Waarom je vooral ziet wat je wÃlt zien

Posted on January 29, 2024 by admin

Mijn kat komt geregeld thuis met een levende muis. Ze houdt die beestjes heel voorzichtig beet, zodat ze er nog tergend lang mee kan spelen. Meestal kan ik ze redden uit haar bek en ze buiten weer loslaten. De kat moet dan een uurtje binnen blijven, dan kan de muis bijkomen. Ik heb geen idee of zo’n muis kans heeft of misschien toch inwendig gewond is en daarna een langzame dood sterft. Ik zou het misschien kunnen opzoeken: de statistieken over de overlevingskansen, of de inschattingen van muizenkenners.

Ik ben daar wel benieuwd naar. Waarom heb ik het dan nog nooit opgezocht? Ja, daar vraag ik mezelf wat. Stel je voor dat ik ontdek dat zo’n muis negen van de tien keer toch sterft, na een lange lijdensweg. Dan kan ik mezelf er de volgende keer niet meer zo makkelijk vanaf maken. Dan moet ik toezien hoe de kat hem doodt tijdens een sadistisch spel, of hem zelf doden om zijn lijdensweg te bekorten – whaaa!! Of ik moet met elke muis naar de dierenarts, twintig minuten hier vandaan. Allemaal zeer onaantrekkelijk opties. Dan kan ik het beter niet weten, toch? Ik kan er beter niet te veel over nadenken. Erop vertrouwen dat de muis zijn herwonnen vrijheid viert en ik hem gered heb.

Ik schaam me niet voor mijn laffe houding, want als sociaal-psycholoog weet ik dat het menselijk is: vermijden dat we informatie krijgen die onprettige implicaties voor ons heeft. Zo is uit Amerikaans onderzoek bekend dat mensen informatie uit de weg gaan over vervuiling, kinderarbeid en dierenleed bij de productie van artikelen die ze kopen. Ze willen liever weten wat voor wassing een spijkerbroek heeft gehad dan of er kindertjes zijn uitgebuit om hem te maken. Dit heet strategische onwetendheid: als je het niet weet, kun je er geen rekening mee houden en kun je zonder wroeging kopen waar je zin in hebt.

‘Slimme onbewuste’

Zo ben ik niet, denkt u misschien. Laat me dan, op het gevaar af dat u niet verder leest, uitleggen dat u dat helemaal niet weet. Want mensen steken niet bewust hun kop in het zand, anders werkt het natuurlijk niet. Dan zou je immers denken: ik ben nou wel reuzetevreden met mijn lekker goedkope nieuwe aankoop, maar dat komt alleen doordat ik mijn ogen sluit voor arme stakkers elders op de wereld die de prijs betalen. Dan is de lol er natuurlijk gauw af.

Maar hoe weten we welke informatie we uit de weg moeten gaan als we die informatie niet eens hebben gezien? Hoe doen we dat? Dat is te danken aan ons geroemde ‘slimme onbewuste’: we hebben onbewust een veel grotere capaciteit tot informatieverwerking dan bewust. Net als de spindoctor van een politieke partij, die achter de schermen werkt waardoor je hem nooit ziet (als het goed is), hebben we in ons brein ook een soort onzichtbare spindoctor, die ons welzijn en ons beeld van onszelf als moreel goede mensen bewaakt. Die kan, zonder dat we er iets van merken, onze aandacht sturen waardoor we dingen die ons niet goed uitkomen niet zien – of, als we ze toch zien, er een draai aan geven, of zorgen dat we het snel weer vergeten. We oordelen hard over de morele amnesie van Rutte, maar het is een heel algemeen verschijnsel.

Het is te vergelijken met een brief of een e-mail waarbij je aan de envelop (bijvoorbeeld een blauwe) of de titel al enigszins kunt inschatten waar het over gaat. Onbewust kun je een snelle screening maken van allerlei aanwijzingen, waardoor je weet dat de inhoud je niet gaat bevallen – en besluiten die brief niet te openen en er niet meer aan te denken. Later zeg je dan, in alle oprechtheid: daar wist ik niets van.

Schemergebied

Ons slimme onbewuste kan allerlei mogelijke ongewenste implicaties snel screenen vóórdat we onze bewuste aandacht erop richten. Die ‘ongeopende post’ kan hooguit een vaag sluimerend gevoel van onbehagen geven. Denk bijvoorbeeld aan mensen die door hun partner worden bedrogen. Hun innerlijke spindoctor kan jarenlang hun welzijn beschermen door alle signalen af te dekken, zodat die niet worden opgemerkt of anders worden geïnterpreteerd (‘Mijn partner heeft het razend druk, dus die maakt ’s avonds alleen nog maar even een ommetje om het werk van zich af te zetten en valt dan doodmoe in slaap’).

