Vulkaanuitbarstingen in IJsland: een bloeiende vissersplaats veranderde plotseling in een spookdorp

Posted on August 25, 2024 by admin

Op een kleine kilometer van waar de grond vuur spuwt, staan honderden mensen met camera’s en telefoons. Op twee plekken spuit de lava tientallen meters de lucht in. Rook komt in een groter gebied uit de grond. De scheur in de Sundhnúkur-krater die donderdagavond ontstond, is volgens de autoriteiten vier kilometer lang. Het is een indrukwekkend gezicht, met het gebergte van het IJslandse schiereiland Reykjanes op de achtergrond. „A once-in-a-lifetime experience”, zegt een Duitse toerist.

Ten zuiden van de uitbarsting is het minder leuk. Daar staan vijf kilometer verderop de huizen van 3.700 inwoners van Grindavik. Tot een jaar geleden een florerend vissersdorp met een hechte gemeenschap. Nu is het een spookdorp. De meeste ‘Grindavikingen’ waren al weg. Na de uitbarsting donderdagavond zijn 1.300 mensen uit het gebied geëvacueerd. Er waren nog enkele tientallen mensen in Grindavik. De rest verbleef in hotels en de Blue Lagoon, de bekendste geothermische spa op IJsland.

IJsland heeft veel ervaring met vulkaanuitbarstingen en lavastromen. In 2010 had het Europese vliegverkeer dagen last van de uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull. Het land telt 140 vulkanen, 30 zijn er actief. De autoriteiten houden de seismische activiteit nauwkeurig in de gaten. Erupties zijn vaak redelijk goed te voorspellen. Voor de uitbarsting van afgelopen donderdag werd al dagen gewaarschuwd.

Meteen uit hun huis

Maar op vrijdagavond 10 november van vorig jaar kwam het voor de inwoners van Grindavik toch als een grote verrassing. Seismologen vreesden dat er in Grindavik een lavascheur kon ontstaan. De dorpsbewoners moesten meteen uit hun huis.

Rond het vissersdorp Grindavik zijn wallen aangelegd om de lavastroom tegen te houden. De bewoners van het dorp zijn geëvacueerd.

Twee van hen waren Sólveig Thorbergsdóttir en Hans Vera. Dit IJslands-Vlaamse stel woonde 24 jaar samen in Grindavik. Hans Vera, werkzaam in de gehandicaptenzorg in Reykjavik, raakte op zijn eerste reis naar IJsland verliefd op het land én Sólveig. Hij emigreerde uit België, „voor 51 procent om de natuur, voor 49 om mijn vrouw. Maar als ik dit zeg en zij is in de buurt draai ik dat altijd om”. Ze renoveerden het huis stukje bij beetje tot „een paradijs”. „Ik heb sinds 1999 aan het huis gewerkt. Het eerste jaar fulltime, daarna naast mijn werk. Het was eigenlijk wel bijna klaar. Prachtig uitzicht over de zee en de bergen.”

Maar in november vorig jaar stond hun leven ineens op z’n kop. Ze hadden deze situatie lang niet zien aankomen, terwijl vier jaar eerder de Fagradalsfjall-vulkaan, op zo’n vijf kilometer afstand, na achthonderd jaar actief was geworden en diverse keren uitbarstte. Hans Vera ging geregeld kijken. „Prachtig. Wat een geweldig natuurverschijnsel. Ik stond er niet bij stil dat het zo bedreigend was.” Want het hele gebied werd instabiel. „De lava onder het dorp begon te bewegen. Huizen begonnen te verzakken, en in het stukje waar wij wonen werden de huizen juist een meter omhoog geduwd.”

Toen er begin november in een nacht achthonderd bevingen werden geregistreerd, begonnen bewoners zich wel af te vragen of het nog veilig was. Een week later werd ineens de noodtoestand uitgeroepen en was er sprake van een paniekerige evacuatie. Twee dagen later mochten bewoners vijf minuten terug om wat spullen te halen. Sindsdien waren er zes uitbarstingen, de laatste donderdagavond.

