Partijleider Caroline van der Plas hoopt na de voor de BBB succesvol verlopen Provinciale Statenverkiezingen dat haar partij in november ook bij de Tweede Kamerverkiezingen goed zal scoren. Foto Remko de Waal/ANP
De Tweede Kamerverkiezingen worden op zijn vroegst gehouden in november, zei demissionair premier Mark Rutte tijdens de persconferentie na de val van het kabinet. Wat moet er gebeuren tot de verkiezingen? En kunnen de verkiezingen niet eerder, nu op zoveel grote dossiers zoveel belangrijke beslissingen genomen moeten worden? Vijf vragen.
1 Wat zijn de regels?
In de Kieswet staan termijnen voor de verschillende stappen die gezet moeten worden voordat nieuwe verkiezingen kunnen worden gehouden. Partijen (of individuen, al komt dat niet vaak voor) moeten zich registeren om met hun naam op het stembiljet terecht te komen. Voor die tijd moeten partijen al ingeschreven zijn als vereniging. Ze moeten bij hun registratie een waarborgsom van 11.250 euro betalen, die ze terugkrijgen als ze ten minste 75 procent van het aantal stemmen voor één zetel behalen. Partijen hebben na registratie volgens de wet minstens 42 dagen om met een kandidatenlijst te komen.
Die kandidatenlijst moet uiterlijk 44 dagen voor de verkiezingen worden aangeleverd, samen met een aantal ondersteuningsverklaringen. Zo’n lijst wordt door partijen vaak voorgelegd aan de leden. Die termijnen samen nemen dus op z’n snelst 86 dagen in beslag. Voor de nieuwe verkiezingen medio november worden ongeveer 130 dagen uitgetrokken. De exacte datum komt in het Koninklijk Besluit te staan waarmee de Tweede Kamer ontbonden wordt. Dat volgt waarschijnlijk ergens in de komende weken.
2 Waarom wordt er meer tijd uitgetrokken voor de voorbereidingen?
Bij het krapste tijdsschema zouden de verkiezingen in oktober gehouden worden, zegt hoogleraar staatsrecht Wim Voermans. „Maar in de vakantieperiode kunnen zowel de organisatie die verkiezingen voorbereidt als de partijen die meedoen niet op volle kracht werken.” Het zomerreces begon officieel eind vorige week.
Dan moet nog rekening worden gehouden met de herfstvakantie in oktober. Het is onwenselijk om verkiezingen te houden in vakanties vanwege kiezers die op vakantie zijn en omdat het lastiger is vrijwilligers te werven voor de stemlokalen, zegt secretaris-directeur van de Kiesraad Hans Klok.
3 Zijn er meer redenen om niet te al snel verkiezingen te houden?
Dat zou traditionele partijen bevoordelen ten opzichte van nieuwe partijen, legt Voermans uit. „Zij hebben al mensen die op de lijsten kunnen.”
Pieter Omtzigt of de BBB hebben een achterstand. Omtzigt moet nog besluiten of hij een eigen partij wil oprichten. Omtzigt heeft inmiddels laten weten binnen enkele weken een besluit te nemen wat hij wil gaan doen. Ook BBB moet als nieuwe partij nieuwe mensen rekruteren en screenen, terwijl het net provinciale en waterschapsverkiezingen achter de rug heeft waarbij het véél meer mensen verkozen kreeg dan ook zelf verwacht.
4 Wat moet er allemaal worden georganiseerd?
Verkiezingen zijn een flinke logistieke operatie. Negenduizend stembureau’s verspreid over het hele land. 342 gemeenten. Tienduizenden vrijwilligers in de stembureau’s. Sinds vrijdagavond is wat Klok „het grootste overheidsevenement van Nederland” noemt, in voorbereiding.