Later, als ze er niet meer omheen kunnen, zeggen ze: in mijn hart voelde ik het de hele tijd al. Vaak schrijft men dit gevoel toe aan een soort zesde zintuig, maar het is gewoon het gevolg van aanwijzingen die voor het oprapen lagen en die men heeft genegeerd.

In veel van dit soort situaties zitten we in een groot schemergebied tussen iets niet wíllen weten en niet kúnnen weten. Er hangen in de winkel geen labels aan kleding (‘Hier zijn kinderen voor uitgebuit’), spullen (‘Deze fabriek is een mega-vervuiler’) of voedsel (‘Hier zijn dieren voor gemarteld’). Anderzijds is al die informatie natuurlijk wel te vinden – met enig speurwerk, dus je moet er meer moeite voor doen. Zijn we dan blij als een ander het ons makkelijk maakt en ons die informatie kant-en-klaar voorschotelt? Natuurlijk niet, dat is een moraalridder die zich superieur voelt en ons een andere keus wil opdringen: vanachter de schermen springt de spindoctor onmiddellijk te hulp met het frame ‘deugkneus’.

Het komt erop neer dat we twee dingen willen: een schoon geweten én een prettig, makkelijk leven, dus onszelf geen genoegens ontzeggen of extra moeite of geld spenderen aan ethisch verantwoorde keuzes. Dankzij de spindoctor kan het allebei.

Maar daar bent u toch zeker zelf bij? U hebt een goed stel hersens, u hebt levenservaring, u zou het toch echt wel weten als u zichzelf alsmaar voor de gek hield. Maar vergeet niet, die spindoctor zit in uw eigen hoofd. Dus als u intelligent bent, is hij dat ook. Met de volwassenwording neemt ons denken toe in complexiteit. De middelen in de onbewuste trukendoos worden dan eveneens complexer. Simpele strategieën als botte ontkenning (‘Onzin, jij bent zelf stom’) worden te doorzichtig en worden verlaten: dan zouden we het zelf in de gaten krijgen.

Retorisch talent

Hoe slimmer mensen zijn, of hoe meer kennis ze ergens van hebben, des te creatiever en flexibeler weten ze de speelruimte tussen wens en werkelijkheid te benutten om bij het gewenste resultaat uit te komen. Meer kennis of intelligentie biedt ook de mogelijkheid om die uitsluitend te gebruiken wanneer het helpt, maar juist níét zodra het een ongewenste conclusie zou opleveren. Zo bleek in een Amerikaans onderzoek dat deelnemers die bij een neutrale taak blijk gaven van veel rekenkundige bekwaamheid, plots door deze vaardigheid in de steek werden gelaten wanneer de opgave zodanig was geformuleerd dat de uitkomst tegen hun politieke voorkeur in ging. En mensen met een hoog IQ lijken hun redeneervaardigheden vooral te benutten om argumenten te bedenken voor stellingen waar ze het mee eens zijn. Zijn ze het ermee oneens, dan verdampt hun retorisch talent.

Dit betekent dat niet alleen onze waarneming selectief is, maar ook onze intelligentie. Intelligentie is dus niet noodzakelijkerwijs een remedie tegen zelfbedrog. Integendeel, voor een realistische kijk op de wereld heb je niets aan een goed stel hersens wanneer ze door je spindoctor in gebruik zijn genomen.

Is er een uitweg? Het begint in elk geval met erkennen dat je maar een mens bent net als iedereen, met dezelfde gebreken en dezelfde neiging tot gesjoemel met je geweten. Met die erkenning kun je een houding van waakzaamheid kweken. Af en toe pas op de plaats maken, jezelf herinneren aan je morele waarden – juist op momenten dat het niet goed uitkomt –, je afvragen of het denkbaar is dat je informatie hebt genegeerd, te licht gewogen, of er een draai aan hebt gegeven die je goed uitkwam. De onprettige mogelijkheid onderzoeken dat je net zo hypocriet bent als iedereen. Of beter, ga daar maar gewoon van uit.

Dat is een begin, maar dan ben je er nog niet, kan ik inmiddels zeggen. Toen ik me ervan bewust werd dat ik me van de domme hield wat betreft de muis, was ik het aan mijn geweten verplicht de overlevingskansen van muizen na een kattenaanval te onderzoeken. Nu heb ik de indruk dat niemand dat wil weten, want ik kon daar op internet niets over vinden. ‘De enige oplossing is je kat wegdoen’ zag ik ergens staan. Dat heb ik snel weggeklikt.

Leven
NIEUWS

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

admin
November 14, 2024
0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”

Leven
NIEUWS

In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

admin
November 13, 2024
0

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Leven
NIEUWS

Column | De oppaskat van Jan

admin
November 13, 2024
0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.