Wegwerker verdween in gleuf

De IJslandse regering nam veel maatregelen en investeerde miljoenen om de lava tegen te houden en de infrastructuur intact te houden. Rond een energiecentrale, rond de Blue Lagoon en bij Grindavik zijn verstevigingswallen aangelegd. Maar grote vraag is of dat het dorp gaat redden. „Misschien spuit de boel ineens midden in het dorp naar buiten”, zegt Vera. Dat de grond zeer instabiel was, bleek ook toen bij werkzaamheden een wegwerker in een gleuf verdween. Hij is nooit teruggevonden. „Er bleken open ruimtes te zijn van wel twintig meter diep”, vertelt Hans Vera.

Bewoners konden de afgelopen maanden hun huis tegen 95 procent van de verzekerde waarde verkopen aan de IJslandse staat. Vera: „Voor ons heeft dat niet slecht uitgepakt.” Ze vonden een mooie woning in Akranes, op een landtong aan de andere kant van Reykjavik. Volgende week trekken ze er definitief in. „Voor ons was het een ‘nul-operatie’: het kost ons nagenoeg niets.”

Maar voor een groot deel van de gemeenschap is het een ramp, zegt Vera. „Hele families met meerdere generaties moeten weg. Die hadden hier alles: werk, vrienden, gingen met elkaar naar de sportvereniging. De gepensioneerden in het bejaardenhuis hadden uitzicht over de haven, ze kwijnen nu weg ergens achteraf in Reykjavik.”

In het weekend meldde het IJslandse weerinstituut dat de seismische activiteit en de snelheid waarmee de grond vervormt, zijn vertraagd. De autoriteiten verwachten dat Grindavik uiteindelijk wel weer bewoonbaar wordt als al de lava gestold is en de grond weer stabiel is. Maar hoe lang alles gaat duren, is onzeker. Het kan jaren duren. Vera: „Het dorp zal wel anders zijn, want het is helemaal ommuurd. Niet meer dat mooie uitzicht, maar ook minder last van de ijskoude stormen.”

De Grindavikingen hebben het recht om hun huis, als ze dat op de verkoopakte hebben aangegeven, terug te kopen, mocht het dorp veilig worden verklaard. Hans Vera verwacht dat zij dit niet zullen doen, maar hij denkt dat het bij zijn vrouw dan meer gaat kriebelen.

Carrière tennisgrootheid Nadal ten einde na Davis Cup-verlies tegen Nederland

admin
November 20, 2024
0

Ze zouden hem graag een „mooi adios” geven, zeiden de mannen van het Nederlandse Davis Cup-team zondag nog met enige bravoure. Alles in en rond het sportpaleis van Málaga draaide de afgelopen dagen om het afscheid van Rafael Nadal. De 38-jarige tennislegende ging met het Spaanse team op voor zijn laatste doel: het winnen van de Davis Cup voor eigen publiek.

Nadal probeerde rustig te blijven onder zijn naderende afscheid. Richting de kwartfinale tegen Nederland zei hij niet in Málaga te zijn “om met pensioen te gaan”. Nee, hij wilde gefocust blijven op het spel, Spanje verder helpen in het toernooi. Het liefst tot de finale, die zondag plaatsvindt. “Emoties, die zijn voor het laatst.”

Toch trillen zijn handen dinsdag bij het horen van het Spaanse volkslied. Met moeite kan hij zijn tranen bedwingen. En als de tienduizenden Spanjaarden op de tribune hem toezingen met Rafa, Rafa, Rafa, steekt hij dankbaar zijn hand de lucht in. Pas enkele uren voor de wedstrijd was doorgesijpeld dat de Spaanse captain David Ferrer hem zou inzetten in de eerste wedstrijd tegen Botic van de Zandschulp, en dus niet in het dubbelspel tegen de eveneens voor een afscheid staande Wesley Koolhof (35).

Nerveus

Zowel Nadal als Van de Zandschulp heeft de zenuwen in de openingsset nog niet onder controle. Van de Zandschulp maakt het zichzelf in zijn eerste servicegame moeilijk. Hij maakt drie dubbele fouten op rij, maar Nadal weet niet te profiteren. De Spanjaard is ver verwijderd van het spel in zijn beste jaren, waarin hij met name op gravel onverslaanbaar was. Nu kan hij simpelweg niet snel genoeg bij ballen komen die in de hoeken werden gespeeld.