En dat kost tijd. In kleinere gemeenten zijn soms maar enkele medewerkers verantwoordelijk voor de organisatie van de verkiezingen, zegt Voermans. De vier grote gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht beginnen normaal gesproken zeven maanden van tevoren al met de organisatie, zegt Klok. Ook moeten kiezers buiten Nederland hun briefstembewijs op tijd krijgen. „Dat duurt allemaal via de post.”
En dan moeten nog de kandidatenlijsten, stempassen en stembiljetten gedrukt worden. „Drukken heeft een doorlooptijd van weken, waarbij veel papier nodig is. En dat moet vervolgens ook naar dertien miljoen mensen verstuurd worden”, zegt Klok.
5 Duurt het nu echt zo lang tot aan de verkiezingen?
Nee, zeggen zowel Voermans als Klok. Vier tot vierenhalve maand is gebruikelijk. Het kabinet-Rutte I viel in 2012 op 23 april en de stemming was medio september. In 2006 klapte het kabinet net voor het reces en waren verkiezingen op 22 november. In 1989 viel het kabinet-Lubbers II begin mei en werden 6 september verkiezingen gehouden.
Insecten die rood kunnen zien zijn zeldzaam. Geel, groen, blauw, ultraviolet: daarmee hebben ze over het algemeen geen enkel probleem. Maar de kleur rood? Die wordt uitsluitend waargenomen door dagvlinders en sommige libellen – én enkele specialistische keversoorten.
Biologen van de Rijksuniversiteit Groningen ontdekten samen met Duitse en Sloveense collega’s uit Würzburg dat twee keversoorten rond de Middellandse Zee zelfs een duidelijke voorkeur voor rood hebben. In het Journal of Experimental Biology beschrijven de onderzoekers hoe die voorkeur mogelijk heeft geleid tot de aanwezigheid van veel ronde, rode bloemen in de regio, waaronder de klaproos.
De Glaphyridae vormen een omvangrijke keverfamilie en worden wel omschreven als ‘hommelscarabeeën’. De pakweg tachtig soorten hebben veelal glanzende schilden in metallictinten en zijn soms zo behaard dat ze wel iets weg hebben van hommels of bijen. Alle soorten hebben met elkaar gemeen dat ze gek op stuifmeel zijn.
Om dat stuifmeel te verzamelen, heeft elke soort zo z’n eigen bloemvoorkeuren. Kevers van het geslacht Pygopleurus leven in het Middellandse Zeegebied en vliegen vooral op bloemen van het ‘klaproosgilde’: bloemen met een rode kleur en een ronde vorm. Naast de klaproos zijn dat bijvoorbeeld de rode boterbloem, de rode wilde tulp en de rode anemoon.
Diverse experimenten
Maar betekent dat dat de kevers ook daadwerkelijk de kleur rood herkennen? Om die vraag te beantwoorden onderwierpen de biologen twee soorten aan diverse experimenten. Ze verzamelden individuen van Pygopleurus chrysonotus en Pygopleurus syriacus in verschillende landen rond de Middellandse Zee en testten allereerst de fotoreceptoren in de keverogen – specifieke lichtgevoelige cellen die licht omzetten in elektrische signalen. Daaruit bleek dat de kevers inderdaad gevoelig zijn voor de kleur rood.
Vervolgens werden de kevers onderworpen aan diverse gedragsexperimenten, gebaseerd op onderzoek van de Oostenrijkse bioloog Karl von Frisch. Die toonde ruim een eeuw geleden aan dat insecten geenszins kleurenblind zijn. Hij voerde in 1914 gedragsexperimenten uit met honingbijen: zo toonde hij aan dat de bijen het verschil kunnen herkennen tussen een schijf die links geel en rechts blauw van kleur is en een schijf waarbij de kleurenhelften juist verwisseld zijn.
