De Russische invasiemacht in Oekraïne gebruikt op het slagveld regelmatig chemische wapens tegen Oekraïense soldaten, vermoedelijk om hen uit versterkte defensieve stellingen te verdrijven en daarmee terrein te veroveren.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat deze beschuldiging woensdag uitte, is het gebruik van chemische stoffen door de Russen „geen incident”. Het gaat onder meer om het chemische middel chloropicrin, een giftige stof die op de verboden lijst staat van het internationale Verdrag Chemische Wapens (CWC). Dat verdrag uit 1993 is ondertekend door 198 landen, waaronder Rusland.
Rusland ontkent dat het land zich schuldig maakt aan overtreding van het verdrag. „Zoals altijd zijn zulke verklaringen absoluut ongegrond en zonder enige onderbouwing”, zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov donderdagmiddag.
Chloropicrin werd al in de Eerste Wereldoorlog door het Duitse leger gebruikt, als een van de eerste chemische wapens die in oorlogstijd werden ingezet. De giftige stof, die in lage concentraties wordt gebruikt voor bestrijdingsmiddelen, is in hoge concentraties gevaarlijk voor mensen. Het veroorzaakt onder meer ernstige irritaties aan ogen, huid en luchtwegen en kan leiden tot duizeligheid, braakneigingen, diarree en ademhalingsproblemen. Behalve chloropicrin zetten de Russen volgens Washington ook traangas in tegen soldaten aan de frontlijn in Oekraïne.
Het is niet voor het eerst dat de Russen worden beschuldigd van de inzet van chemische wapens in Oekraïne. In augustus vorig jaar meldde de Oekraïense legercommandant Oleksandr Tarnavsky al het gebruik van een giftige stof door de Russen, „vermoedelijk chloropicrin”. Dat zou zijn vrijgekomen bij Russische granaatbeschietingen tijdens het Oekraïense zomeroffensief.
Tranende ogen
Enkele weken geleden vertelden Oekraïense soldaten aan het oostelijke front dat zij in de loopgraven waren aangevallen met een stof die aanvoelde als pepperspray, afgeworpen door een Russische drone. Zij klaagden onder meer over tranende ogen. En begin april zei een Oekraïense commandant bij het zwaar belegerde frontlijnstadje Tsjasiv Jar tegen The Telegraph dat zijn troepen dagelijks „een of twee granaten” met verboden chemische substanties over zich heen kregen.
Volgens Oekraïne is het gebruik van de chemische stoffen bedoeld om soldaten uit de loopgraven te verjagen in een poging sneller vooruitgang te boeken. Volgens Kyiv zijn zeker vijfhonderd Oekraïense soldaten behandeld voor aandoeningen die waren veroorzaakt door chemische stoffen. Eén van hen zou zijn overleden. Op tal van plaatsen langs de frontlijn proberen soldaten zich te beschermen met gasmaskers.
Lees ook
Verzwakte Oekraïense eenheden staan tegenover Russische overmacht en moeten terrein prijsgeven
Nadat de duizend kilometer lange frontlijn in Oekraïne maandenlang weinig veranderde, begonnen de Russen vanaf januari aan een opmars in de oostelijke Donbas-regio. Die opmars werd mede veroorzaakt door snel oplopende tekorten aan wapens en munitie aan Oekraïense kant. Dat was weer het gevolg van de onderbreking van de militaire steun vanuit de Verenigde Staten. Eind april werd die Amerikaanse wapenhulp weer hervat.
Volgens de Amerikaanse regering komt de „aanhoudende minachting” van Moskou voor zijn verplichtingen aan het Verdrag Chemische Wapens „uit hetzelfde draaiboek” als de operaties die leidden tot de vergiftiging van oppositieleider Aleksej Navalny in 2020 en oud-spion Sergej Skripal en diens dochter Joelia in 2018. Daarbij werd het Russische zenuwgif novitsjok gebruikt. Rusland heeft altijd ontkend daarbij betrokken te zijn geweest.
Nieuwe sancties
Washington uitte zijn beschuldigingen over de Russische inzet van chemische wapens aan het front in Oekraïne woensdag bij de bekendmaking van bijna driehonderd nieuwe sancties tegen bedrijven en personen, niet alleen in Rusland maar ook in derde landen. Verschillende Russische staatsinstellingen, bedrijven en individuen die betrokken zijn bij de Russische programma’s voor chemische en biologische wapens komen op de Amerikaanse sanctielijst. Andere sancties zijn gericht tegen Ruslands militair-industriële complex en tegen bedrijven en personen in derde landen die Moskou helpen internationale sancties te ontwijken bij het verkrijgen van onderdelen voor wapensystemen.
Na de invasie in Oekraïne, in februari 2022, kreeg Rusland tal van internationale sancties opgelegd die de oorlog moeten bemoeilijken en de economische basis van het land moeten verzwakken. Maar ondanks de vele sancties slaagt Moskou er nog altijd in onderdelen voor zijn wapenindustrie te bemachtigen, inclusief cruciale hoogwaardige westerse technologie voor bijvoorbeeld raketten en vliegtuigen. Veel van die onderdelen krijgt Rusland via andere landen, waaronder China.
Volgens minister van Financiën Janet Yellen zal het laatste pakket aan sancties ertoe bijdragen dat de Russische oorlogsmachine „verder wordt verstoord en verzwakt”. De Amerikaanse sancties zijn onder meer gericht tegen zestig bedrijven en personen in Azerbeidzjan, België, China, Slowakije, Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten die „Rusland in staat stellen de broodnodige technologie en materieel uit het buitenland” te krijgen.
De maatregelen van Washington zorgen ervoor dat de gesanctioneerde bedrijven van het Amerikaanse betalingssysteem worden uitgesloten, terwijl het Amerikaanse burgers en bedrijven wordt verboden er handel mee te drijven.
Chinese leveringen
Hoewel Beijing ontkent dat het land Rusland voorziet van wapens of andere militaire hulp komt de bulk van de technologie die Rusland voor zijn oorlogsindustrie in het buitenland zoekt uit China, zo blijkt uit het lijvige Amerikaanse sanctie-overzicht. Het gaat bijvoorbeeld om twee ondernemingen uit Hengshui die grote hoeveelheden nitrocellulose leveren aan Rusland, een grondstof voor de explosieven die onmisbaar zijn bij het afvuren van raketten en andere munitie.
Twee andere Chinese bedrijven, uit Wuhan, blijken infrarooddetectoren te leveren aan een Russische bedrijf dat militaire optische apparatuur produceert. Weer een andere onderneming, Juhang Aviation in Shenzhen, leverde Rusland 94 zendingen met onderdelen voor kamikazedrones, zoals propellers, sensoren, elektronische jammers en motoren.
Bij een bezoek aan Beijing vorige maand had Yellen al gewaarschuwd dat Chinese bedrijven en banken die bijdragen aan de Russische oorlogsmachine „ernstige gevolgen” kunnen verwachten.