Niet alleen zijn leeftijd, maar ook zijn gebrek aan wedstrijdritme speelt daarin een rol. Nadals laatste officiële wedstrijd dateerde van 29 juli, toen hij op de Olympische Spelen in de tweede ronde verloor van Novak Djokovic. Daarna speelde hij enkel nog twee demonstratiewedstrijden in Saoedi-Arabië. Stilgezeten had hij de afgelopen weken niet, maar ook Nadal moest erkennen dat het lastiger is om een constant niveau te houden zonder competitie.

Op 4-4 krijgt Van de Zandschulp de eerste twee breakpoints van de wedstrijd, waarvan hij de tweede benut. Na een lange rally plaatst Van de Zandschulp de bal langs de naar het net opgestoomde Nadal, om vervolgens de openingsset koeltjes uit te serveren. De tweede set begint waar de eerste was geëindigd. Opnieuw breekt Van de Zandschulp Nadal, terwijl de Spaanse fans zich steeds luider laten horen. De umpire moet het publiek meerdere malen tot kalmte manen, voordat een van beiden kan serveren.

Comeback

Nadal blijft fouten maken. Hij redt ternauwernood zijn tweede servicegame, maar wordt bij 3-1 opnieuw gebroken. Op dat moment komt even de oude Nadal naar boven. Elke tegenstander die in zijn ruim twintigjarige carrière tegenover hem stond, wist dat de Spanjaard tot grootse comebacks in staat was. Memorabel is bijvoorbeeld zijn terugkeer in de finale van de Australian Open van 2021, toen hij tegen Daniil Medvedev een 0-2 achterstand omboog. Nu breekt Nadal Van de Zandschulp terug en voert hij de druk op.

Maar een comeback zit er vandaag niet in. Bij een 0-30 achterstand in zijn eigen servicebeurt maakt Van de Zandschulp vier punten op rij, waardoor het alsnog 5-3 wordt. Nadat ook de tweede set in 6-4 is geëindigd, verlaat de Spanjaard gelaten de baan. Van de Zandschulp viert de Nederlandse voorsprong ingetogen. “Het publiek maakte het niet makkelijk”, zegt hij. “Je speelt in Spanje tegen Rafael, waarschijnlijk de grootste sportman aller tijden hier. Als ik langs de kant had gezeten had ik hem waarschijnlijk ook aangemoedigd.”

Niet veel later maakt Nadal op een persconferentie bekend dat het, ongeacht of Spanje door zou gaan, zijn laatste wedstrijd als professioneel tennisser is geweest. “Er gingen veel emoties door me heen”, vertelt hij. “We wisten dat mij laten spelen een risicovol besluit was, maar de captain besloot toch om mij het veld op te sturen. Ik kon niet op tegen het niveau en de energie van Van der Zandschulp.” Als Spanje ondanks zijn nederlaag toch door zou zijn gegaan, dan “zou het logisch zijn om mij te vervangen. Ik wil gewoon het beste voor het team”.

Dubbelspel

Het is dan aan Nadals’ natuurlijke opvolger Carlos Alcaraz om de stand namens Spanje gelijk te trekken. Zonder problemen ontdoet hij zich van Tallon Griekspoor (7-6(0), 6-3), waardoor het dubbelspel de doorslag moet geven. Opnieuw komt Alcaraz in de baan. Samen met Marcel Granollers neemt de viervoudig grandslamwinnaar het op tegen Van de Zandschulp en Koolhof.

Die wedstrijd gaat lange tijd gelijk op en is de spannendste van de avond. Nederland overleeft weliswaar twee breakpoints, maar wint wel de tiebreak in de eerste set met 7-4. Met een fanatiek coachende Nadal aan de zijkant komt het Spaanse duo in de tweede set op een break voorsprong die enkele games later weer teniet wordt gedaan. Opnieuw volgt een tiebreak, opnieuw wint Nederland.

Snel wordt alles in het stadion in gereedheid gebracht voor de klaarstaande afscheidsceremonie van Nadal. Op schermen komen hoogtepunten uit zijn carrière langs. Zelf weet de Spanjaard even niet zo goed wat hij zeggen moet. Dan dankt hij alsnog het publiek voor alle steun en wordt hij voor een laatste keer toegezongen. Hij bedwingt opnieuw zijn tranen. ,,Ik heb meer kunnen bereiken dan ik ooit had kunnen dromen.”