In navolging van Von Frisch lieten de biologen kevers onderscheid maken tussen rode en grijze ronde nepbloemen. Daaruit bleek dat ze niet alleen verschil kunnen zien tussen beide kleuren, maar ook een duidelijke voorkeur hebben: in vrijwel alle gevallen vlogen de kevers rechtstreeks naar de rode bloem. „We wilden zo testen of de bloemen alleen worden herkend omdat rood een donkere kleur is. Dat blijkt niet het geval, want ze onderscheidden rood van donkergrijs”, zegt Casper van der Kooi, bioloog aan de Rijksuniversiteit Groningen en een van de auteurs van het artikel.
Uit eerder onderzoek is bekend dat bloemen hun kleur vaak afstemmen op het waarnemingsvermogen van bestuivers en niet andersom. Daarom lijkt het erop dat de Pygopleurus-kevers hebben gezorgd voor het bestaan van relatief veel rode, ronde bloemen in het Middellandse Zeegebied, aldus de auteurs.
Lees ook
Lees ook: Welke kleuren ziet een kever? Waarom glimt een boterbloem? ‘We tasten volledig in het duister’
Het is vandaag de warmste 1 juli sinds de eerste meting in 1901. In De Bilt werd aan begin van de middag 33,2 graden gemeten, zo meldt Weeronline. Sinds dinsdagochtend geldt code oranje in de provincies Gelderland, Noord-Brabant en Limburg, omdat de temperaturen daar kunnen oplopen tot boven de 35 graden – in de rest van Nederland geldt code geel.
Het KNMI adviseert om tussen 12.00 en 18.00 uur geen „zware lichamelijke activiteiten” te ondernemen: op meerdere plekken was rond 11.00 uur deze ochtend al 30 graden. In Eindhoven is er zelfs sprake van een ‘regionale hittegolf’, daar steeg het kwik om 10.20 uur al boven de 30 graden.
De viering en herdenking van de afschaffing van de slavernij, Keti Koti, werd vanwege de hitte vervroegd van 14.00 uur naar 12.15 uur. In het Amsterdamse Oosterpark, waar de plechtigheid plaatsvond met aanwezigheid van demissionair premier Dick Schoof die een toespraak hield, werden extra zitplaatsen in de schaduw geplaatst. Ook deelde de organisatie water uit.
Door de aanhoudende hitte is een zogenoemd neerslagtekort ontstaan, dat kan oplopen tot 200 millimeter. De droogte zorgt voor slechtere waterkwaliteit en een verhoogd risico op natuurbranden. Waterschappen hadden al voldoende maatregelen genomen om voldoende drinkwater beschikbaar te houden: in onder meer de Achterhoek, Oost-Brabant en Overijssel geldt een verbod op het oppompen van slootwater.
In Flevoland werd vanwege de aanhoudende hitte zout gestrooid op alle rotondes op provinciale wegen. Hiermee wordt de hete toplaag van het asfalt beschermd wanneer er auto’s overheen rijden. Brabant koos daar niet voor: „Het is een hele operatie en je brengt daarmee ook een hoop spul in de natuur dat daar niet thuishoort”, zegt een woordvoerder tegenover persbureau ANP.
Meelwormijsjes
Het warme weer leidde tot meer meldingen over dieren in de hitte bij het telefonische meldpunt 114. Ook de politie heeft het een stuk drukker dan normaal, vanwege dieren die in warme auto’s of zonder beschutting zitten. In een bericht op X stelt het meldpunt, speciaal voor dierenmishandeling en -verwaarlozing, dat de wachttijd aan de telefoon langer kan zijn dan gebruikelijk.
In dierenparken zoals Diergaarde Blijdorp en Dierenpark Amersfoort worden de dieren verwend met speciale ijsjes: bij de zeehonden en zeeleeuwen staan visijsjes op het menu, wasberen en stokstaartjes kunnen rekenen op een variant met meelwormen of een muis. ,,Dieren kunnen daarnaast ook heel goed luieren met deze hitte, een stuk beter dan mensen”, zegt een woordvoerder van dierentuin Wildlands in Emmen tegen ANP.
