de vrouwen hun demonstraties, uit onvrede over de voortgang. Supporters en enkele coaches sluiten aan bij hun sit-in op Jantar Mantar, een bekende protestlocatie in New Delhi.. Er liggen worstelmatten op het asfalt, onder een geïmproviseerd tentdak.
Hoe langer de worstelaars hun protest volhouden, hoe meer er wordt gespeculeerd over hun vorm. Ze slapen slecht, kunnen niet trainen. „De media speculeren waarom we ons niet op wedstrijden richten. Natuurlijk willen we op de mat staan. Maar wat hebben we aan medailles als we weten dat jonge vrouwen niet veilig zijn”, zegt Vinesh Phogat, met nicht Sangeeta naast zich. Die vertelt dat het steekt dat na publieke vieringen van hun sportprestaties, er geen publieke steun is voor deze „beproeving”. „Als er al niet naar óns wordt geluisterd, hoe vergaat het jongere sporters dan? We willen dat het beter wordt voor de volgende generatie.”
Kort na het bezoek van NRC loopt het op Jantar Mantar uit de hand. Als supporters matrassen aanslepen voor de nacht, grijpt de politie hard in. De familie Phogat, Malik en anderen worden door agenten tegen het asfalt gesmakt en opgepakt. Woedend dreigen de vrouwen hun medailles in de heilige rivier de Ganges te gooien – het belangrijkste wat ze in naam van India wonnen.
Zo ver komt het uiteindelijk niet, als oppositiepartijen ingrijpen. De worstelaars staken hun protest half juni 2023, als blijkt dat een rechtsgang mogelijk is. Er komen aanklachten tegen Singh vanwege stalking en seksuele intimidatie; de rechtszaak loopt nog.
Vinesh Phogat pakt haar trainingsregime weer op, ondanks bedreigingen en bespottingen. Ze kwam al twee keer uit op de Olympische Spelen: in Rio (2016) werd ze tiende, in Tokio negende. De Parijse organisatie noemt haar op de website „een van India’s beste worstelaars”. Voorafgaand aan het olympische programma wil ze niet spreken over het afgelopen jaar.
IOC-hotline
De Spelen in Parijs zouden volgens het IOC de meest gendergelijke zijn. Daarom is het volgens de mensenrechtenorganisaties des te belangrijker dat er goede procedures zijn om de sociale veiligheid te waarborgen.
Uit het rapport van de internationale ngo Sport & Rights Alliance blijkt hoe weinig steun de demonstrerende worstelaars kregen. Ook niet van het IOC of de mondiale worstelfederatie – op een algemene verklaring na.
„Er is een IOC-hotline waar sporters zich kunnen melden, maar die werkt niet naar behoren”, stelt atletenrechtenactivist Mitra. De voertaal is Engels en er is onvoldoende kennis over trauma. Bovendien is het meldpunt alleen open tijdens de Spelen. „Het IOC stelt verantwoordelijk te zijn voor de olympische gedachte, dat gaat niet alleen om medaillewinnaars of kampioenen.”
Het is volgens Mitra ook problematisch dat de huidige lijn klachten terugverwijst naar de ‘eigen’ nationale bond. „Maar als je binnen die bond machtsmisbruik ervaart, of van de directeur, zoals Phogat en de anderen, helpt dat niet. Niet in alle landen is er adequate wetgeving. Er moet een onafhankelijk mechanisme komen.”
In een videoverklaring hekelt Vinesh Phogat de reactie van omstanders, journalisten en publiek in India, die de beschuldigingen van de worstelaars ‘licht’ vonden. „De Indiase maatschappij normaliseert misbruik en intimidatie, dat wordt pas serieus genomen als het ‘gruwelijk’ is. Maar het is net als een worstelwedstrijd: of je nu met één punt verliest of met tien, je verliest.” Mitra: „We moeten luisteren naar de sporters. Als zij zich niet goed voelen bij bepaalde zaken – vastgegrepen worden voor een selfie, betastingen onder het mom van een ademhalingsoefening – moeten we dat als machtsmisbruik beschouwen. We mogen dergelijk bedrag niet bagatelliseren.”
De noodzaak om lering te trekken uit de Indiase WFI-zaak is groot. Niet alleen voor het IOC, maar ook voor India, dat de Spelen in 2036 wil organiseren.