<dmt-util-bar article="4873764" headline="Carrière tennisgrootheid Nadal ten einde na Davis Cup-verlies tegen Nederland
” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/20/carriere-tennisgrootheid-nadal-ten-einde-na-davis-cup-verlies-tegen-nederland-a4873764″>

Opinie | Boodschappen

admin
November 20, 2024
0

Vrijwel altijd doet mijn man de boodschappen. Toevallig ga ik een keer mee. Na het afrekenen en het inpakken van de spullen zegt een onbekende vrouw: „Mevrouw, u hoort hier niet. U hoort nu te wandelen langs de Zegerplas.”

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]

Column | Omtzigt keert terug

admin
November 20, 2024
0

Als Pieter Omtzigt binnenkort inderdaad terugkeert in de Nederlandse politiek – wat staat ons dan te wachten? Ik verheug me nu al op het eerste geheime overleg dat zal plaatsvinden tussen zijn getrouwen uit de top van NSC.

Omtzigt steekt bij binnenkomst een beetje schuw zijn hoofd om de hoek van de deur, waarna hij onmiddellijk bedolven wordt onder enthousiaste kreetjes en kusjes van een aantal vrouwelijke prominenten. „Eindelijk terug!” „We hebben je vreselijk gemist!”

Omtzigt lacht enigszins bedeesd, maar toch ook wel gevleid, en zet enkele uitpuilende aktetassen naast zijn stoel aan het hoofd van de vergadertafel. „Mijn huiswerk”, zucht hij. „Als je nu maar goed uitgerust bent”, roept iemand. „Ik heb mijn best gedaan”, reageert hij, „maar ik kan niet zeggen dat de politiek míj erg met rust heeft gelaten.” En hij laat er met een hem typerende hoge draai van zijn stem – die het midden houdt tussen een snik en een uitroep – krachtig op volgen: „Gódallemachtig!”

Er valt een korte stilte, maar dan begint iemand de welkomsttaart aan te snijden en lijkt het toch nog even gezellig te worden totdat een jonge vrouw roept: „Zullen we maar meteen over Nora beginnen?” Zij doelt ongetwijfeld op partijgenoot Nora Achahbar, de staatssecretaris, die vanwege ‘polariserende omgangsvormen’ in de coalitie een goed heenkomen had gezocht naar een Wildersvrije omgeving. „En laten we ook Folkert niet vergeten”, waarschuwt een mannelijk partijlid, daarmee verwijzend naar een andere staatssecretaris van NSC, Folkert Idsinga, die eerder aftrad na een pesterig bericht van Wilders op X.

Omtzigt doet nu iets wat hij nooit helemaal kan laten, ook al is hij er zowel in als buiten zijn partij, bijna berucht om geworden. Hij aarzelt. „Ik weet niet…”, kucht hij, „of we dat nu allemaal tegelijk overhoop moeten halen. Liever zou ik het hebben over de eerste stappen die we nu kunnen zetten in de richting van dat constitutioneel hof in het kader van de broodnodige bestuurlijke vernieuwing waarvan…”

Er klinken nu vermanende uitroepen. „Komaan, Pieter, dat hof kan nog wel even wachten!” „Je denkt toch niet dat Wilders veel haast heeft met dat hof van jou?” Iemand roept schertsend: „Eerst alle Marokkanen het hof uit!” Er volgt een algemeen, bevrijdend gelach, waaraan zelfs Omtzigt, zij het ietwat schoorvoetend, deelneemt. „Alle gekheid aan de kant”, zegt hij ten slotte, „laten we nu onze aandacht vooral richten op de rechtstatelijke invalshoek ervan, als wij tenminste…”

„Pieter!”, roept een vrouw. „Waarom hebben we Folkert en Nora laten barsten? Moeten er nog meer Kamerleden aftreden dan Hertzberger en Zeedijk? Dáár gaat het om! Waarom laten we ons intimideren door die PVV-proleten? Waar ligt onze ondergrens?” „Die wordt óók bewaakt door de PVV, daar bewaken ze ál onze grenzen”, roept een man.

Niemand kan er meer om lachen, de stemming is omgeslagen. „De partij gaat hieraan kapot”, roept iemand. „Liever kapot dan doorgaan met dat crapuul”, vindt een vrouw. Dan richten de blikken zich weer op Omtzigt. Die zit nu door enkele documenten uit een van zijn aktetassen te bladeren. „Ik wil deze discussie nog even opschorten”, zegt hij zacht, „eerst moet ik nog wijzen op enkele aspecten betreffende dat constitutioneel hof die…”