Aan het zondagse ritueel van de vier Venezolaanse vrienden is voorlopig niets veranderd. In de ochtend, voordat het te heet wordt in het zuiden van Florida, spelen ze in het park een potje basketbal. Om daarna voor de lunch op het terras van restaurant El Arepazo een paar biertjes achterover te slaan. De tafel staat vol bierflesjes en in een emmer met ijs staan de volgende al klaar. „Je moet goed drinken bij deze hitte”, grapt er een, waarna vier bierbuiken schudden.
Sinds Donald Trump begin dit jaar terugkeerde in het Witte Huis, is er echter wel wat veranderd binnen de vriendengroep van vijftigers. Rafael Díaz en Osvaldo Soto wonen al sinds de eeuwwisseling in de VS, verwierven de Amerikaanse nationaliteit, mogen stemmen en schaarden zich, zoals veel meer latino’s, in november enthousiast achter Donald Trump. Henrique Subero en Ricardo Mestre daarentegen arriveerden veel recenter en genieten slechts asiel. En nu de president van hun twee sportmaatjes in hoog tempo het immigratiebeleid aanscherpt, dreigen ze die status te verliezen. En misschien wel het land uit te moeten.
„Trump vergaloppeert zich. Hij moet zich corrigeren”, meent Díaz, die nu een kwart eeuw in de Verenigde Staten woont, staatsburger werd en een schoonmaakbedrijf voor zwembaden runt. Hij stemde Trump, omdat hij beter zou zijn voor de economie én omdat hij beloofde de zuidgrens onder controle te brengen. „Het was een chaos onder Biden: de halve wereld kwam hier binnen. Het huis raakte echt vol.”
Toch maken de vrienden elkaar geen verwijten. Allemáál dachten ze dat Trump uiteindelijk alleen illegale criminelen zou uitzetten. Niet dat hij ook de tijdelijke beschermingsstatus (TPS) van honderdduizenden vluchtelingen uit Venezuela, Cuba, Nicaragua en Haïti zou beëindigen, waardoor die moeten vrezen voor uitzetting. Díaz: „Je kunt dat mensen niet met terugwerkende kracht zomaar aandoen.” Zijn vriend Osvaldo Soto vult aan: „Van mensen die iets op hun kerfstok hebben, moet je die TPS intrekken. Niet van brave burgers die hier het werk doen waar de gringos zich te goed voor vinden.”
Immigranten uit Venezuela, met de status van Amerikaans staatsburger, spelen domino bij restaurant El Arepazo in Miami. Rebecca Blackwell/AP
Links leedvermaak
Trump won de verkiezingen vorig jaar mede dankzij zijn belofte miljoenen migranten uit te zetten. Soms sprak hij daarbij over ‘criminele illegalen’, dan weer over alle ‘illegale immigranten’. Veel van zijn latinokiezers dachten dat hij alleen mensen zonder papieren en mét een strafblad zou aanpakken. Maar sinds dit voorjaar gooit de regering het net veel wijder uit: ook mensen zonder criminele antecedenten worden opgepakt en zijn soms al uitgezet.
Florida gold decennia als de belangrijkste swing state op de electorale kaart. Sinds Trump hier in 2016 tijdens zijn eerste gooi naar het presidentschap Hillary Clinton versloeg, is de zuidelijke staat almaar Republikeinser geworden. Inmiddels geldt hij als veilige ‘rode’ staat.
Die verschuiving dankt de Republikeinse Partij voor een belangrijk deel aan de groeiende steun van latino’s. En dan vooral van Cubaans- en Venezolaans-Amerikaanse kiezers. Naast zijn beloftes over de economie en de grens, waarderen zij Trumps harde opstelling jegens de socialistische regimes in Havana en Caracas in zijn eerste termijn. Naar schatting twee derde stemde in november op de Republikein.
Dat Trump II nu de asielstatus van honderdduizenden landgenoten afpakt die de afgelopen jaren vertrokken uit dezelfde dictatuur als waar zij ooit voor vluchtten, valt slecht. De vraag is of Florida daardoor weer een swing state kan worden, waar Democraten kans maken in de strijd om Congreszetels en het Witte Huis.
