Israël probeert in de Gazastrook de gevechtscapaciteit van Hamas uit te schakelen en de meer dan tweehonderd gegijzelden te bevrijden. Wat daarbij ontbreekt, is een visie voor later, de periode nadat de militaire doelen zijn bereikt. We moeten daarom de langere termijn in de discussie betrekken, waarbij niets moet worden uitgesloten – thinking outside the box.
Hoe moeilijk dat nu misschien ook te verwezenlijken lijkt, zou een vredesoperatie van de Verenigde Naties uitkomst kunnen bieden. Stabiliseren van de situatie en humanitaire hulp zouden de eerste doelen moeten zijn: leniging van directe noden, herstel van infrastructuur en diensten. De hulporganisatie UNRWA, al sinds 1949 in het gebied werkzaam, kan als basis dienen.
Het mandaat voor de VN-missie zou ook een interim-bestuur over Gaza kunnen omvatten. Dat zou op zijn beurt weer ruimte kunnen bieden voor overleg over een duurzame, politieke oplossing – bijvoorbeeld leidend tot oprichting van een Palestijnse staat tezamen met de Palestijnse Autoriteit op de nu nog bezette Westelijke Jordaanoever.
Politieke wil
Een precedent hiervoor is de inzet van UNMIK in Kosovo. Die missie kwam er nadat de luchtcampagne van de NAVO tegen Servië een einde had gemaakt aan het wrede optreden van de troepen van Milosevic. UNMIK had verreikende bevoegdheden en werd ondersteund door militairen van de NAVO en een politiemacht van de EU. Overleg over de status van het gebied leidde in 2008 tot onafhankelijkheid van Kosovo. Een ander precedent – maar eigenlijk eerder een voorbeeld hoe het niet moet – is UNIFIL, de VN-missie aan de Libanees-Israëlische grens. In juni 1982 werd die vredesmacht terzijde geschoven door het Israëlische leger, dat verder Zuid-Libanon in trok. Een bewijs eens te meer dat het vredeswerk van de VN ondankbaar en gevaarlijk kan zijn. Maar in de huidige context ook een kans voor de organisatie om zijn relevantie te bewijzen.
Aan deze gedachte om de VN in te zetten kleven veel onbeantwoorde vragen. Zal de tot op het bot verdeelde Veiligheidsraad in staat zijn de tegenstellingen te overbruggen om de humanitaire ramp een halt toe te roepen en een aanzet te geven voor hervatting van het vredesproces? Zal Israël belangstelling willen tonen, ondanks de van oudsher moeizame samenwerking met de VN – maar ook met de overweging dat het land zonder internationale steun in een uitzichtloze situatie kan belanden? Zullen de westerse landen, samen met gematigde Arabische staten en landen in het zogenoemde Global South, de politieke wil kunnen opbrengen om uitvoering te geven aan een riskant mandaat met verstrekkende geopolitieke implicaties in een instabiele regio? Zo op het eerste gezicht zijn de vooruitzichten niet allemaal even bemoedigend. Maar wat is het alternatief? En denk aan Irak in 2003. De Amerikaanse inval verzandde toen in een bloedige confrontatie omdat geen planning was verricht voor de volgende fase, het bestuur van het land.
Pieter Feith Hörby (Zweden), oud-diplomaat in Kosovo