Aanhangers van (toen) presidentskandidaat Donald Trump zwaaiden met Amerikaanse en Cubaanse vlaggen, bij een Cubaanse restaurant in Miami, in afwachting van de verkiezingsuitslag op 5 november 2024. Foto Silvio Campos/AFP
Latinokiezers in Florida die nu openlijk berouw tonen over hun stem op Trump, krijgen veel aandacht van progressieve media. Hun spijtbetuigingen worden op de socials gretig gedeeld, ze oogsten daar het nodige linkse leedvermaak met een hoog ‘ik zei het je toch’-gehalte.
Het dakbedekkingsbedrijf van Vincent Scardina raakte een derde van zijn personeel kwijt: „Ze zijn amper te vervangen.”
Cynthia Martínez Jones, een 25-jarige momfluencer uit Florida, nam op TikTok huilend een video op, nadat haar zieke vader door ICE was opgepakt. Ook zij koos voor Trump, maar zegt die stem nu te zien „als het ultieme verraad van de mensen waar ik vandaan kom”. Haar video trok meer dan een miljoen kijkers, maar ook veel haatreacties, waarna ze deze weer verwijderde.
De Republikeinse deelstaatsenator Ileana Garcia, medeoprichtster van de vrouwenbeweging Latinas for Trump, noemde het migratiebeleid van de regering begin deze maand „onacceptabel en onmenselijk”. „Dit is niet waar we voor gestemd hebben.”
Vincent Scardina, die een dakbedekkingsbedrijf runt, raakte een derde van zijn personeel kwijt, toen hun werkbusje werd aangehouden op de snelweg. Ook de ondernemer stemde op Trump, maar was er niet vanuit gegaan dat ook zijn Nicaraguaanse werknemers doelwit zouden worden. „Ze zijn amper te vervangen.”
Alligator Alcatraz
Republikeinse latino Congresleden uit de staat zijn duidelijk ongerust. Zij spreken zich uit tegen het strenge beleid en lobbyen bij het Witte Huis om meer coulance met de vluchtelingen. Nog niet van alle groepen is de asielstatus ingetrokken, maar nu de regering het aantal dagelijkse uitzettingen wil opvoeren naar drieduizend, wordt hier wel voor gevreesd. Door meer mensen illegaal te verklaren, kunnen de aantallen worden opgevoerd.
Congresleden vroegen tijdens de campagne om op onze evenementen te mogen spreken. Nu moeten ze eens gaan leveren
Andere (niet-latino) Republikeinen willen juist nog strenger worden en ongedocumenteerde migranten op meer manieren het leven zuur maken. Ook is besloten dat een oud vliegveld in het moerasgebied Everglades een enorm tijdelijk ICE-detentiecentrum wordt, Alligator Alcatraz gedoopt. Het Instagram-account van het Witte Huis deelde eind juni een AI-gegenereerde afbeelding van enorme alligators met een blauwe ICE-pet op. Dinsdag kreeg de president er zelf een rondleiding.
Hoewel de regering-Trump veel kopstukken uit Florida telt en de president zelf in de staat woont, blijft de latinolobby vooralsnog zonder resultaat. Helen Villalonga van de Venezolaanse vereniging Amevex wordt moe van de politiek, zegt ze. „Die Congresleden praten en praten, maar krijgen niets voor elkaar in Washington. Ze zoeken nu weer de media op, maar wij willen echte actie. Ze vroegen tijdens de campagne om op onze evenementen te mogen spreken. Nu moeten ze eens gaan leveren.”
Villalonga ziet hoe Doral, het stadsdeel van de metropool Miami waar de meeste Venezolanen wonen, stilvalt door de arrestaties die vreemdelingenpolitie ICE uitvoert. Die wordt daarbij ondersteund door de lokale politie onder een wet die het door Republikeinen gedomineerde staatsbestuur doorvoerde. Anders dan in bijvoorbeeld het linkse Californië, waar Democratische autoriteiten niet samenwerken met de federale dienst, gebeurt dit in Florida juist actief: van stedelijke korpsen tot de snelwegpolitie. De staat is daarmee uitgegroeid tot een belangrijk jachtgebied van ICE.
Doralzuela, zoals de stad liefkozend wordt genoemd, is niet meer hetzelfde, zegt Villalonga: „Er is zoveel angst en stress onder de mensen. Als je er als hispanic uitziet kan je al aangehouden worden als je je tank volgooit, je kinderen naar school brengt, in het winkelcentrum loopt.”
Onmisbaar personeel
Mensen zijn bang om naar hun werk te gaan en het is veel rustiger in winkels en restaurants, klagen ondernemers. Die economische impact is tegelijkertijd een reden dat veel latino’s denken dat de regering-Trump uiteindelijk tot inkeer komt. Nog beter dan andere Amerikanen weten zij hoe onmisbaar ongedocumenteerde migranten zijn op de arbeidsmarkt. Ze doen impopulair, fysiek zwaar en gevaarlijk werk. Ze wassen borden in spoelkeukens, maaien het gras van tuinen, plukken de oogst, werken in slachthuizen, bedekken daken.
Trump staat dan ook onder druk van allerlei sectoren om de ICE-invallen op werkplekken te staken. Half juni leek hij daar even gevoelig voor. Maar binnen een paar dagen had zijn machtige Witte Huis-adviseur Stephen Miller, een anti-immigratiehavik, hem alweer omgepraat toch door te gaan met de invallen bij bedrijven en boerderijen.
Dit beleid raakt de lokale economie van migrantengemeenschappen nu als eerste. Zo heeft pakketdienst Janak Logistics, waar mensen spullen kunnen laten opsturen naar Venezuela, veel minder klandizie, vertelt medewerker Henderson. „De afgelopen twee maanden is het totaal ingestort. Mensen sturen niets meer op naar hun familie, want ze verdienen minder.” Kon het bedrijf eerst wel vier zeecontainers per week vullen, nu is dat een halve. De helft van het personeel is ontslagen.
De regering-Trump zegt illegale migranten aan te willen sporen tot ‘zelfdeportatie’: in de VS blijven moet zo lastig worden, dat ze zelf vertrekken. Dat lijkt zeker bij een deel van de mensen effect te sorteren. „Veel mensen zijn bezig een buffer aan te leggen, voor als ze weg moeten uit de VS”, zegt pakketdienstmedewerker Karla.
Auto’s worden voor dumpprijzen van de hand gedaan, nu je al voor een kleine verkeersovertreding het risico loopt om via de lokale politie in handen van ICE te vallen. „Je wagen wordt dan naar de dump gesleept en ben je kwijt.”
De Cubaanse wijk Little Havana in Miami. Foto Marta Lavandier/AP
Henderson verblijft zelf ook op een TPS in het land. Was hij staatsburger geweest, dan hij had in november zeker Trump gestemd. „Maar daar had ik nu dan wel enorme spijt van gehad”, lacht hij. Volgens hem is Trump nu te streng, maar was Biden veel te soepel. „Het probleem in dit land is dat het altijd van het ene naar het andere uiterste gaat.”
In een poging de clandestiene immigratie aan de zuidgrens te beteugelen, voerde Biden in de loop van zijn presidentschap meerdere legale routes in. Migranten konden via een app een afspraak maken voor een asielinterview of een humanitair visum aanvragen en daarop invliegen. Trump is begonnen zulke regelingen te beëindigen. Zelfs mensen die al onder zijn eerste Democratische voorganger Barack Obama een asielstatus kregen, beginnen inmiddels te vrezen.
Electorale pijn
Trump mag zelf niet meer op voor herverkiezing. Maar zal zijn migratiebeleid zijn partij de komende jaren electoraal pijn doen onder latino’s, die in steeds meer staten een cruciaal stemmenblok vormen? In Doralzuela, maar ook in Little Havana, de Cubaanse wijk van Miami, kunnen veel van zijn kiezers desgevraagd niet geloven, dat hij deze harde lijn de volle vier jaar volhoudt.
Ik denk als je nu een peiling zou houden, dat die toont dat de partij in grote problemen is. De staat zou van kleur verschieten
Zo zegt Bienvenido Gómez, een Cubaanse-Amerikaan die net een potje domino afrondt in een parkje aan de befaamde Calle Ocho, dat Trump „iedereen gewoon even wil laten schrikken”. Hij zou zich nu zo streng tonen, opdat niemand het meer in zijn hoofd haalt om de grens over te komen. Daar is het sinds zijn aantreden inderdaad heel rustig geworden. „Het afpakken van die TPS is niet goed. Maar het komt goed. De mensen moeten vertrouwen houden”, sust hij.
Een paar blokken van het dominoparkje wordt een muurschildering aangebracht die ‘Operatie Peter Pan’ herdenkt. Kort na de revolutie van Fidel Castro, in 1959, werden via die tijdelijke luchtbrug honderden Cubaanse kinderen naar de VS gehaald. Nog decennia zouden de VS vluchtelingen van het socialistische eiland warm blijven verwelkomen: Cubanen kregen veel sneller dan andere migranten papieren. Al onder Obama werd die bevoorrechte status een beetje afgebouwd, Trump beëindigt haar helemaal.
Volgens muurschilder Luis Miguel Rodríguez nemen de Republikeinen wel degelijk een groot risico de belangrijke Cubaanse stem te verliezen. „Dat is wat je hoor van iedereen, die je spreekt. Ik denk dat als je nu een peiling zou houden, die toont dat de partij in grote problemen is. De staat zou van kleur verschieten.”
Een eerste enquête liet vorige maand al zien dat Venezolanen in de staat het strenge asielbeleid breed afkeuren, evenals de uitzetting van landgenoten naar een omstreden gevangenis in El Salvador. Maar zeker Trump-kiezers die al langer in het land wonen, blijven de president vooralsnog in meerderheid steunen.
Partij maakt zich kwetsbaar
Dat Trump veel kan maken, is ook te horen op het terras van El Arepazo, waar de laatste biertje van de basketballende sportmaatjes opraken. Blijven Rafael Díaz en Osvaldo Soto, de twee Venezolaanse-Amerikanen die in november Trump stemden, diens partij trouw als hij dit beleid nog lang doorzet? Op een Democraat zien ze zichzelf nooit stemmen: „Veel te links.”
Maar als Trump niet bijstuurt, sloopt hij niet alleen de economie, zeggen ze, maar ook zijn partij. Díaz: „Ik zou niet meer op een Republikein kunnen stemmen.” Soto: „Hij moet wel bijsturen. Of hij nu wil of niet.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102715816-a95f47.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102705647-49d450.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/07/data102674186-e8f13c.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134150798-664ffd.jpg|https://images.nrc.nl/1CfmbdkvpCpGd5k66cNtN0FoAuM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134150798-664ffd.jpg|https://images.nrc.nl/-S8LRaY8gw-q1MJwYVGC8NCEXyo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134150798-664ffd.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134151965-ea2988.jpg|https://images.nrc.nl/RfFD9ubWmfiX88V3xPpqt9xPbtg=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134151965-ea2988.jpg|https://images.nrc.nl/ZHy0Uhhzn7JpBv0aKVEUZ7OZY8U=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134151965-ea2988.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134150834-c54311.jpg|https://images.nrc.nl/3MzSP7Bo6Gaw-SN3ALxfR9LhJyY=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134150834-c54311.jpg|https://images.nrc.nl/9z37vWWJFKy8VJLGFIma2GjkryI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134150834-c54311.jpg)
